Xã Ia Khươl, tỉnh Gia Lai tận dụng lợi thế, nâng cao đời sống đồng bào dân tộc

Đội cồng chiêng và bà con làng Kon Băh, xã Ia Khươl hát múa mừng nhà rông mới được hoàn thành. Ảnh: Minh Anh

Vùng đất hội tụ bản sắc và khát vọng đổi thay

Trên vùng đất Ia Khươl, những buôn làng người Ba Na, Jarai vẫn giữ được nét văn hóa nguyên sơ, mộc mạc như chính tấm lòng của con người nơi đây. Những mái nhà rông sừng sững giữa làng, biểu tượng thiêng liêng của cộng đồng vẫn là nơi bà con quây quần mỗi dịp lễ hội, là nơi tiếng chiêng vang lên hòa cùng nhịp điệu của cuộc sống.

Trải qua bao năm tháng, đời sống người dân nơi đây vẫn chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Những rẫy sắn, cà phê, hồ tiêu, xen lẫn các nương bắp, ruộng lúa nước thấp thoáng bên dòng suối nhỏ. Đất đai màu mỡ, khí hậu ôn hòa đã nuôi dưỡng nên những mùa vàng trĩu hạt, song điều khiến Ia Khươl trở nên khác biệt không chỉ nằm ở sản vật, mà còn ở chiều sâu văn hóa và tinh thần đoàn kết của các dân tộc sinh sống trên cùng một địa bàn. Những năm gần đây, nhất là từ khi thực hiện chính sách sáp nhập và sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền 2 cấp, Ia Khươl có điều kiện tập trung nguồn lực, quy hoạch phát triển đồng bộ hơn. Đường làng, trường học, trạm y tế được đầu tư, điện lưới quốc gia về đến từng hộ dân. Trẻ em được đến trường, người dân được tiếp cận các mô hình kinh tế mới góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn biên giới.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, xã Ia Khươl đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp và đạt kết quả tích cực. Tỷ lệ hộ nghèo giảm hơn 2%, cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, hầu hết các thôn làng đã có đường liên thôn, đường dân sinh hoàn chỉnh. Hệ thống trường nội trú, bán trú được quan tâm xây dựng, giúp học sinh vùng xa có điều kiện học tập tốt hơn. Đồng bào dân tộc thiểu số được cấp bảo hiểm y tế, tạo thuận lợi cho việc chăm sóc sức khỏe, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Đi giữa Ia Khươl hôm nay, dễ dàng cảm nhận một không khí mới tràn đầy niềm tin và khát vọng. Từ những người nông dân cần mẫn trên nương rẫy đến cán bộ xã, ai cũng nói về “đổi thay”, về “cơ hội mới”. Sự chuyển mình của Ia Khươl không chỉ là thay đổi về hạ tầng, mà còn là sự thức dậy trong nhận thức của người dân rằng, chính văn hóa, chính thiên nhiên và chính đôi tay của mình sẽ tạo nên con đường đi lên bền vững.

Xây dựng Ia Khươl giàu đẹp, bền vững

Nếu ví Gia Lai là vùng đất của cồng chiêng, thì Ia Khươl là một trong những nơi âm thanh ấy vang lên trong trẻo và chân thật nhất. Ở các làng của người Ba Na, Jarai, tiếng chiêng vẫn vang đều đặn mỗi tháng, trong các ngày hội truyền thống, trong lễ mừng lúa mới, hay trong đêm trăng sáng giữa mùa khô. Người dân xem cồng chiêng là linh hồn, là tiếng nói kết nối giữa con người với thần linh, giữa hôm qua với hôm nay.

Du khách được hòa mình trong điệu múa tại lễ hội mừng lúa mới của người Ba Na, Jarai ở Ia Khươl. Ảnh: Minh Anh

Chính sự nguyên sơ và đậm đà bản sắc ấy là lợi thế quý giá để Ia Khươl phát triển du lịch cộng đồng. Mỗi ngôi nhà rông do người dân tự tay dựng nên, mỗi điệu xoang, điệu múa, tiếng cồng chiêng đều là “tài sản” văn hóa có thể trở thành nguồn lực kinh tế. Đặc biệt, vùng đất này vẫn còn giữ được nhiều phong tục cổ truyền như lễ bỏ mả, lễ đâm trâu, lễ mừng lúa mới... được tổ chức trang trọng và giàu tính nhân văn. Bên cạnh đó, Ia Khươl có cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, khí hậu mát mẻ quanh năm. Những triền đồi xanh mướt cà phê, tiêu, xen lẫn những khu rừng nguyên sinh, những dòng suối nhỏ róc rách chảy quanh làng, tất cả hòa quyện thành bức tranh thiên nhiên đậm chất Tây Nguyên. Đây là nền tảng lý tưởng để phát triển du lịch sinh thái kết hợp du lịch cộng đồng, nơi du khách có thể hòa mình vào đời sống bản làng, trải nghiệm văn hóa cồng chiêng, thưởng thức rượu cần, ẩm thực truyền thống, hay tham gia lao động cùng người dân.

Ia Khươl cũng chú trọng phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc, không chỉ giúp người dân có thêm nguồn thu nhập, mà còn là cách để gìn giữ hồn cốt của bản làng. Nhiều hộ gia đình ở các làng Ba Na, Jarai đã bắt đầu mở cửa đón khách du lịch, giới thiệu các sản phẩm thủ công, ẩm thực truyền thống, dệt thổ cẩm, làm nhạc cụ dân tộc... Song song với đó, xã còn đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân xây dựng mô hình “Làng du lịch thân thiện”, gìn giữ cảnh quan xanh, sạch, đẹp; khuyến khích thanh niên học nghề, làm hướng dẫn viên, nghệ nhân trẻ kế thừa di sản cha ông. Sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa đang dần tạo ra một hướng đi mới, vừa làm giàu cho người dân, vừa nuôi dưỡng tâm hồn Tây Nguyên.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, Ia Khươl đang từng bước cụ thể hóa mục tiêu “phát triển toàn diện, bền vững và hài hòa”. Cấp ủy và chính quyền địa phương xác định, bên cạnh du lịch, nông nghiệp vẫn là nền tảng kinh tế chủ lực. Vì vậy, xã tập trung khuyến khích người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, mở rộng diện tích cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả có giá trị cao, kết hợp chăn nuôi theo hướng trang trại. Nhiều mô hình kinh tế mới đã được triển khai hiệu quả như trồng xen canh cà phê với cây mắc ca, nuôi bò lai sinh sản, phát triển vườn tiêu sinh học.

Song song với phát triển kinh tế, Ia Khươl đặc biệt chú trọng công tác giáo dục, y tế và xây dựng đời sống văn hóa mới. Trẻ em trong độ tuổi đến trường đều được học chữ; nhiều thanh niên được khuyến khích học nghề, đi làm ở các khu công nghiệp hoặc quay về quê hương khởi nghiệp. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” lan tỏa khắp nơi, nếp sống văn minh trong cưới, tang, lễ hội dần hình thành, thay thế cho các hủ tục lạc hậu.

Minh Anh