Xây dựng thương hiệu lao động Việt làm việc ở nước ngoài

Lượng kiều hối ngang nhiều ngành xuất khẩu

Theo đánh giá của Bộ Nội vụ, năm 2025 được coi là năm bản lề quan trọng của lĩnh vực xuất khẩu lao động Việt Nam. Các thị trường trọng điểm, truyền thống vẫn duy trì số lượng tiếp nhận lao động ở mức ổn định. Tính đến hết tháng 10, Nhật Bản tiếp tục dẫn đầu với hơn 55 nghìn người, tiếp theo là Đài Loan (Trung Quốc) với hơn 47 nghìn lao động, và Hàn Quốc với gần 10 nghìn lao động. Các thị trường châu Âu như Đức, Romania, Hungary, Nga cũng duy trì ở mức ổn định.

Lao động đi làm việc ở nước ngoài mang về nguồn lợi tương đương nhiều ngành xuất khẩu, đóng góp không nhỏ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo con số thống kê của Bộ Nội vụ, hiện có khoảng 860 nghìn lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài. Mỗi năm, nguồn kiều hối gửi về nước từ lao động Việt Nam đạt khoảng 6,5 - 7 tỷ USD. Nguồn lợi này tương đương với nhiều ngành xuất khẩu hàng hóa trong nước, góp phần quan trọng vào nguồn ngoại tệ quốc gia, tăng tích lũy, và cải thiện đời sống cá nhân và gia đình.

“Công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, đặc biệt là thông qua các chương trình phi lợi nhuận dựa trên Thỏa thuận quốc tế không chỉ là một giải pháp kinh tế - xã hội mà còn là một trụ cột quan trọng trong "đối ngoại nhân lực". Đây là kênh triển khai hiệu quả chủ trương hội nhập quốc tế và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao”, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng đánh giá.

Công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài thời gian qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, vượt xa mục tiêu đề ra, đồng thời mang lại những lợi ích kinh tế và xã hội to lớn.

Tuy vậy, theo Quyền Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ) Vũ Trường Giang, lĩnh vực đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc vẫn đang có những thách thức cần phải giải quyết. Đầu tiên là việc thị trường lao động quốc tế ngày càng cạnh tranh gay gắt khi các quốc gia như Philippines, Indonesia, Ấn Độ, Bangladesh đẩy mạnh chính sách xuất khẩu lao động, tạo áp lực lớn đối với lao động Việt Nam.

Các thị trường truyền thống tiếp nhận số lượng lớn lao động Việt Nam cũng phát sinh nhiều một số vấn đề như: Đồng yên của Nhật Bản sụt giá mạnh đã khiến thu nhập thực tế của người lao động giảm đáng kể. Các quy định tuyển chọn phức tạp cũng gây khó khăn trong việc xác định nhóm ngành phù hợp; tại Hàn Quốc tình trạng lao động bỏ trốn gia tăng, đặc biệt trong nhóm thuyền viên, do cạnh tranh không lành mạnh từ các doanh nghiệp; Thị trường Đài Loan (Trung Quốc) thì tồn tại tình trạng môi giới tràn lan, can thiệp sâu vào khâu tuyển chọn và chi phí, làm tăng chi phí đi làm việc cho người lao động…

Coi người lao động là “Đại sứ nhân lực”

Theo Bộ Nội vụ, để khắc phục những thách thức và phát huy tối đa tiềm năng của "đối ngoại nhân lực", cần có các định hướng lớn và giải pháp đồng bộ. Trước hết là xây dựng “Vòng tuần hoàn nhân lực”.

Chu trình này phải khép kín: Đào tạo - Tuyển chọn - Phái cử - Quản lý - Tái hòa nhập - Sử dụng hiệu quả nguồn lực lao động sau khi về nước. Trách nhiệm của doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc đưa lao động xuất cảnh mà phải là chuỗi tuần hoàn từ ký thỏa thuận, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bảo hộ người lao động cho đến khi họ hoàn thành quá trình làm việc và trở về nước.

“Đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài sẽ thay đổi đáng kể về chất lượng và số lượng nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp. Trong đó phải coi người lao động là "Đại sứ nhân lực". Lao động Việt Nam ở nước ngoài được xem là nguồn lực quan trọng góp phần thúc đẩy ngoại giao nhân dân, ngoại giao kinh tế và ngoại giao văn hóa. Do đó, người lao động cần phải được tăng cường giáo dục, đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề và ứng xử làm sao để người lao động ra nước ngoài vừa phát huy được tay nghề, vừa tuân thủ pháp luật nước sở tại, không trở thành gánh nặng cho các nước tiếp nhận”, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng cho biết.

Ở góc độ khác, Giám đốc Trung tâm Lao động ngoài nước Đặng Huy Hồng để lĩnh vực đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc phát triển ổn định cần có thêm nhiều thay đổi, trong đó đẩy mạnh chuyển đổi số là vấn đề rất quan trọng.

“Bộ Nội vụ nghiên cứu xây dựng Cổng thông tin quốc gia về việc làm ngoài nước. Cùng với đó là xây dựng chiến lược truyền thông “Thương hiệu lao động Việt Nam”. Phát triển cơ sở dữ liệu lao động hồi hương kết nối doanh nghiệp trong nước. Điều chỉnh chương trình đào tạo định hướng theo hướng tăng kỹ năng số, kiến thức công nghệ - AI, quản lý tài chính cá nhân. Ban hành quy chế phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng trong hỗ trợ quân nhân, công an xuất ngũ. Các Sở Nội vụ đẩy mạnh phối hợp, truyền thông, tiếp nhận hồ sơ, tạo thuận lợi cho quá trình tuyển chọn - phái cử”, ông Đặng Huy Hồng đề xuất.

Bộ Nội vụ cho hay, thời gian tới sẽ tập trung triển khai một số giải pháp về mặt thể chế và quản lý như: Cắt bỏ các thủ tục hành chính rườm rà, trung gian, đồng thời công khai hóa và minh bạch hóa các thủ tục, thỏa thuận, chi phí để người dân dễ dàng tiếp cận thông tin; phối hợp với Bộ Tư pháp đề xuất sửa đổi Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và xây dựng Chiến lược quốc gia về lao động ngoài nước; tăng cường quản lý với tinh thần là chuyển mạnh từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm" để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động Việt Nam.

Bộ Nội vụ sẽ thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành (gồm cả lực lượng Công an) để rà soát, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân không có giấy phép, thổi phồng thông tin, thu lợi bất chính hoặc bỏ rơi người lao động. Cùng với đó sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số, giải pháp trọng tâm để cải tiến quy trình tuyển chọn, đào tạo và hỗ trợ người lao động.

Phan Hoạt