Xây dựng Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng

Quang cảnh Hội thảo lấy ý kiến dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Ảnh: ST

Bộ VHTTDL cho biết, trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, không gian mạng đã trở thành “mảnh đất thứ hai” của đời sống xã hội, nơi con người giao tiếp, sáng tạo và lan tỏa tri thức không giới hạn. Tuy nhiên, cùng với sự mở rộng đó là những hệ lụy ngày càng gia tăng: thông tin xấu độc, phát ngôn thiếu chuẩn mực, hành vi phi văn hóa, xâm phạm đời tư, bạo lực mạng... đang gặm nhấm các giá trị văn hóa, đạo đức và niềm tin xã hội.

Trước thực trạng ấy, Bộ VHTTDL đã xây dựng Dự thảo “Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng” và gửi văn bản xin ý kiến các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có liên quan; đồng thời tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến góp ý tại Hội thảo để hoàn thiện dự thảo trên cơ sở các ý kiến góp ý của các Bộ, ban, ngành, các đơn vị liên quan cũng như trên cơ sở khoa học, thực tiễn và tính khả thi… Đây được xem là một bước đi cần thiết, mang tính định hướng nhằm khôi phục và củng cố chuẩn mực văn hóa trong môi trường số.

Hướng tới một “văn hóa số” lành mạnh và có trách nhiệm

Dự thảo Bộ quy tắc gồm 3 chương, 11 điều, hướng dẫn các hành vi ứng xử văn minh, tôn trọng và có trách nhiệm của người dùng mạng xã hội, từ cá nhân, người có ảnh hưởng (KOL, KOC) đến doanh nghiệp. Không chỉ đưa ra những nguyên tắc về tôn trọng pháp luật, tôn trọng người khác, bảo vệ quyền riêng tư và danh dự, dự thảo còn nhấn mạnh vai trò của cộng đồng sáng tạo nội dung trong việc lan tỏa các giá trị tốt đẹp.

Đặc biệt, việc lần đầu tiên nhóm KOL, KOC và các công ty mạng đa kênh (MCN) được nhắc đến trong một văn bản có tính pháp lý là bước tiến quan trọng, thể hiện sự chủ động của Nhà nước trong việc định hình hành vi ứng xử của nhóm có tầm ảnh hưởng lớn trên không gian mạng - nơi mỗi phát ngôn có thể tác động tới hàng triệu người.

Theo Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm, việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng được triển khai trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng như Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Ông Trần Thanh Lâm nhấn mạnh, cùng với việc gia tăng trải nghiệm người dùng, không gian mạng Việt Nam cũng đang đối mặt nhiều thách thức về an toàn, đạo đức và chuẩn mực xã hội. Vì vậy, việc ban hành Bộ quy tắc là cần thiết và kịp thời, nhất là khi Việt Nam là quốc gia cởi mở trong việc đón nhận các doanh nghiệp công nghệ và nền tảng mạng xã hội quốc tế.

Để Bộ quy tắc thực sự đi vào đời sống, ông đề nghị nội dung cần gần gũi, dễ hiểu, dễ thực hiện, tránh dùng thuật ngữ quá chuyên ngành, nhằm tạo sự đồng thuận và hưởng ứng rộng rãi trong xã hội.

Lan tỏa văn hóa ứng xử - trách nhiệm của toàn xã hội

Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn - Nghệ sỹ Nhân dân Nguyễn Xuân Bắc khẳng định, việc khuyến khích người dùng mạng xã hội đăng ký bằng tên thật, thông tin thật là giải pháp hiệu quả nhằm hạn chế tài khoản ảo, tin giả và các hành vi công kích cá nhân. “Không gian mạng chỉ thực sự lành mạnh khi mỗi người ý thức được trách nhiệm trong phát ngôn và hành động của mình”.

Từ phía doanh nghiệp, đại diện Yeah1, Metub, Meta, TikTok đều thể hiện sự đồng thuận cao với dự thảo, cam kết phối hợp trong việc đào tạo, phổ biến quy tắc cho các nhà sáng tạo nội dung, xây dựng hệ sinh thái mạng xã hội minh bạch, tích cực.

Ông Phạm Anh Thi (Tập đoàn Yeah1) cho biết, việc hình thành những “chuẩn mực mềm” sẽ giúp cộng đồng sáng tạo định hướng rõ ràng hơn; đồng thời tin tưởng rằng: trong một hệ sinh thái phát triển bền vững, cơ chế minh bạch và hướng dẫn cụ thể sẽ góp phần kiến tạo một môi trường số trong sạch, đáng tin cậy cho tất cả mọi người…

Việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước mà còn cần sự hưởng ứng của toàn xã hội. Khi mỗi cá nhân, doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo cùng chung tay, văn hóa ứng xử trên không gian mạng sẽ không chỉ là những điều khoản trên giấy, mà trở thành thói quen, nếp sống văn minh trong đời sống số của người Việt./.

THẢO CHI