Xây dựng đội ngũ tự chủ: Từ quản lý đến khai phóng

Trong thời đại thay đổi nhanh, khả năng tự chủ của đội ngũ không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà còn là điều kiện sống còn. Sự khác biệt giữa một nhà quản lý truyền thống và một nhà lãnh đạo khai phóng nằm ở chỗ: họ không chỉ điều khiển, mà còn tạo ra môi trường để từng cá nhân tự do phát triển, đóng góp và sáng tạo trong khuôn khổ mục tiêu chung.

Điểm khởi đầu để xây dựng đội ngũ tự chủ là thay đổi tư duy quản trị từ kiểm soát sang trao quyền. Nhiều chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ lo sợ rằng trao quyền sẽ dẫn đến mất kiểm soát hoặc chất lượng giảm sút. Thực tế, vấn đề không nằm ở việc trao quyền, mà ở cách trao quyền. Khi lãnh đạo định hướng rõ mục tiêu, tiêu chuẩn và giới hạn cho phép, nhân sự có thể tự quyết trong phạm vi an toàn, đồng thời học cách chịu trách nhiệm với kết quả. Quá trình này đòi hỏi lãnh đạo phải kiên nhẫn, bởi việc xây dựng năng lực tự chủ cần thời gian và trải nghiệm thực tế.

Trong thời đại thay đổi nhanh, khả năng tự chủ của đội ngũ không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà còn là điều kiện sống còn.

Tự chủ không thể nảy sinh trong môi trường thiếu minh bạch và thông tin. Doanh nghiệp muốn có đội ngũ tự chủ phải bảo đảm nhân viên hiểu rõ chiến lược, tình hình hoạt động, và tác động của công việc họ đến toàn bộ tổ chức. Khi một nhân viên bán hàng biết rằng việc chốt một hợp đồng không chỉ mang lại doanh thu, mà còn ảnh hưởng đến dòng tiền, kế hoạch sản xuất và thương hiệu, họ sẽ chủ động hơn trong việc lựa chọn khách hàng, đàm phán điều khoản và phối hợp với các bộ phận khác. Thông tin đầy đủ giúp mỗi cá nhân đưa ra quyết định hợp lý thay vì chờ chỉ đạo từ cấp trên.

Một yếu tố quan trọng khác là thay đổi vai trò của lãnh đạo từ “người ra lệnh” sang “người huấn luyện”. Điều này có nghĩa là lãnh đạo không giải quyết mọi vấn đề thay nhân viên, mà giúp họ phân tích tình huống, nhận diện lựa chọn, cân nhắc rủi ro và tự quyết định. Khi một nhân viên gặp khó khăn trong dự án, thay vì đưa ngay giải pháp, lãnh đạo có thể đặt câu hỏi: “Theo bạn, những phương án khả thi là gì?” hoặc “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta chọn cách này?”. Cách tiếp cận này ban đầu có thể chậm hơn, nhưng về lâu dài, đội ngũ sẽ trở nên độc lập và sáng tạo hơn.

Xây dựng đội ngũ tự chủ cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận sai lầm như một phần của quá trình trưởng thành. SME thường e ngại rủi ro vì nguồn lực hạn chế, nhưng nếu môi trường làm việc không cho phép thử nghiệm, sẽ không thể khai mở tiềm năng sáng tạo của nhân viên. Điều cần thiết là thiết lập “khung an toàn”, nơi sai lầm được ghi nhận, phân tích và rút kinh nghiệm, thay vì bị trừng phạt ngay lập tức. Đây là nền tảng để nhân viên dám đưa ra sáng kiến và chịu trách nhiệm với quyết định của mình.

Tự chủ không phải là bỏ mặc, mà là dẫn dắt thông minh. Một đội ngũ tự chủ sẽ giúp lãnh đạo rút mình khỏi những công việc sự vụ, tập trung vào chiến lược và mở rộng cơ hội phát triển. Điều đó đòi hỏi một sự thay đổi từ gốc trong phong cách lãnh đạo, từ kiểm soát sang khai phóng. Nếu bạn muốn doanh nghiệp phát triển bền vững, hãy bắt đầu hành trình này ngay hôm nay: trao quyền có định hướng, chia sẻ thông tin minh bạch, huấn luyện thay vì ra lệnh, và tạo môi trường cho sự trưởng thành. Khi đội ngũ tự chủ, doanh nghiệp của bạn sẽ vận hành như một hệ sinh thái sống, bền bỉ và liên tục sáng tạo.

ThS. Trần Gia Thông