Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh trong kỷ nguyên mới

Gia đình và thách thức trong kỷ nguyên số

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”. Kế thừa tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về gia đình, Đảng ta trong quá trình lãnh đạo cách mạng và sự nghiệp đổi mới đất nước luôn xác định: “Gia đình là tế bào của xã hội, nơi duy trì nòi giống, là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp, chống lại các tệ nạn xã hội, tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Tiến sĩ, chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai chia sẻ với phóng viên BPTV về bí quyết nuôi dạy con trong thời đại công nghệ số

Tuy nhiên, trong dòng chảy hối hả của xã hội hiện đại, khi nhịp sống đô thị hóa, toàn cầu hóa và số hóa ngày càng tăng tốc, những giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam đang đứng trước nhiều thử thách.

Theo Tiến sĩ, chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai, những thách thức của gia đình hiện nay đó là sự khủng hoảng chức năng của gia đình; sự xung đột giữa việc bảo tồn các giá trị đạo đức, lối sống, thuần phong mỹ tục tốt đẹp của gia đình, của dân tộc với việc tiếp thu những yếu tố mới của xã hội hiện đại; tình trạng lỏng lẻo trong mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên gia đình, dẫn đến gia đình thiếu ổn định, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của xã hội.

Chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai khẳng định: “Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng gây ra những thách thức không nhỏ đến đời sống gia đình. Cuộc cách mạng này khiến công nghệ trở thành một phần chủ chốt và lan tỏa sâu rộng trong cuộc sống của mỗi gia đình, nhưng chúng ta mới bước đầu nhận thức được sự thay đổi lớn lao về công nghệ, còn sự tác động thế nào đến đời sống gia đình dường như ít nhận được sự quan tâm của mỗi cá nhân. Việc bùng nổ các thiết bị thông minh như máy tính xách tay, máy tính bảng, điện thoại thông minh… khiến cá nhân dễ dàng chìm đắm trong thế giới ảo và giảm các giao tiếp trực tiếp trong gia đình, xã hội, từ đó dẫn đến lối sống, cảm xúc, ứng xử, hệ giá trị của con người và đặc biệt là sự duy trì các quan hệ xã hội ít nhiều bị đảo lộn”.

Trước những thay đổi sâu sắc của xã hội số, toàn cầu hóa và đô thị hóa, việc xây dựng, gìn giữ và phát huy hệ giá trị gia đình được coi là nền tảng vững chắc cho khát vọng phát triển hùng cường của dân tộc.

Gia đình hạnh phúc - nền tảng vững chắc phát triển đất nước

Toàn tỉnh Bình Phước hiện có hơn 240 ngàn hộ gia đình. Xã hội ngày càng đi lên, sự phát triển như “vũ bão” của công nghệ số đã khiến những chiếc smartphone, máy tính bảng… vô tình trở thành “thành viên thứ ba” chen ngang vào mối quan hệ gia đình. Nhiều gia đình lựa chọn chia sẻ, chủ động tiếp cận thiết bị công nghệ để cảm thông cho nhau, cùng xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ.

Bà Vũ Thị Thoan, phường Tân Phú, thành phố Đồng Xoài chia sẻ: “Gia đình tôi, con cái đã trưởng thành, ra ở riêng, xây dựng tổ ấm nhỏ của mình. Đến cuối tuần, hay vào các ngày lễ, tết là con cháu lại tề tựu bên nhau, nấu ăn, tâm sự để hiểu nhau hơn. Có khi cả đại gia đình đi thăm bảo tàng tỉnh, đi xem phim cùng nhau. Nhà có 12 thành viên, trong đó 6 cháu nội, ngoại. Để làm bạn được với các cháu thì ông bà phải sẵn sàng học tập những điều mới. Mình phải thường xuyên tâm sự, sẵn sàng sẻ chia những vui buồn trong cuộc sống với con, cháu thì các thành viên trong gia đình mới có sự yêu thương, cảm thông”.

Gia đình bà Vũ Thị Thoan, phường Tân Phú, thành phố Đồng Xoài sum vầy vào cuối tuần để chia sẻ buồn vui giữa các thành viên

Còn với gia đình của anh Nguyễn Linh và chị Phạm Thị Thu Trang ở ấp 1, xã Lộc Thuận, huyện Lộc Ninh thì chủ động kiểm soát nội dung mà con tiếp xúc, chia sẻ trên mạng xã hội là một cách để bảo vệ con trẻ, xây dựng gia đình hạnh phúc trong kỷ nguyên số. Hai người con của chị đều thích chơi đàn đá, chị đã lập, quản lý kênh Tiktok, Zalo của con để chia sẻ những video đánh đàn đá của con lên mạng xã hội. “Mình phải quản lý các tài khoản mạng xã hội của con để kiểm soát được nội dung con chia sẻ hoặc bạn bè trên mạng của con để tư vấn cho con khi cần. Điều này tránh được những điều bất lợi mà mạng xã hội mang lại cho con. Đồng thời, hai vợ chồng khuyến khích và tham gia cùng con trong các trò chơi vận động, thể thao, các hoạt động xã hội khác” - chị Phạm Thị Thu Trang chia sẻ.

Chị Phạm Thị Thu Trang ở ấp 1, xã Lộc Thuận, huyện Lộc Ninh luôn đồng hành cùng con trong các hoạt động để hiểu, chia sẻ cùng con

Ngoài việc chủ động cho con tương tác có kiểm soát trên các nền tảng số, trong điều kiện khoa học, công nghệ phát triển mạnh mẽ, các thiết bị công nghệ hiện diện khắp nơi trong cuộc sống, để các con không xa rời các giá trị truyền thống trong gia đình thì anh Linh, chị Trang dựa trên tinh thần “đồng hành - hỗ trợ - khơi mở” trong việc giáo dục con trẻ. Hiện tại anh Linh đang điều hành cơ sở sản xuất, thi công đồ gỗ, nội thất; còn chị Trang là nhân viên Trung tâm Y tế huyện Lộc Ninh. Dù bận rộn, gia đình anh chị vẫn duy trì những bữa cơm bên nhau. Anh chị dạy con cách ăn uống, ứng xử theo nền nếp truyền thống của người Việt, biết kính trên, nhường dưới…

Tiến sĩ, chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai cho biết: “Mình không sợ các thiết bị công nghệ sẽ ảnh hưởng tới con mà hãy học cách sử dụng các thiết bị này cùng con để hiểu con trẻ. Như thế mới giao lưu, giáo dục được con trong thời đại công nghệ số”.

Còn với tình trạng tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng ở gia đình trẻ hiện nay, Tiến sĩ, chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai chỉ ra nguyên nhân: Do thiếu kỹ năng sống, bước vào cuộc sống hôn nhân khi tuổi đời còn quá trẻ, chưa có sự chuẩn bị về tâm lý, kinh tế, sức khỏe và những hiểu biết cần thiết cho cuộc sống gia đình. Bên cạnh đó, người trẻ quá đề cao cái tôi của bản thân, ít quan tâm đến bạn đời, khiến phần lớn các cặp vợ chồng trẻ nảy sinh mâu thuẫn ngay từ những tháng đầu, năm đầu đã khiến họ không đủ bản lĩnh và kỹ năng giải quyết, vượt qua các mâu thuẫn. “Bí quyết để giữ hạnh phúc trong gia đình nói chung và gia đình trẻ đó là phải chịu “chia sẻ”. Chia sẻ từ tâm tư, tình cảm với nhau, chia sẻ việc gia đình, chăm con. Chỉ khi chịu khó lắng nghe, có sự chia sẻ với nhau thì mới hiểu, thông cảm lẫn nhau. Từ đó mới xây dựng được gia đình hạnh phúc, bền vững" - chuyên gia tâm lý Lý Thị Mai cho biết.

Giữa muôn vàn thách thức đang bủa vây thì nhiều gia đình, bằng sự kiên định với đạo lý truyền thống, bằng những thích ứng sáng tạo với nhịp sống hiện đại, đang từng ngày chứng minh rằng, những giá trị cốt lõi như yêu thương, thủy chung, hiếu nghĩa, sẻ chia… không hề lạc hậu. Ngược lại, đó chính là “vốn quý” gắn kết con người, nuôi dưỡng nội lực và khơi dậy khát vọng vươn lên trong từng cá nhân và cả cộng đồng.

Từ gia đình, chúng ta có thể khơi dậy khát vọng, niềm tin và bản lĩnh của mỗi cá nhân để vươn tới những tầm cao mới. Trong hành trình chinh phục mục tiêu “Việt Nam hùng cường vào năm 2045”, mỗi gia đình hạnh phúc, tử tế, nhân ái sẽ là một viên gạch vững chãi góp phần xây nên nền móng phát triển bền vững, nhân văn và thịnh vượng cho đất nước.

Lê Na