Xác định mức bậc chịu thuế đầu tiên cần căn cứ vào thu nhập bình quân đầu người

Không tạo gánh nặng cho người nộp thuế nhỏ lẻ

Góp ý vào dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), các ĐBQH Tổ 6 cho rằng, dự thảo Luật có nhiều điểm đổi mới tích cực, nhất là trong việc mở rộng diện miễn thuế và bổ sung các loại thu nhập mới như từ vàng, tín chỉ carbon, tài sản số. Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo rà soát để có chỉnh lý kỹ về tiêu chí, ngưỡng, thuế suất và cơ chế xác định thu nhập để bảo đảm tính công bằng, minh bạch, khả thi, phù hợp bối cảnh kinh tế số và hội nhập quốc tế, đồng thời không tạo gánh nặng hành chính cho người nộp thuế nhỏ lẻ.

Quang cảnh phiên họp tổ chiều 5/11. Ảnh: Hồ Long

Góp ý vào dự thảo Luật này, cụ thể đối với nhóm quy định về phạm vi, đối tượng và thu nhập chịu thuế, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) đề nghị làm rõ quy định về người nộp thuế cư trú, bổ sung điều kiện thời hạn thuê nhà từ 183 ngày trở lên để tránh lợi dụng thuê ngắn hạn nhằm được coi là cư trú để trốn thuế.

Với thu nhập từ thương mại điện tử và nền tảng số, cần có định nghĩa và tiêu chí xác định rõ ràng, hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết, bởi hiện nay các hình thức kinh doanh trực tuyến rất đa dạng như YouTuber, KOL, bán hàng livestream hay nền tảng xuyên biên giới. Đối với thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng, nên giao Ngân hàng Nhà nước phối hợp Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế quản lý, kê khai và định giá để tránh thất thu, bảo đảm tính khả thi khi thực hiện. Về nhóm quy định miễn, giảm thuế, đại biểu cho rằng cần làm rõ tiêu chí xác định “nhà ở, đất ở duy nhất” để tránh việc lợi dụng đồng sở hữu hoặc đứng tên người thân nhằm được miễn thuế.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu ý kiến tại tổ về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Đại biểu cũng đề nghị xem xét lại quy định miễn thuế với thu nhập sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp của chủ doanh nghiệp tư nhân để tránh bất bình đẳng với người làm công ăn lương. Chính sách miễn, giảm thuế cho nhân lực công nghệ số, công nghệ cao cần được quy định cụ thể, giao Bộ Khoa học và Công nghệ xác định danh mục lĩnh vực, tiêu chí kỹ thuật để tránh bị lợi dụng.

Ngoài ra, việc miễn thuế chuyển nhượng chứng chỉ quỹ mở nắm giữ trên hai năm cần được cân nhắc kỹ, chỉ nên áp dụng cho mức đầu tư nhỏ hoặc quỹ xanh, bền vững, nhằm khuyến khích đầu tư dài hạn mà vẫn bảo đảm công bằng thuế. Đối với căn cứ tính thuế và thuế suất, bà Sửu cho rằng thuế suất lũy tiến 17%–20% đối với cá nhân kinh doanh doanh thu trên 3 tỷ đồng là cao hơn so với doanh nghiệp nhỏ; do đó cần giảm mức thuế suất tối đa xuống 15% hoặc mở rộng chi phí được khấu trừ để bảo đảm tương thích với chính sách thuế doanh nghiệp. Ngưỡng miễn thuế 200 triệu đồng/năm đã lạc hậu so với thực tế, cần nâng lên 300–400 triệu đồng/năm cho phù hợp mức sống hiện nay. Biểu thuế lũy tiến cũng cần điều chỉnh theo trượt giá và mức sống, cập nhật các bậc thuế phù hợp hơn với thu nhập thực tế (ví dụ: bậc 1 đến 15 triệu đồng, bậc cao nhất trên 150 triệu đồng/tháng).

Liên quan đến giảm trừ gia cảnh, đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề xuất quy định trực tiếp trong luật mức cơ sở 15 triệu đồng/người nộp thuế và 6 triệu đồng/người phụ thuộc, cho phép Chính phủ điều chỉnh trong biên độ ±20% để bảo đảm ổn định, minh bạch và công bằng.

Đối với giảm trừ chi phí y tế, giáo dục, cần quy định trần khấu trừ tối đa 10% thu nhập chịu thuế/năm và yêu cầu có hóa đơn hợp lệ nhằm tránh gian lận chứng từ.

Về thuế đối với đầu tư, tài sản và chuyển nhượng, đại biểu Nguyễn Thị Sửu kiến nghị áp dụng mức thuế suất thống nhất 15% cho các giao dịch chuyển nhượng vốn để bảo đảm công bằng và khuyến khích thị trường vốn phát triển.

ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) phát biểu ý kiến tại tổ chiều 5/11. Ảnh: Hồ Long

Đồng tình với ý kiến trên, ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng, việc sửa đổi Luật phải bảo đảm nguyên tắc công bằng xã hội và phân loại đối tượng nộp thuế hợp lý, nhất là đối với thuế thu nhập cá nhân (TNCN) – sắc thuế tác động trực tiếp đến đời sống của từng người dân. Đại biểu đề nghị nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với cá nhân kinh doanh từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng/năm, đồng thời cân nhắc cho phép cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến 3 tỷ đồng được trừ thêm 200 triệu đồng trước khi tính thuế, nhằm bảo đảm sự công bằng giữa cá nhân kinh doanh và hộ kinh doanh.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề cập đến việc giảm số bậc thuế từ 7 xuống còn 5 bậc để đơn giản hóa chính sách; đề xuất mức thuế suất 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng; và đặc biệt lưu ý vấn đề giảm trừ gia cảnh, đề nghị Quốc hội quy định cụ thể trong luật, không giao cho Chính phủ quyết định để bảo đảm tính ổn định, minh bạch và công bằng trong thực thi.

Cần tính lại ngưỡng chịu thuế cho sát thu nhập bình quân đầu người

Liên quan đến mức chịu thuế thu nhập, ĐBQH Bùi Xuân Thống (Đồng Nai) cho rằng, mức bậc chịu thuế đầu tiên 120 triệu đồng/năm được nêu trong dự thảo Luật là quá thấp và chưa phù hợp thực tiễn, do đó đề nghị Ban soạn thảo giải trình rõ cơ sở tính toán mức này.

ĐBQH Bùi Xuân Thống (Đồng Nai) phát biểu ý kiến tại Tổ 6 chiều 5/11. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu Bùi Xuân Thống cho biết, theo báo cáo kinh tế - xã hội năm nay, thu nhập bình quân đầu người đã đạt khoảng 3.500 USD/năm, tương đương hơn 130 triệu đồng theo tỷ giá hiện hành. Như vậy, mức khởi điểm chịu thuế 120 triệu đồng đã thấp hơn thu nhập bình quân hiện nay. Hơn nữa, theo dự báo kinh tế - xã hội đến năm 2026, thu nhập bình quân đầu người dự kiến đạt 5.400 USD, tương đương khoảng 143 triệu đồng/năm. Nếu vẫn giữ mức khởi điểm chịu thuế 120 triệu đồng, Luật sẽ tụt hậu so với thực tế và không còn phù hợp trong tương lai gần.

Từ thực tế đó, đại biểu nhấn mạnh, việc xác định mức bậc chịu thuế đầu tiên cần phải căn cứ vào thu nhập bình quân đầu người, bảo đảm phù hợp với trình độ phát triển kinh tế và có giá trị ổn định lâu dài. Nếu tính toán quá thấp như hiện nay, luật sẽ nhanh chóng lạc hậu, buộc phải sửa đổi liên tục, gây tốn kém và thiếu ổn định chính sách.

Đại biểu Bùi Xuân Thống cũng cho rằng: đây là bài học kinh nghiệm từ thực tiễn khi các quy định về giảm trừ gia cảnh hiện nay đã lỗi thời, không còn phản ánh đúng mức sống thực tế. Vì vậy, đại biểu đề xuất hai kiến nghị cụ thể: Ban soạn thảo cần giải trình rõ căn cứ xác định mức khởi điểm chịu thuế trong dự thảo luật. Cùng với đó, việc tính toán ngưỡng chịu thuế cần dựa trên thu nhập bình quân và GDP bình quân đầu người, để bảo đảm tính hợp lý, công bằng và ổn định lâu dài của chính sách thuế thu nhập cá nhân.

Hải Thanh