Xây dựng Đảng, chính quyền từ công tác đánh giá cán bộ, đảng viên thực chất

Kể từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi trọng công tác xây dựng Đảng về đạo đức. Hàng loạt nghị quyết, chỉ thị liên quan đến công tác xây dựng Đảng về đạo đức như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VII đã đề ra 8 biện pháp và nhiệm vụ chỉnh đốn Đảng, chú trọng chỉnh đốn Đảng về tổ chức; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII đã đề ra 10 nhiệm vụ, chủ trương tiến hành Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, thực hiện tự phê bình và phê bình nhân kỷ niệm 30 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Đáng chú ý, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Đảng đã nhấn mạnh xây dựng Đảng về đạo đức, và coi đó là một trong những điểm mới, rất căn bản và trọng yếu trong việc mở rộng nội dung xây dựng Đảng. Tập trung thực hiện mục tiêu: “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”. Đây là lần đầu tiên Đảng đưa nội dung xây dựng Đảng về đạo đức - một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng vào trong văn kiện. Đó vừa là định hướng thực tiễn, vừa là chỉ số đánh giá kết quả xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay.

Tiếp đó, Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII đã ban hành Kết luận về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”…

Trong hơn 95 năm qua, công tác xây dựng Đảng về đạo đức đã đạt được nhiều kết quả hết sức to lớn trên mọi lĩnh vực như: Xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng; Về tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, trách nhiệm nêu gương và phòng chống chủ nghĩa cá nhân của mỗi cán bộ, đảng viên; Công tác kiểm điểm tự phê bình và phê bình; Hoạt động kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm và kỷ luật Đảng; Hoạt động đấu tranh, phòng chống các quan điểm sai trái, thù địch…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, cần phải thẳng thắn thừa nhận, trong thời gian qua, công tác xây dựng Đảng về đạo đức còn một số bất cập, hạn chế cần khắc phục, trong đó có vấn đề về đánh giá cán bộ, đảng viên.

Đây là công việc hệ trọng nhưng rất nhạy cảm và phức tạp bởi nhiều nội dung không dễ định lượng, như lập trường, quan điểm chính trị, động cơ phấn đấu, tính trung thực của cán bộ,... Văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng đã chỉ rõ: Đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu, mặc dù đã có nhiều đổi mới nhưng vẫn còn không ít trường hợp chưa phản ánh đúng thực chất.

Thực tiễn công tác đánh giá cán bộ, đảng viên thời gian qua cho thấy, nhiều trường hợp đánh giá chưa thật công tâm, khách quan, chưa hẳn vì yêu cầu công việc,... dẫn đến tình trạng bổ nhiệm cán bộ chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện, thậm chí bổ nhiệm “người nhà” thay vì bổ nhiệm “người tài”.

Không ít trường hợp cán bộ được đánh giá tốt, với lý lịch đẹp, bảo đảm các tiêu chí được bổ nhiệm, nhưng ít lâu sau đó lại bị kỷ luật, thậm chí bị xử lý hình sự. Nguyên nhân của tình trạng này có phần quan trọng là do công tác đánh giá cán bộ còn tồn tại nhiều hạn chế, chưa sát, chưa đúng, chưa thực chất, như: tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, viên chức còn chung chung, thiếu những tiêu chí về định lượng trong đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, viên chức, dẫn đến những vướng mắc và tính hình thức trong quá trình thực hiện, phản ánh không đúng thực chất.

Trong đánh giá, ngoài các nội dung có tính định tính thì các nội dung về chất lượng chuyên môn, kết quả thực hiện nhiệm vụ cũng chưa được lượng hóa, khó đo lường. Thực tiễn cho thấy, do tính chất của mỗi loại công việc là không giống nhau, nên yêu cầu đặt ra là ngoài những quy định chung, cần phải cụ thể hóa thành các tiêu chuẩn, định mức đối với mỗi loại công việc thì mới có thể lượng hóa, đo lường được. Trong khi đó, nhiều quy định pháp luật về đánh giá cán bộ, công chức, viên chức chưa cụ thể, chưa phù hợp với tình hình thực tiễn.

Hiện nay, chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa kết quả đánh giá cán bộ, công chức, viên chức với các chính sách tiền lương, tiền thưởng, khen thưởng, kỷ luật, tôn vinh, thăng tiến,... một cách kịp thời, khách quan, minh bạch. Một số tổ chức đảng đánh giá cán bộ chưa đúng thực chất, còn hình thức; tình trạng nể nang, né tránh trách nhiệm, ngại va chạm và dân chủ hình thức trong đánh giá cán bộ vẫn còn khá phổ biến; tinh thần tự phê bình và phê bình chưa cao. Không ít trường hợp đánh giá cán bộ còn chủ quan, mang tính cá nhân, cục bộ hoặc bị các mối quan hệ xã hội khác chi phối mà chưa phản ánh chính xác phẩm chất, năng lực của cán bộ.

Nguyên tắc đánh giá cán bộ là phải lấy hiệu quả công việc làm thước đo, tuy nhiên ở một số ngành, lĩnh vực đặc thù, kết quả thực hiện công việc khó định lượng mà chỉ có thể định tính. Điều này dễ dẫn đến tình trạng “lợi ích nhóm”, bè phái, “cánh hẩu”; tình trạng “chạy” phiếu bầu, “chạy” tín nhiệm; hoặc công tác đánh giá cán bộ bị lợi dụng biến thành công cụ nhằm trù dập, bôi nhọ uy tín của “đối thủ” chính trị.

Ngoài ra, do ảnh hưởng của tư tưởng “một người làm quan, cả họ được nhờ”, một số cán bộ có chức quyền đã tìm cách nâng đỡ, dựa vào tình cảm cá nhân để “đánh giá cao” năng lực của người thân quen. Bệnh tư túng đi liền với bè phái, “Ai không hợp với mình thì người tốt cũng cho là xấu, việc hay cũng cho là dở, rồi tìm cách gièm pha, nói xấu, tìm cách dìm người đó xuống” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ.

Có thể nói, công tác kiểm điểm, đánh giá xếp loại, cán bộ, đảng viên là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, cũng như chất lượng của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Việc kiểm điểm đánh giá một cách khách quan thực chất sẽ giúp mỗi người có ý thức tự soi, tự sửa. Từ đó, phấn đấu, rèn luyện, tu dưỡng và thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của đơn vị, của mỗi cán bộ, đảng viên.

Tuy nhiên, khi công tác đánh giá cán bộ, đảng viên bị xem nhẹ, không thực chất sẽ để lại những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng và càng “ăn sâu” vào sự suy thoái về tư tưởng, đạo đức của cán bộ, đảng viên. Trước hết là họ đánh mất lý tưởng, quên đi chức trách, bổn phận phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân của mình và họ sẽ “bước” một bước rất ngắn tới những hành vi tham nhũng, tiêu cực. Thậm chí, suy thoái đến mức không nhận ra hành vi của mình là đang “làm xấu” hình ảnh của người đảng viên cộng sản.

Thời gian qua, Đảng đã xử lý đồng bộ cán bộ yếu kém, suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức, đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, vững mạnh.

Tại nhiệm kỳ 2020-2025, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chỉ đạo toàn diện công tác kiểm tra, giám sát theo Điều lệ Đảng, tập trung vào việc kiểm tra 89 tổ chức đảng, 28 đảng viên (tăng 254% so với nhiệm kỳ trước); thi hành kỷ luật 261 tổ chức đảng, 543 đảng viên; đề nghị Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư kỷ luật 63 tổ chức đảng, 202 đảng viên.

Công tác giám sát được thực hiện theo phương châm "mở rộng", kiểm tra "có trọng tâm, trọng điểm", đặc biệt là các vụ án, vụ việc được dư luận quan tâm. Đáng chú ý, một bộ phận cán bộ, đảng viên trong đó đặc biệt là cán bộ, lãnh đạo giữ chức vụ cao trong bộ máy của Đảng, Nhà nước bị suy thoái tư tưởng, đạo đức cũng đã bị xử lý nghiêm minh.

Riêng Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2025, đã có 24 cán bộ, công chức, viên chức bị xử lý kỷ luật hành chính; 17 người bị xử lý kỷ luật Đảng, trong đó 14 người bị khai trừ khỏi Đảng.

Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đánh giá kết quả của Ủy ban Kiểm tra Trung ương có tác dụng cảnh báo, răn đe, phòng ngừa vi phạm, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, tăng cường đoàn kết nội bộ, giữ vững niềm tin của nhân dân. Đồng thời chỉ ra tồn tại: nắm tình hình tư tưởng chưa kịp thời, giám sát chưa thường xuyên, chất lượng sinh hoạt chuyên đề chưa cao, trình độ chuyên môn chưa đồng đều.

Ông Trần Cẩm Tú yêu cầu Ủy ban Kiểm tra Trung ương đổi mới tư duy, nâng cao năng lực tổng hợp, phân tích, dự báo, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu đảng viên, kết nối đồng bộ với các cơ quan Đảng, phục vụ công tác xây dựng Đảng “là đạo đức, là văn minh”.

Đề cập về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng, Phó Bí thư Đảng ủy UBND TP Hà Nội Doãn Trung Tuấn nhấn mạnh, trong bối cảnh yêu cầu công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng cao, phạm vi và phương thức hoạt động của công tác kiểm tra, giám sát ngày càng mở rộng và phức tạp. Nhiệm vụ không chỉ dừng lại ở việc phát hiện, xử lý vi phạm mà còn phải chủ động phòng ngừa, cảnh báo từ sớm, từ xa những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, cũng như các biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.

Điều đó đòi hỏi đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ vững vàng, phải thật sự công tâm, khách quan, dũng cảm đấu tranh với sai phạm, đồng thời biết lắng nghe và thấu hiểu, có tình, có lý trong xử lý công việc và vụ việc.

Thiên Tuấn