Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên kinh tế tri thức

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, GS.TS Nguyễn Thị Lan - Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam tham quan phòng thí nghiệm hiện đại của Học viện. Ảnh: Khương Trung.

Yếu tố cốt lõi tạo nên hệ sinh thái tri thức

GS.TS Nguyễn Thị Lan – Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam – nhấn mạnh, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong đại học là một “hệ sinh thái tri thức”, nơi ý tưởng được nuôi dưỡng, nghiên cứu được kết nối với thực tiễn và mọi cá nhân đều có môi trường phát huy năng lực sáng tạo.

Hệ sinh thái này gồm 6 yếu tố cốt lõi: con người sáng tạo; hạ tầng nghiên cứu – công nghệ; hoạt động nghiên cứu khoa học; đổi mới sáng tạo – thương mại hóa; chuyển đổi số; và cơ chế, văn hóa sáng tạo. Khi sáu yếu tố vận hành đồng bộ, trường đại học trở thành trung tâm sản sinh tri thức và đổi mới liên tục.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, một hệ sinh thái mạnh giúp rút ngắn quãng đường từ nghiên cứu đến thị trường, thúc đẩy doanh nghiệp Spin-off, nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp, thu hút nguồn lực xã hội và nâng cao uy tín học thuật của nhà trường.

Dẫn chứng nhiều mô hình thành công trên thế giới, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam chia sẻ: Đại học Stanford – cái nôi của Thung lũng Silicon; Đại học Cambridge – với cụm sáng tạo Cambridge Cluster sở hữu hàng trăm công ty Spin-off; Đại học Wageningen (Hà Lan) – tạo dựng Food Valley, trung tâm đổi mới nông nghiệp lớn nhất châu Âu.

“Những kinh nghiệm này cho thấy: Muốn phát triển trong kỷ nguyên kinh tế tri thức, đại học buộc phải xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ” – GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, GS.TS Nguyễn Thị Lan - Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam tham quan các sản phẩm khoa học công nghệ của Học viện. Ảnh: Khương Trung.

Kinh nghiệm thực tiễn từ cơ sở đào tạo

Nêu 6 yếu tố tạo nên hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, GS.TS Nguyễn Thị Lan trao đổi:

Thứ nhất: Con người là trung tâm phát triển. Học viện sở hữu gần 1.400 cán bộ, trong đó hơn 300 giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ được đào tạo ở các nước có nền khoa học phát triển. Đây là “nguồn năng lượng nội sinh” thúc đẩy đột phá khoa học – công nghệ.

Thứ hai, hạ tầng nghiên cứu hiện đại. Học viện có 6 phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO, hàng nghìn chỉ tiêu phân tích nông nghiệp – môi trường, hơn 80 mô hình nghiên cứu – trải nghiệm. Đồng thời, đang phát triển trung tâm nông nghiệp chính xác, phòng thí nghiệm in 3D, không gian khởi nghiệp, khu thực hành đa ngành…

Thứ ba, nghiên cứu gắn với nhu cầu thị trường. Mọi đề tài được định hướng giải quyết bài toán thực tiễn. Nhiều sản phẩm, công nghệ đã được chuyển giao cho doanh nghiệp, góp phần nâng cao giá trị nông sản và năng suất lao động.

Thứ tư, thương mại hóa và chuyển giao công nghệ mạnh mẽ. Thông qua VNUA Tech-Mart, sàn AgroMart và mạng lưới hơn 200 doanh nghiệp – hợp tác xã, hoạt động thương mại hóa ngày càng sôi động, hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 57 của bộ Chính trị.

Thứ năm, chuyển đổi số toàn diện. Học viện phát triển nghiên cứu AI, dữ liệu lớn và nông nghiệp số; đồng thời ứng dụng số hóa trong đào tạo, quản trị, hợp tác quốc tế và hỗ trợ sinh viên.

Thứ sáu, văn hóa sáng tạo và văn hóa chất lượng. Tinh thần đổi mới, trách nhiệm và khát vọng cống hiến lan tỏa trong cán bộ, giảng viên, sinh viên, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

GS.TS Nguyễn Thị Lan – Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam.

Giải pháp thúc đẩy phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo

Từ thực tiễn triển khai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về nghiên cứu khoa học, sở hữu trí tuệ, thương mại hóa công nghệ; đầu tư phòng thí nghiệm mạnh; tăng cường kết nối trường – doanh nghiệp – địa phương; xây dựng Trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp quốc gia tại Học viện.

Tại Hội nghị thúc đẩy đột phá nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo của các viện, trường thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường được tổ chức tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, chưa bao giờ giáo dục và khoa học được quan tâm như hiện nay.

Hai nghị quyết quan trọng là: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là nền tảng để ngành tạo ra bước chuyển lớn.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, Bộ đang xem xét điều chỉnh nhiều cơ chế theo hướng đơn giản hơn, chủ động hơn, đồng thời bố trí nguồn lực nghiên cứu lớn hơn nhiều so với trước, giúp các viện, trường tăng khả năng triển khai đề tài, nâng cấp hạ tầng và mở rộng liên kết.

Ông nhấn mạnh một nhóm giải pháp thúc đẩy phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó nổi bật: Sửa đổi quy định pháp luật để gỡ điểm nghẽn; Xây dựng chương trình quốc gia theo Chiến lược khoa học – công nghệ; Kiện toàn hệ thống tổ chức khoa học – công nghệ theo hướng tinh gọn, hiệu quả; Chuyển đổi số toàn diện trong quản lý và sản xuất; Thúc đẩy hợp tác “Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp”; Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; Tăng cường hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ tiên tiến.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng.

Minh Phong