Xây dựng các sản phẩm chủ lực, tạo đà cho nông nghiệp hàng hóa- Kỳ 1

Bắc Kạn được thiên nhiên ưu đãi có nhiều sản vật nông nghiệp đặc hữu giá trị. Những năm gần đây, tỉnh đã từng bước xác định và lựa chọn các sản phẩm chủ lực để tập trung đầu tư, hình thành vùng sản xuất hàng hóa, tạo đà phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng bền vững.

Xã Địa Linh, Yến Dương (Ba Bể) từ lâu đã gắn bó với cây bí xanh thơm, loại quả có hương vị đặc trưng. Thứ mùi thơm dịu nhẹ, đậm đà ấy đã làm nên thương hiệu cho nông sản huyện Ba Bể nói riêng, tỉnh Bắc Kạn nói chung. Nhờ được thị trường đón nhận, giá bí xanh thơm luôn có đầu ra ổn định, giá từ 10.000 đồng đến 20.000 đồng/kg. Với sản lượng trung bình mỗi năm đạt 8.000 tấn, diện tích canh tác duy trì khoảng 180ha, nhiều hộ dân đã thoát nghèo, vươn lên khá giả nhờ trồng bí.

Bà Nông Thị Phần, Tổ trưởng Tổ hợp tác người cao tuổi HTX Yến Dương kiểm tra vườn bí của gia đình.

Bà Nông Thị Phần, Tổ trưởng Tổ hợp tác người cao tuổi HTX Yến Dương chia sẻ: “Thấy bà con trồng bí cho thu nhập rất tốt, nên năm 2018 gia đình tôi cũng bắt đầu trồng bí. Cây bí dễ trồng, năng suất cao, 1.000m2 có thể cho thu 4 - 5 tấn quả, giá lại ổn định nên bà con rất an tâm. Có điều vài năm gần đây sâu bệnh nhiều, rồi thời tiết thất thường khiến năng suất giảm”.

Theo bà Phần, chính điều kiện đất đai, khí hậu ở đây đã làm nên vị thơm đặc trưng cho quả bí. Dù có người từng mang giống đi trồng nơi khác, nhưng mùi thơm ấy vẫn không “theo chân” được. Bà con thường giữ giống bằng cách chọn những quả bí to, đẹp, không sâu bệnh để làm gieo trồng vụ sau.

Ông Liêu Nông Kinh, Bí thư Đảng ủy xã Địa Linh cho biết: “Từ ngày xưa, người dân đã trồng bí trên đồi, nương. Sau này khi có Dự án 3PAD giống bí xanh được đưa về trồng thử nghiệm. Thấy năng suất cao, bán được giá nên bà con bắt đầu chuyển từ cây ngô, lúa sang trồng bí xanh. Giờ thì bí xanh đã trở thành cây trồng mũi nhọn của xã”.

Bí xanh và các sản phẩm chế biến từ quả bí được các HTX trên địa bàn huyện Ba Bể sản xuất, chế biến.

Không chỉ dừng lại ở sản phẩm quả tươi, các hợp tác xã ở đây còn chế biến ra trà bí, nước cốt bí, những sản phẩm giá trị gia tăng từ quả bí xanh thơm, giúp kéo dài chuỗi tiêu thụ và nâng cao thu nhập cho nông dân.

Nếu như bí xanh là biểu tượng của Ba Bể thì lúa nếp Khẩu Nua Lếch lại là niềm tự hào của người dân xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn. Loại nếp này có hương thơm nhẹ, hạt dẻo, thường được dùng để đồ xôi, làm bánh. Đặc biệt, giống lúa này được bà con lưu giữ và canh tác qua nhiều thế hệ, tạo nên một thương hiệu mang đậm dấu ấn văn hóa của đồng bào nơi đây.

Mô hình liên kết sản xuất lúa nếp Khẩu Nua Lếch theo hướng hữu cơ, gạo đặc sản nổi tiếng của huyện Ngân Sơn đang được nhân rộng thêm tại xã Cốc Đán, Thượng Ân.

Ông Nông Công Thúy ở thôn Nà Ngần, xã Thượng Quan chia sẻ: “Từ xa xưa ông bà chúng tôi đã có giống Khẩu Nua Lếch, ngày đó trồng không phổ biến như bây giờ, cấy chỉ để phục vụ trong gia đình, dư thì bán đi để đổi mua thịt, mắm muối. Giờ đây lúa nếp đã trở thành hàng hóa. Gia đình tôi vụ nào cũng cấy hết diện tích, mỗi vụ thu về hơn 20 triệu đồng”.

Giống lúa nếp thuộc cây trồng bản địa, bà con thường lựa chọn những bông chắc hạt để làm giống. Khi phát triển thân cây thường cao hơn các giống lúa khác, chính vì cây dễ đổ nên bà con thường gặt sớm để tránh mưa bão.

Gạo Nếp Khẩu Nua Lếch của huyện Ngân Sơn được thị trường ưa chuộng.

Hiện nay, nếp Khẩu Nua Lếch được gieo trồng chủ yếu vào vụ mùa với diện tích khoảng 45ha. Sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao và từng được các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, phục tráng nhằm cải thiện năng suất. Hợp tác xã Thượng Quan cũng đã liên kết thu mua sản phẩm cho người dân, lượng tiêu thụ mỗi năm vài chục tấn gạo nếp.

Ông Chu Văn Hướng, Chủ tịch UBND xã Thượng Quan cho biết: “Hiện tại, gạo nếp làm ra không đủ để cung ứng cho thị trường, người dân rất yên tâm khi phát triển loại cây lương thực đặc sản địa phương này”.

Không chỉ có bí xanh và lúa nếp, Bắc Kạn còn nhiều đặc sản đặc hữu khác như: Miến dong ở Na Rì, chè Shan tuyết ở Chợ Đồn, Chợ Mới; cam, quýt ở Bạch Thông; hồng không hạt ở Ba Bể, Chợ Đồn, Na Rì; dẻ ván ở Ngân Sơn… Bên cạnh đó còn có gừng, nghệ, quế, hồi, những cây dược liệu quý giá được người dân lựa chọn để nhân rộng.

Toàn tỉnh Bắc Kạn hiện có hơn 2.400ha cây cam, quýt.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số sản phẩm dù tiềm năng lớn nhưng vẫn đang gặp khó trong phát triển quy mô và thị trường tiêu thụ. Việc sản xuất còn manh mún, thiếu liên kết và chưa hình thành được vùng nguyên liệu ổn định đã khiến nông sản khó bứt phá.

Quế cũng là cây trồng có tiềm năng của tỉnh Bắc Kạn nhưng chủ yếu người dân bán thô, chưa khai thác được hết giá trị.

Trong bức tranh phát triển nông nghiệp hàng hóa, những sản phẩm chủ lực chính là điểm sáng, là nền tảng để Bắc Kạn từng bước xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững. Điều cần thiết lúc này là tiếp tục đầu tư đúng hướng, tạo điều kiện về hạ tầng, vốn và liên kết tiêu thụ để các sản phẩm ấy vươn xa hơn, đến với những thị trường rộng lớn hơn./.

(Còn nữa)

Thu Trang-Ngọc Hiển