Xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp - trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trước vận hội mới - Bài 2

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy không chỉ đơn thuần cắt giảm biên chế mà là chiến lược lớn của Đảng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước để phục vụ nhân dân tốt hơn. Trong quá trình ấy, việc tinh giản hàng chục nghìn vị trí trong bộ máy công vụ, kể cả cán bộ, đảng viên (CBĐV) là điều tất yếu. Các thế lực thù địch đã lợi dụng thực tiễn này để xuyên tạc rằng Đảng ta đang “gạt bỏ cán bộ”, “triệt tiêu dân chủ”... là hoàn toàn sai trái. Ngược lại ai ở lại, ai sẽ rời đi? CBĐV là điểm tựa chính trị, là lực lượng giữ vững bản lĩnh, hội tụ đủ năng lực, đạo đức, tư duy đổi mới đồng hành cùng Đảng và nhân dân trong công cuộc kiến thiết đất nước.

Người rời đi trong danh dự, trách nhiệm để mở đường cho đổi mới

Trong tiến trình sáp nhập, tinh gọn bộ máy, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt là những người lớn tuổi, đảm nhiệm vị trí chủ chốt nhiều năm đã chủ động thực hiện Nghị định 178/2021/NĐ-CP về nghỉ hưu trước tuổi. Họ không đợi bị “gợi ý” hay “sắp xếp”, mà tự nhận thấy vai trò chuyển giao là cần thiết nên đã nêu cao tinh thần trách nhiệm với Đảng, tập thể. Họ đã tự chọn “bước lùi đúng lúc” để mở đường cho thế hệ kế cận với bản lĩnh, sự hy sinh lợi ích chính đáng để phục vụ cho công cuộc đổi mới của Đảng. Đó là lựa chọn đầy bản lĩnh và mang đậm tinh thần trách nhiệm chính trị.

Tại tỉnh Lạng Sơn từ tháng 3 - 4/2025, các cơ quan, đơn vị của tỉnh, huyện có 208 CBĐV xin nghỉ hưu trước tuổi theo nguyện vọng cá nhân có định hướng, trong đó có 82 cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Đây là biểu hiện rõ nét của nhận thức chính trị đúng đắn, tinh thần “ra đi trong danh dự” vì lợi ích tập thể, vì mục tiêu lâu dài của Đảng. Bà Trần Thị Thu Huyền, nguyên Trưởng Phòng Thông tin - Tổng hợp, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Lạng Sơn (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Lạng Sơn) chia sẻ: Khi hợp nhất giữa 2 ban, một số phòng chuyên môn, trong đó có phòng của tôi sáp nhập. Tôi suy nghĩ mình đã lớn tuổi nên tự nguyện xin nghỉ hưu trước tuổi để tạo điều kiện trẻ hóa cán bộ của cơ quan để các bạn trẻ có cơ hội công tác và cống hiến nhiều hơn.

Hầu hết CBĐV tuổi cao tại các cơ quan, đơn vị của các tỉnh, thành phố cả nước đều nắm rõ tinh thần của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy nên đã nêu cao bản lĩnh chính trị, tinh thần gương mẫu của đảng viên đã tự nguyện xin nghỉ, coi đây là trách nhiệm với cuộc cách mạng đổi mới của đất nước.

Số người xin nghỉ hưu trước tuổi hàng nghìn người, đây không chỉ là những con số, mà là biểu hiện sinh động cho tinh thần “rời đi trong danh dự”, đặt lợi ích tập thể lên trên quyền lợi cá nhân. Chính hành động bản lĩnh của CBĐV đã bác bỏ những luận điệu xảo trá cho rằng tinh giản biên chế là cuộc “thanh trừng chính trị”.

Những CBĐV chọn rút lui đúng lúc thể hiện sự chính trực, tỉnh táo và tầm nhìn xa. Họ hiểu rằng, giữ lại một vị trí không phù hợp lúc này là cản trở cho cả một hệ thống đổi mới. Tự nguyện ra đi không đồng nghĩa với mất vai trò, mà chính là một sự cống hiến thầm lặng cho thành công của cuộc cải cách. Họ đã để lại tấm gương sáng cho thế hệ cán bộ kế cận học tập về trách nhiệm và sự hi sinh vì mục tiêu chung.

Ngoài ra có nhiều CBĐV, công chức, viên chức đã chủ động chuyển từ khu vực công ra ngoài làm khu vực tư nhân để làm những việc mà mình đam mê, yêu thích được phát huy hết khả năng, sở trường của mình trong việc làm mới sẽ thúc đẩy xã hội phát triển năng động hơn.

Người ở lại - Thích ứng, đổi mới và giữ vai trò tiên phong

Nếu người rời đi là người mở lối, thì người ở lại chính là những người tiếp lửa - lực lượng sẽ trực tiếp vận hành bộ máy mới, hiện thực hóa tư tưởng cải cách thành kết quả cụ thể. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh - xã) đặt ra yêu cầu CBĐV phải làm việc hiệu quả hơn, đa nhiệm hơn và sát dân hơn. Cán bộ không thể chỉ ngồi “ký giấy”, “truyền đạt văn bản”, mà phải trở thành người phục vụ, biết tiếp nhận phản ánh, giải quyết kịp thời và chủ động đề xuất đổi mới. Đó là lý do vì sao Đảng luôn nhấn mạnh vai trò tiên phong, gương mẫu của CBĐV không chỉ trong lời nói, mà cả trong hành động cụ thể.

Việc ở lại không phải là may mắn hay mặc định, mà là trách nhiệm và vinh dự lớn lao được trao cho những người hội tụ đủ phẩm chất, năng lực, bản lĩnh và đạo đức để gánh vác sứ mệnh trong bối cảnh mới. Nghị định 154/2020/NĐ-CP về sắp xếp tổ chức bộ máy và chế độ chính sách đối với người ở lại sau sáp nhập đã tạo hành lang pháp lý cho những người “trụ lại” có cơ hội phát huy. Đội ngũ CBĐV chọn con đường ở lại xác định áp lực công việc cao hơn, yêu cầu nghiêm ngặt hơn, thể hiện rõ bản lĩnh và năng lực của người tiên phong.

Người dân đến giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường Thục Phán (Cao Bằng) vận hành thử nghiệm.

Nhiều địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Đà Nẵng... đã triển khai mạnh mẽ mô hình “chính quyền số”, “một cửa điện tử”, đặt ra yêu cầu CBĐV phải thông thạo công nghệ, biết phân tích dữ liệu, vận dụng tư duy đổi mới để tổ chức công việc. Những người ở lại phải là người không ngừng học hỏi, thích nghi và có tinh thần phụng sự nhân dân như lời Bác Hồ dạy: “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh”.

Ở các xã biên giới, vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện còn nhiều khó khăn, việc tinh gọn bộ máy khiến khối lượng công việc dồn lại cho cán bộ xã rất lớn. Nhưng nhiều CBĐV vẫn kiên cường bám dân, làm việc không kể giờ giấc, đi tận bản, đến từng nhà tuyên truyền, giải thích chính sách, giải quyết thủ tục. Họ chính là hình ảnh sống động nhất của một chính quyền phục vụ, gần dân, vì dân.

Nguyên Chủ tịch UBND thị trấn Tà Lùng (Quảng Hòa) Đàm Thị Phượng chia sẻ: Khi Đảng có chủ trương sáp nhập, tinh gọn bộ máy tôi đã chủ động tìm nguồn kinh phí để đầu tư cho đội ngũ CBĐV thị trấn được học tập về chuyển đổi số để đẩy mạnh triển khai xây dựng mô hình “chính quyền số”, “một cửa điện tử”, kinh tế số, xã hội số và vận hành mô hình “Dân gọi cán bộ công chức trả lời” được nhân dân hài lòng, đánh giá cao. Do đó, khi tiến hành sáp nhập xã, đội ngũ CBĐV thị trấn cũ tuổi còn trẻ, có năng lực, trình độ được giữ lại làm việc và bắt nhịp ngay với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phục vụ nhân dân tốt hơn. Còn tôi sang làm Phó Chủ tịch UBND xã Bế Văn Đàn, tiếp tục giữ vai trò cán bộ lãnh đạo trẻ thích ứng tốt với cải cách.

Những cán bộ như chị Đàm Thị Phượng, không chỉ xứng đáng được giữ lại mà còn có uy tín được điều động sang xã Bế Văn Đàn làm lãnh đạo, giữ vai trò trụ cột thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử tại xã mới thành lập. Những cán bộ như chị Phượng là minh chứng cải cách hành chính không chỉ là bài toán tổ chức - nhân sự, mà là phép thử về tư duy, năng lực và bản lĩnh của đội ngũ cán bộ hiện đại.

Người ở lại là những người được Đảng lựa chọn, nhân dân kỳ vọng. Họ phải là chốt chặn trước những biểu hiện trì trệ, bảo thủ, đồng thời là cầu nối đưa chính sách đến với cuộc sống. Sự thành công của mô hình chính quyền 2 cấp không thể chỉ đánh giá bằng sơ đồ tổ chức trên giấy, mà phải được kiểm nghiệm qua chính hành động, hiệu quả và sự hài lòng của người dân đối với từng CBĐV tại cơ sở.

Tăng cường kiểm tra, giám sát gắn với xây dựng, chỉnh đốn Đảng

Việc sắp xếp lại bộ máy không thể tách rời tiến trình xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trên thực tế, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn đặt trọng tâm vào việc tăng cường kiểm tra, giám sát, ngăn chặn biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ - nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong bối cảnh có nhiều xáo trộn về tổ chức, nhân sự như hiện nay.

Cao Bằng là một trong những địa phương tích cực triển khai công tác kiểm tra, giám sát. Theo báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, năm 2023 đến nay có hơn 260 đợt kiểm tra, giám sát CBĐV. Trong đó, có 7 trường hợp bị xử lý do thiếu tinh thần trách nhiệm, 15 cán bộ bị nhắc nhở vì biểu hiện trì trệ, cục bộ sau tinh giản. Đáng chú ý, các đợt kiểm tra đều gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là nội dung “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”.

Tăng cường kiểm tra không nhằm “truy trách nhiệm” mà để bảo vệ kỷ cương của Đảng, từ đó giữ vững “điểm tựa chính trị” cho tiến trình cải cách. Khi có cơ chế kiểm soát quyền lực, khuyến khích đổi mới và bảo vệ người dám làm, việc tinh gọn bộ máy mới thực sự mang lại hiệu quả bền vững, không rơi vào hình thức hay đối phó.

Trong tiến trình sáp nhập, tinh gọn tổ chức bộ máy, điều quan trọng không chỉ là con số bao nhiêu người rời đi, bao nhiêu đầu mối được giảm, mà là tinh thần, bản lĩnh và phẩm chất chính trị của CBĐV trong cả hai lựa chọn: rời hay ở. Người rời đi vẫn là “người cống hiến” khi biết lui đúng lúc, người ở lại phải là “người tiên phong” biết thích ứng, đổi mới vì lợi ích tập thể. Trong bối cảnh đó, vai trò xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kiểm tra, giám sát, học tập và làm theo Bác chính là yếu tố cốt lõi bảo đảm cho tiến trình đổi mới đi đúng hướng, đúng người, đúng việc, đúng tinh thần Nghị quyết.

Bài cuối: Đội ngũ cán bộ xã: Trách nhiệm áp lực lớn nhưng là chìa khóa thành công

Nhóm Phóng viên