Xóa bỏ thuế khoán từ 2026: Minh bạch hóa nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh

Việc bỏ thuế khoán, thay thế bằng phương pháp tự kê khai sẽ minh bạch hóa nghĩa vụ thuế, tạo nền tảng để hộ kinh doanh phát triển bền vững. Ảnh: ST

Hình thức thuế khoán vốn được áp dụng trong nhiều năm qua đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ không đủ điều kiện kê khai đã bộc lộ nhiều hạn chế. Doanh thu khoán thường do cơ quan thuế ấn định dựa trên ước lượng, dẫn đến tình trạng thiếu công bằng giữa các hộ cùng ngành nghề nhưng quy mô khác nhau. Nhiều ý kiến cho rằng cơ chế khoán dễ tạo “vùng mờ” trong quản lý, tiềm ẩn nguy cơ thất thu ngân sách, không khuyến khích hộ kinh doanh phát triển bài bản, càng không phù hợp với xu thế giao dịch điện tử và quản trị hiện đại.

Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành nhận định, việc bỏ thuế khoán, thay thế bằng phương pháp tự kê khai là bước chuyển lớn trong quản lý thuế đối với khu vực kinh tế hộ cá thể, thể hiện quyết tâm của ngành thuế trong minh bạch hóa nghĩa vụ thuế, đồng thời tạo nền tảng để hộ kinh doanh phát triển bền vững.

5 lợi ích của tự kê khai

Chuyển sang cơ chế tự kê khai mang lại nhiều lợi ích cho hộ kinh doanh. Trước hết, nâng cao tính minh bạch và sự chuyên nghiệp. Thay vì nộp thuế theo mức khoán ấn định, hộ kinh doanh sẽ phải dựa vào sổ sách kế toán, hóa đơn và chứng từ để khai báo doanh thu, chi phí thực tế. Việc sử dụng hóa đơn điện tử không chỉ giúp minh bạch hóa hoạt động mà còn gia tăng uy tín với khách hàng trong bối cảnh kinh doanh hiện đại.

Hộ kinh doanh cũng tránh được rủi ro bị ấn định thuế bất hợp lý. Trong trường hợp thị trường biến động, doanh thu giảm, họ có thể kê khai theo đúng thực tế phát sinh, thay vì vẫn phải nộp theo mức khoán cố định như trước.

Bên cạnh đó, việc kê khai bài bản còn giúp hộ kinh doanh dễ dàng chứng minh năng lực tài chính khi vay vốn ngân hàng hoặc tìm kiếm đối tác. Một bộ hồ sơ tài chính minh bạch, có số liệu xác thực sẽ là lợi thế lớn khi mở rộng kinh doanh hoặc huy động vốn.

Không chỉ vậy, cơ chế tự kê khai còn thúc đẩy hộ kinh doanh nâng cấp năng lực quản trị, dần tiệm cận mô hình doanh nghiệp. Từ việc quản lý dòng tiền qua tài khoản, sử dụng hóa đơn điện tử cho tới xây dựng hệ thống sổ sách kế toán, tất cả đều là bước chuẩn bị để hộ kinh doanh sẵn sàng chuyển đổi lên doanh nghiệp chính quy, tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng lớn.

Ở góc độ quản lý, dữ liệu từ việc kê khai đầy đủ sẽ giúp Nhà nước có cái nhìn toàn diện, chính xác hơn về hoạt động kinh doanh của khu vực này. Đây là cơ sở để hoạch định chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân một cách thực chất, thay vì chỉ dựa trên các ước lượng hay mô hình thiếu dữ liệu đầu vào.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hà - Hội Tư vấn Thuế Việt Nam - việc hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp sẽ giúp mở rộng quy mô, tăng khả năng liên kết và tiếp cận nhiều cơ hội kinh doanh hơn, đồng thời vẫn giữ vai trò quan trọng trong giải quyết việc làm, thúc đẩy kinh tế địa phương.

Lộ trình bỏ khoán, áp dụng kê khai

Tại Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân quy định từ năm 2026 sẽ xóa bỏ hoàn toàn phương pháp thuế khoán. Theo đó, hộ và cá nhân kinh doanh phải thực hiện nộp thuế theo phương pháp kê khai, dựa trên doanh thu thực tế. Doanh thu này chỉ có thể được ghi nhận minh bạch khi mọi giao dịch đều phải xuất hóa đơn điện tử theo thời gian thực.

Để chuẩn bị cho bước ngoặt này, Chính phủ đã đưa ra lộ trình cụ thể. Từ ngày 01/6/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Đây là giai đoạn “làm quen” để hộ kinh doanh tiếp cận và thành thạo quy trình xuất hóa đơn. Đến ngày 1/1/2026, tất cả hộ kinh doanh thuộc diện nộp thuế sẽ phải áp dụng phương pháp kê khai.

Song song với đó, ngưỡng doanh thu chịu thuế cũng được điều chỉnh. Hiện nay, hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên phải nộp thuế. Tuy nhiên, theo Luật Thuế giá trị gia tăng, từ năm 2026 ngưỡng này sẽ nâng lên 200 triệu đồng/năm, và thực tiễn có thể tiếp tục được điều chỉnh lên 500 triệu đồng/năm cho phù hợp.

Như vậy, về cơ bản, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 500 triệu đến trên 1 tỷ đồng/năm chắc chắn sẽ phải áp dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế.

Bước ngoặt minh bạch và công bằng

Việc bỏ khoán, áp dụng kê khai không chỉ là thay đổi kỹ thuật hay thủ tục hành chính, mà là bước tiến quan trọng để tạo dựng môi trường kinh doanh công bằng và hiện đại. Tất cả hộ kinh doanh sẽ phải tuân thủ nghĩa vụ thuế dựa trên doanh thu thực, không còn tình trạng “vùng mờ” hay “vùng xám” khó kiểm soát. Điều này đồng nghĩa với việc giảm thiểu thất thu ngân sách, tăng cường công bằng giữa các đối tượng nộp thuế.

Cục trưởng Mai Xuân Thành khẳng định, ngành thuế không chỉ quản lý mà còn đồng hành, hỗ trợ để hộ kinh doanh thực hiện tốt nghĩa vụ thuế. Các chính sách cải cách thuế luôn đặt lợi ích của người nộp thuế làm trung tâm, từ đó tạo động lực cho khu vực kinh tế này phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào ngân sách nhà nước.

Bước ngoặt bỏ khoán, áp dụng kê khai chính là minh chứng rõ rệt cho nỗ lực hiện đại hóa quản lý thuế, tạo nền tảng pháp lý minh bạch và công bằng. Đây cũng là tiền đề để hộ kinh doanh vươn lên, phát triển quy mô, hội nhập vào chuỗi cung ứng lớn, góp phần đưa khu vực kinh tế tư nhân ngày càng trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế trong giai đoạn mới./.

THÙY ANH