Xây dựng chương trình quản lý sức khỏe cây trồng

Trong bối cảnh phát triển nông nghiệp bền vững, việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả là một trong những vấn đề cấp thiết.

IPHM (Integrated Plant Health Management) là hệ thống quản lý cây trồng mà các biện pháp tác động dựa trên nền tảng về đất, nước, thời tiết, sinh vật gây hại, sinh vật có ích nhằm giảm những tác động gây bất lợi và phát huy các yếu tố nội tại của cây trồng.

Cây khỏe, đất khỏe, lợi nhuận tăng

Mới đây, Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía nam, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổng kết đánh giá việc triển khai mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trên cây lúa với diện tích 5 ha tại xã Thạnh Hóa, tỉnh Tây Ninh.

Phó Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía nam Huỳnh Thị Ngọc Diễm cho biết, phương pháp canh tác chuyển từ truyền thống sang IPHM đã tạo ra sự khác biệt lớn trên đồng ruộng. Tỷ lệ gây hại của các đối tượng sinh vật hại tại các mô hình IPHM tương đối thấp: bệnh đạo ôn lá chỉ từ 5-7 % (trong khi các ruộng canh tác phổ thông (FP) lên tới 25-30%); bệnh đạo ôn cổ bông tỷ lệ nhiễm ở mức 2% (ở ruộng FP là 15%). Nhờ giảm đáng kể lượng giống và thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, chi phí đầu vào ở ruộng IPHM thấp hơn FP khoảng 4,4 triệu đồng/ha, tổng thu tăng gần 2,3 triệu đồng/ha, nhờ vậy lợi nhuận của ruộng IPHM cao hơn ruộng FP 6,7 triệu đồng/ha.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, mục tiêu của chương trình IPHM là bảo đảm sức khỏe cây trồng, nâng cao được giá trị sản phẩm trồng trọt, bảo vệ môi trường sinh thái và gia tăng đa dạng sinh học; xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp với nhiều vấn đề quan trọng như sức khỏe đất, nước, phát thải khí nhà kính, sử dụng hiệu quả vật tư sản xuất nông nghiệp, bảo vệ sức khỏe con người, nâng cao nhận thức cho nông dân về sức khỏe cây trồng. Thời gian qua, chương trình IPHM đã được triển khai rộng rãi tại nhiều địa phương như: Hà Nội, Thái Nguyên, Sơn La, Nghệ An, Gia Lai, Cần Thơ… Bên cạnh cây lúa, nhiều mô hình IPHM trên cây ăn quả, cây công nghiệp cũng chứng minh hiệu quả vượt trội cả về mặt kinh tế lẫn môi trường.

Tích cực xây dựng mô hình thực tiễn trên cây trồng chủ lực

Khái niệm về sức khỏe đất, sức khỏe cây trồng còn khá xa lạ với phần lớn nông dân. Do vậy, để IPHM thật sự đi vào đời sống, mấu chốt nằm ở việc thay đổi tư duy thông qua các mô hình thực tiễn, cách truyền đạt thông tin đơn giản, dễ hiểu. Theo bà Diễm, để người dân dễ dàng tiếp cận, nắm bắt được nội dung của chương trình IPHM, họ chia các buổi tập huấn theo từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây trồng, diễn biến sinh vật gây hại và các yếu tố liên quan khác để người dân dễ dàng nắm bắt. Nhờ vậy, chỉ trong thời gian ngắn, người dân đã nắm chắc các nguyên tắc, các biện pháp kỹ thuật tác động phù hợp từng giai đoạn sinh trưởng của cây.

Cùng với đó, họ nhận biết được các sinh vật gây hại, sinh vật có ích và lựa chọn được biện pháp phòng trừ phù hợp trên cơ sở phân tích hệ sinh thái đồng ruộng. Ngoài ra, nông dân còn được phổ biến thêm một số nội dung mới của chương trình IPHM về sức khỏe giống, sức khỏe đất, giảm thất thoát sau thu hoạch, chuỗi liên kết sản xuất, các yêu cầu kỹ thuật trong xuất khẩu nông sản, nông nghiệp tuần hoàn… Sau khi tham dự các lớp tập huấn, người dân có khả năng vận dụng kiến thức ngay trên ruộng lúa của nhà mình.

Mục tiêu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường là đến năm 2030, cả nước phấn đấu có hơn 90% diện tích lúa, rau màu, cây ăn quả, cây hoa, cây cảnh và cây dược liệu được áp dụng IPHM; 70% diện tích ngô, cây công nghiệp được áp dụng IPHM… Để chuẩn bị nguồn cán bộ, giảng viên IPHM nòng cốt tỏa đi khắp các địa phương, những năm qua, các trung tâm bảo vệ thực vật vùng thuộc Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã triển khai nhiều lớp đào tạo giảng viên nâng cao tại Tuyên Quang, Hà Nội, Hưng Yên, Thanh Hóa, Quảng Trị, Cần Thơ..., đã cấp khoảng 800 giấy chứng nhận cho giảng viên IPHM. Các học viên đã được cung cấp bổ sung các kiến thức về quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp, từ đó các học viên có đủ kỹ năng, trình độ trở thành giảng viên IPHM trên tất cả các cây trồng, sẵn sãng tổ chức các lớp đào tạo giảng viên IPHM cấp tỉnh hoặc các lớp huấn luyện nông dân IPHM cho cán bộ.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thời gian tới, Bộ sẽ hỗ trợ nhân rộng các mô hình ứng dụng IPHM trên cây trồng chủ lực tại cơ sở, đồng thời sẽ rà soát, hướng dẫn tổ chức, cá nhân áp dụng các chính sách có liên quan để tạo động lực thúc đẩy ứng dụng IPHM phù hợp đặc thù vùng, miền, đối tượng…

ANH THƯ