Xây dựng Khánh Hòa trở thành hình tượng về kinh tế biển, năng lượng xanh và văn hóa đại dương

Các bài viết trước:

Bài 1: Xây dựng cơ chế hợp tác giữa các doanh nghiệp tại Khánh Hòa: Chìa khóa phát triển kinh tế bền vững

Bài 2: Chiến lược tăng trưởng bền vững và thực chất cho Khánh Hòa giai đoạn 2025–2035

Bài 3: Vân Phong – Cơ hội bứt phá trở thành “trung tâm kinh tế biển chiến lược”

Bài 4: Chiến lược hướng tới Net Zero 2040 cho tỉnh Khánh Hòa: Lộ trình và giải pháp khả thi

Từ vị trí địa chính trị biển đảo đến trục phát triển xanh của quốc gia

Khánh Hòa hiện sở hữu một hệ thống không gian biển – đảo mang tầm vóc quốc gia. Với ba đơn vị đặc thù là Vịnh Vân Phong, Vịnh Cam Ranh và quần đảo Trường Sa, tỉnh có tiềm năng trở thành trục kết nối giữa quốc phòng – an ninh, kinh tế biển, cảng trung chuyển quốc tế và phát triển xanh. Việc Ninh Thuận – với nền tảng vững mạnh về năng lượng tái tạo – trở thành một phần của Khánh Hòa càng củng cố cho vai trò đầu tàu về năng lượng gió, năng lượng mặt trời và các mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với môi trường ven biển.

Cam Ranh – với hạ tầng quân sự và hàng không hiện đại – không chỉ đóng vai trò an ninh quốc phòng mà còn là cánh cửa chiến lược để phát triển du lịch cao cấp. Trong khi đó, Ninh Thuận có thể tiếp tục vai trò là "thung lũng năng lượng sạch" và nông nghiệp công nghệ cao. Tất cả kết nối thành một hệ sinh thái kinh tế biển – năng lượng – văn hóa đặc trưng cho vùng duyên hải mới.

Với ba không gian chiến lược: Vịnh Vân Phong – Vịnh Cam Ranh – Quần đảo Trường Sa, Khánh Hòa là điểm then chốt trong thế trận an ninh quốc phòng toàn quốc. Cam Ranh, với hệ thống quân cảng và sân bay hiện đại, là một trong những căn cứ quân sự tự nhiên tốt nhất thế giới – đồng thời cũng là cửa ngõ để phát triển du lịch cao cấp, đón dòng khách quốc tế có giá trị cao. Vịnh Vân Phong lại được định hướng trở thành trung tâm cảng trung chuyển quốc tế và logistics biển quy mô lớn của khu vực Đông Nam Á, có khả năng cạnh tranh với các trung tâm hàng hải quốc tế. Trong khi đó, Quần đảo Trường Sa là biểu tượng chủ quyền thiêng liêng của Việt Nam, và cũng là tiền đồn quốc gia giữa Biển Đông.

Việc điều chỉnh địa giới hành chính, mở rộng Khánh Hòa trên cơ sở sáp nhập toàn bộ tỉnh Ninh Thuận không chỉ mang ý nghĩa quản lý lãnh thổ, mà còn mở ra một hệ sinh thái phát triển vùng ven biển mới, tích hợp các thế mạnh đặc thù của cả hai địa phương. Đây là sự kết hợp mang tính chiến lược giữa "vành đai kinh tế biển năng động" và "vùng lõi năng lượng sạch quốc gia".

Ninh Thuận, với khí hậu khô hạn, nhiều nắng và gió quanh năm, đã xây dựng được nền tảng vững chắc trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, gồm: điện mặt trời, điện gió trên bờ và ngoài khơi, cũng như đang mở rộng nghiên cứu hydrogen xanh – lĩnh vực năng lượng tương lai. Ngoài ra, Ninh Thuận còn là một trong những địa phương tiên phong về kinh tế tuần hoàn và nông nghiệp công nghệ cao ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước, giống cây chịu hạn và chuỗi giá trị xanh. Khi kết nối với Khánh Hòa – địa phương có hạ tầng giao thông, cảng biển và sân bay quốc tế phát triển – sẽ hình thành một trục phát triển xanh ven biển mang tính liên vùng, trong đó: Kinh tế biển hiện đại (cảng nước sâu, logistics, nuôi trồng biển công nghệ cao), năng lượng tái tạo quy mô và chuỗi đô thị – công nghiệp – nông nghiệp sinh thái (liên kết nông nghiệp sạch – công nghệ – du lịch xanh) được tích hợp thành một hệ sinh thái duyên hải kiểu mẫu, góp phần hiện thực hóa các cam kết quốc gia về tăng trưởng xanh, trung hòa carbon và phát triển bao trùm.

Định vị thương hiệu tỉnh trong kỷ nguyên xanh và số

Khác với các thương hiệu hành chính truyền thống dựa vào biểu tượng di tích hay phong cảnh, thương hiệu tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh mới cần định vị dựa trên các trụ cột phát triển bền vững. Cụ thể, 5 trụ cột được xác định bao gồm:

Biển đảo và địa chính trị không gian biển – đảo chiến lược đóng vai trò biểu tượng và hạ tầng chiến lược: Với quần đảo Trường Sa, vịnh Cam Ranh, vịnh Vân Phong, cùng bờ biển dài, Khánh Hòa là một trong những tỉnh có vị trí địa – chính trị đặc biệt nhất cả nước, kết nối hành lang biển Đông, giữ vai trò chủ chốt trong thế trận quốc phòng và mở rộng không gian hợp tác quốc tế.

Kinh tế biển – năng lượng tái tạo – với trọng điểm là Vân Phong, Ninh Thuận và các vùng bờ biển năng suất cao. Cụm động lực kinh tế biển và năng lượng sạch Vân Phong có thể trở thành trung tâm trong lĩnh vực logistics và cảng trung chuyển quốc tế; Cam Ranh là trung tâm nghỉ dưỡng – hàng không cao cấp gắn với an ninh quốc phòng; còn Ninh Thuận là thủ phủ của năng lượng tái tạo (gió – mặt trời) và nông nghiệp công nghệ cao. Mỗi khu vực đều mang trong mình năng lực riêng nhưng có thể được tổ chức thành một hệ sinh thái liên kết vùng, tạo giá trị gia tăng cao.

An ninh quốc phòng – đối ngoại chiến lược – dựa trên vị trí quân sự và khả năng kết nối quốc tế. Trong tương lai gần, nếu được đầu tư quy hoạch đúng hướng, vùng biển Khánh Hòa có thể trở thành trung tâm ngoại giao biển – học thuật biển – diễn đàn an ninh biển quốc tế, nơi tổ chức các hội nghị chuyên đề, diễn tập đa phương, hoặc trung tâm nghiên cứu biển Đông với sự tham gia của các học giả và lực lượng gìn giữ hòa bình.

Di sản văn hóa biển đảo – từ văn hóa Chăm, Raglai, lễ hội Cầu Ngư, đến Festival Biển Nha Trang. Vùng đất hợp nhất này quy tụ các tầng văn hóa độc đáo – từ văn hóa Chăm, Raglai, lễ hội Cầu Ngư, ẩm thực biển, đến nghệ thuật dân gian và lễ hội Festival Biển. Đây là tài nguyên mềm quý giá để phát triển du lịch văn hóa – trải nghiệm có chiều sâu, khác biệt với các địa phương ven biển khác.

Đô thị sáng tạo và du lịch xanh – hướng tới môi trường sống hấp dẫn, đáng sống cho cư dân và chuyên gia toàn cầu. Với lợi thế về thiên nhiên, quy hoạch, văn hóa và vị trí địa chiến lược, Khánh Hòa có đầy đủ điều kiện để trở thành một hình mẫu đô thị ven biển mới – nơi hội tụ của đổi mới sáng tạo, du lịch xanh và môi trường sống bền vững, vươn tầm khu vực và quốc tế.

Để phát triển thương hiệu nhất quán, tỉnh cần lồng ghép nhận diện này vào toàn bộ hệ thống quy hoạch tổng thể – từ quy hoạch đô thị, quy hoạch hạ tầng năng lượng đến các chương trình xúc tiến đầu tư, giáo dục, du lịch và đổi mới sáng tạo.

Từ sản phẩm bản địa đến truyền thông toàn cầu

Khánh Hòa cần chọn lựa và phát triển các "sản phẩm biểu tượng" – từ yến sào, rong biển, muối sạch, nho Ninh Thuận đến các loại hình lễ hội, làng nghề, ẩm thực biển. Những sản phẩm này cần được kết nối vào chuỗi giá trị kinh tế – văn hóa và được truyền thông qua các nền tảng số toàn cầu. Mô hình “bản đồ di sản số”, “bản đồ đầu tư trực tuyến”, “bản đồ khởi nghiệp xanh” là những công cụ có thể giúp tỉnh trở nên dễ tiếp cận hơn với nhà đầu tư, khách du lịch và cư dân số. Việc tổ chức các sự kiện thương hiệu như “Tuần lễ Khánh Hòa – Biển đảo Việt Nam” tại các trung tâm lớn trong nước và quốc tế cũng là một bước đi hiệu quả.

Lộ trình hành động và khuyến nghị chính sách

Việc xây dựng thương hiệu tỉnh cần được triển khai theo một lộ trình rõ ràng:

Năm 2025: Thành lập Ban điều phối thương hiệu tỉnh, hoàn thiện khung pháp lý.

2026–2027: Công bố hệ thống nhận diện thương hiệu đồng bộ, triển khai lồng ghép vào quy hoạch, khởi động chiến dịch truyền thông.

2028–2030: Khánh Hòa phấn đấu trở thành 1 trong 5 thương hiệu tỉnh hấp dẫn nhất Việt Nam, cả về đầu tư, du lịch và môi trường sống.

Bên cạnh đó, tỉnh cần có các chính sách thu hút nhân tài, chuyên gia sáng tạo, đầu tư vào giáo dục biển, đổi mới công nghệ xanh và giữ gìn bản sắc văn hóa bản địa. Đây là nền móng quan trọng để thương hiệu tỉnh không chỉ sống bằng truyền thông mà còn sống bằng niềm tự hào, sự gắn kết và giá trị thực tế.

Khánh Hòa mở rộng không chỉ là một tỉnh hành chính, mà là một biểu tượng quốc gia mới – nơi hội tụ giữa thiên nhiên kỳ vĩ, tiềm năng kinh tế, bản sắc văn hóa và khát vọng vươn ra biển lớn. Việc xây dựng thương hiệu tỉnh trong thời kỳ mới không chỉ là chiến lược truyền thông, mà là một chương trình phát triển toàn diện, tích hợp giữa quy hoạch, đầu tư, đổi mới sáng tạo và văn hóa bản địa. Nếu được thực hiện bài bản, mạnh dạn và đồng lòng, Khánh Hòa hoàn toàn có thể trở thành “trái tim của biển Đông” – nơi đất liền gặp đại dương, nơi di sản gặp tương lai, và nơi Việt Nam vươn mình ra thế giới.

Luật sư, Tiến sĩ, Doanh nhân Phạm Hồng Điệp

Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Shinec

Ủy viên Hội đồng Biên tập Tạp chí Kinh tế Môi trường