WIPO công bố GII 2025: Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm quốc gia cải thiện nhanh về đổi mới sáng tạo

Ông Daren Tang , Tổng Giám đốc WIPO

Theo Báo cáo GII 2025, Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào đổi mới sáng tạo, tăng 3 bậc so với năm 2023, từ vị trí 53 lên 50 (đầu vào đổi mới sáng tạo gồm 5 trụ cột: Thể chế, Nguồn nhân lực và nghiên cứu, Cơ sở hạ tầng, Cơ sở hạ tầng, Trình độ phát triển của doanh nghiệp). Đầu ra đổi mới sáng tạo vẫn có thứ hạng tốt hơn Đầu vào đổi mới sáng tạo dù thứ hạng giảm 1 bậc so với 2024, từ vị trí 36 xuống 37 (đầu ra đổi mới sáng tạo gồm 2 trụ cột: Sản phẩm tri thức và công nghệ, Sản phẩm sáng tạo).

Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp. Quốc gia thu nhập trung bình thấp xếp trên Việt Nam là Ấn Độ với thứ hạng 38. Ngoài ra, có 3 quốc gia có thu nhập trung bình cao xếp trên Việt Nam là (Trung Quốc xếp hạng 10, Malaysia xếp hạng 34, Thổ Nhĩ Kỳ xếp hạng 43), còn lại tất cả các quốc gia xếp trên Việt Nam đều là các quốc gia có nền công nghiệp phát triển, thuộc nhóm thu nhập cao, tỉ lệ chi cho NC&PT/GDP cao. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam vượt lên trên Thái Lan, đứng thứ 3 sau Singapore và Malaysia.

Ông Marco M. Alemán, Trợ lý Tổng Giám đốc WIPO, chủ trì phiên trình bày về Kết quả GII 2025

Trong Báo cáo GII 2025 của WIPO, Việt Nam được WIPO ghi nhận là một trong 9 quốc gia thu nhập trung bình cải thiện thứ hạng nhanh nhất tính từ năm 2013 (gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Philippines, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ, Ma-rốc, Albania...). Việt Nam cũng là một trong 2 quốc gia giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 15 năm liên tiếp (gồm Ấn Độ và Việt Nam). Trong 15 năm liền, Việt Nam luôn có kết quả đổi mới sáng tạo cao hơn so với mức độ phát triển, cho thấy hiệu quả trong việc chuyển các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra đổi mới sáng tạo. Việt Nam là một trong ba quốc gia (Trung Quốc, Việt Nam, Ethiopia) có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất trong giai đoạn 2014-2024.

Một số kết quả đáng chú ý của GII của Việt Nam 2025

Năm 2025, có 3 chỉ số Việt Nam tiếp tục đứng đầu thế giới là chỉ số Nhập khẩu công nghệ cao, Xuất khẩu công nghệ cao và chỉ số Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo (đây là lần đầu tiên Việt Nam dẫn dầu thế giới chỉ số này). Có 3 chỉ số thuộc nhóm 10 quốc gia dẫn đầu thế giới là Tốc độ tăng năng suất lao động (xếp hạng 4); Số lượng ứng dụng điện thoại thông minh được tạo ra (xếp hạng 7) và Phần chi nghiên cứu và phát triển (R&D) do doanh nghiệp trang trải/tổng chi R&D (xếp hạng 8).

Về đầu vào đổi mới sáng tạo, các chỉ số đầu vào đổi mới sáng tạo của Việt Nam trong GII 2025 có cải thiện tập trung ở Trụ cột 1. Thể chế, Trụ cột 4. Trình độ phát triển của thị trường và Trụ cột 5. Trình độ phát triển của doanh nghiệp.

Bảng xếp hạng

Về đầu ra đổi mới sáng tạo, cả Trụ cột Sản phẩm tri thức và sáng tạo và Trụ cột Sản phẩm sáng tạo đều có chỉ số cải thiện.

Một số chỉ số chưa cải thiện hoặc còn ở thứ hạng thấp cần tiếp tục quan tâm

Về Thể chế, các chỉ số cần tiếp tục quan tâm cải thiện là chỉ số Chất lượng các quy định pháp luật (xếp hạng 95), Hiệu quả thực thi pháp luật (xếp hạng 67).

Về Giáo dục và Giáo dục đại học, chỉ số Chi cho giáo dục, % GPD giảm 10 bậc, xếp hạng 116, chỉ số Tỷ lệ học sinh/giáo viên trung học giảm 5 bậc, xếp hạng 107; Ngoài ra, chỉ số Tỷ lệ sinh viên nước ngoài học tập trong nước tiếp tục giảm 3 bậc, xếp hạng 108 cho thấy các đại học ở Việt Nam hiện nay vẫn chưa thu hút được nhiều sinh viên quốc tế đến học tập và nghiên cứu.

Về Cơ sở hạ tầng, nhóm chỉ số Hạ tầng công nghệ thông tin xếp hạng 69, cải thiện 3 bậc (do năm 2025 WIPO bỏ một chỉ số Việt Nam xếp hạng 71 trong nhóm này) nhưng các chỉ số Truy cập ICT xếp hạng 77, giảm 2 bậc, chỉ số Sử dụng ICT xếp hạng 54, giảm 6 bậc. Nhóm chỉ số về Bền vững sinh thái xếp hạng 63, giảm 8 bậc, trong đó chỉ số GDP/đơn vị năng lượng sử dụng xếp hạng 73, giảm 5 bậc; chỉ số Tỷ lệ nguồn năng lượng phát thải các-bon thấp xếp hạng 58, giảm 12 bậc.

Về Đầu tư, các chỉ số về đầu tư mạo hiểm chưa cải thiện, dẫn đến nhóm chỉ số về đầu tư giảm 12 bậc, xếp hạng 62. Ngoài ra, chỉ số Tín dụng vi mô cho sản xuất kinh doanh xếp hạng 58, giảm 02 bậc.

Về Hấp thu tri thức, chỉ số Nhập khẩu dịch vụ ICT, % tổng giao dịch thương mại xếp hạng 133, giảm 4 bậc.

Về Sản phẩm tri thức và công nghệ, chỉ số Số công bố bài báo khoa học và kỹ thuật (PPP$GDP) xếp hạng 105, giảm 8 bậc. Chỉ số bản quyền tác giả, lệ phí, giấy phép, % tổng giao dịch thương mại xếp hạng 112, giảm 7 bậc. Chỉ số Xuất khẩu dịch vụ ICT, % tổng giao dịch thương mại xếp hạng 103, giảm 8 bậc.

Về Sản phẩm sáng tạo, ngành công nghiệp sáng tạo đã xuất hiện những chỉ dấu tích cực trong những năm gần đây nhưng một số chỉ số có thứ hạng thấp cần được cải thiện gồm chỉ số Xuất khẩu dịch vụ văn hóa và sáng tạo (% tổng giao dịch thương mại) xếp hạng 95 giảm 14 bậc; chỉ số Phim truyện quốc gia được sản xuất/1 triệu dân độ tuổi 15-69 xếp hạng 87, giảm 11 bậc.

Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu là bộ công cụ đánh giá năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia có uy tín trên thế giới, phản ánh mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của các quốc gia. Qua đó, các quốc gia thấy được bức tranh tổng thể cũng như các điểm mạnh, điểm yếu của mình. Vì lý do này mà GII hiện được chính phủ nhiều quốc gia sử dụng như một công cụ tham chiếu quan trọng cho quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, cũng như để xây dựng các chính sách trong lĩnh vực này.

Thời gian qua, Chính phủ đã sử dụng bộ chỉ số này như một trong các công cụ quản lí điều hành quan trọng và đã phân công các bộ, cơ quan, địa phương cùng có trách nhiệm cải thiện chỉ số. Trong đó, Bộ Khoa học và công nghệ được giao nhiệm vụ là đầu mối theo dõi, điều phối chung. Từ năm 2017 đến nay, chỉ số GII của Việt Nam liên tục được cải thiện, tăng từ vị trí 59 (năm 2016) lên 44 năm 2024/133 quốc gia, nền kinh tế.

Thu Hằng. Ảnh: Truyền thông KHCN