Xóa bỏ tình trạng 'trên nóng, dưới lạnh', gỡ nút thắt cho nhà ở xã hội

Chưa đạt như kỳ vọng

Tại tọa đàm, ông Hà Quang Hưng, Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) nhận định, trong thời gian vừa qua, mặc dù nhu cầu cao, Thủ tướng Chính phủ cũng đã đặt mục tiêu của Đề án nhà ở xã hội là đến 2030 là hoàn thành ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội, tuy nhiên, kết quả triển khai chưa đạt được như kỳ vọng.

Tọa đàm "Gỡ nút thắt, ngăn trục lợi chính sách nhà ở xã hội" do Báo Kiểm toán nhà nước tổ chức.

Cụ thể, trong thời gian vừa qua, một số địa phương chưa quan tâm đến việc phát triển nhà ở xã hội, mặc dù đã có Chỉ thị 34 của Bộ Chính trị, Quyết định số 338 của Chính phủ đã giao cho các địa phương là phải đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương 5 năm và hằng năm để kiểm đếm.

Tổng hợp các địa phương đã dành được hơn 1.900 vị trí khu đất để phát triển nhà ở xã hội với tổng diện tích đất hơn 9.000ha để đưa vào phát triển nhà ở xã hội. Tuy nhiên, chất lượng quỹ đất vẫn còn nhiều vấn đề phải nói, còn nhiều vị trí khu đất đất được bố trí vào những khu vực không phù hợp như "đầu thừa đuôi thẹo" của các dự án hoặc những vị trí chưa được kết nối đầy đủ hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, dẫn đến nếu đầu tư vào những vị trí này thì không thu hút được người dân và thực tế có những dự án đã thể hiện đúng tình trạng này.

"Trong thời gian vừa qua, về mặt thể chế pháp luật, chúng ta đang thực hiện quy định về đấu thầu. Theo đó việc lựa chọn chủ đầu tư phải đấu thầu, hay việc thực hiện thủ tục đầu tư từ cấp phép xây dựng đến thẩm định giá bán mất rất nhiều thời gian và các chi phí để tuân thủ các thủ tục thủ tục hành chính dẫn đến các dự án nhà ở xã hội không thể đẩy nhanh tiến độ", ông Hưng nói.

Ông Hưng cho biết thêm, mặc dù quy định đã có nhưng nhiều địa phương chưa ban hành được các cơ chế chính sách để ưu đãi cho doanh nghiệp và cũng chưa dành nguồn lực để thực hiện giải phóng mặt bằng và cuối cùng ảnh hưởng đến nguồn cung.

Đặc biệt, trong thời gian vừa qua nhiều địa phương, nhiều dự án lựa chọn chủ đầu tư chưa đảm bảo về năng lực tài chính, kinh nghiệm khiến nhà ở xã hội còn chậm muộn, chưa đạt được mục tiêu đề ra.

Quyết liệt "gỡ nút thắt"

Dưới góc độ cơ quan quản lý nhà nước, ông Hà Quang Hưng nhận định, gần đây Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt để tháo gỡ và đẩy nhanh tiến độ thực hiện chính sách nhà ở xã hội, trong đó, lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ đã giao chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội cụ thể cho từng địa phương.

Dự án nhà ở xã hội The Ori Garden tại Đà Nẵng.

Điều này sẽ có tác động rất tích cực tới kết quả triển khai phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới. Bởi như Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ ra, nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất để có thể hoàn thành được mục tiêu phát triển nhà ở xã hội theo Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội chính là sự quan tâm và sự vào cuộc của người đứng đầu của các địa phương cũng như các cơ quan, đơn vị có liên quan ở địa phương.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) nhận định, đây là việc làm cần thiết và đúng đắn. Chính phủ đã giao nhiệm vụ, mục tiêu cụ thể thì các địa phương không thể "thờ ơ".

Tuy nhiên, ông Đính cho rằng: "Đã có chỉ tiêu, có thể gọi là KPI cho các địa phương thì cũng cần có thêm các quy chế, quy định hỗ trợ các cơ quan quản lý địa phương để có hành lang pháp luật thuận lợi, gỡ rào cản, tránh tình trạng các địa phương ngại ngần việc phải phê duyệt các dự án. Cần phải có các quy định phù hợp, hỗ trợ việc phê duyệt đầu tư dự án nhà ở xã hội hoặc thay tiền kiểm thì sẽ hậu kiểm để các địa phương chủ động làm tốt hơn".

Vừa qua, Quốc hội cũng vừa ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, với một loạt các chính sách vượt trội, đặc thù, đặc biệt nhằm giảm thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện dự án nhà ở xã hội. Theo ông Hà Quang Hưng, nghị quyết này đã cắt giảm và có thể nói là một cuộc "cách mạng" về cải cách thủ tục hành chính đối với các dự án nhà ở xã hội.

Tại nghị quyết, nhiều thay đổi điều chỉnh thể chế được kỳ vọng sẽ tạo ra những động lực và thực sự "cởi trói" cho những vướng mắc. Đầu tiên, việc thực hiện lựa chọn chủ đầu tư đồng thời với chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư sẽ tiết kiệm đến 200 ngày để thực hiện thủ tục hành chính, tiết kiệm được đến 70% so với quy định hiện hành nếu thực hiện theo Luật Nhà ở năm 2023.

Nghị quyết cũng đã bỏ thủ tục hành chính phải phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, tiết kiệm được khoảng 65 đến 70 ngày. Ngoài ra, không yêu cầu dự án nhà ở xã hội phải thực hiện bước thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi tại cơ quan về xây dựng, điều này tiết kiệm được 45 đến 100 ngày. Bên cạnh đó, không yêu cầu các chủ đầu tư phải thực hiện thẩm định giá bán nhà ở xã hội mà cho phép chủ đầu tư tự xây dựng và tự công bố giá bán…

Trang Lê

Ninh Nhi