Vương quốc Anh tái gia nhập chương trình Erasmus+

Giới quan sát nhận định, đây không chỉ đơn thuần là sự trở lại của một cơ chế trao đổi học thuật, động thái này phản ánh sự điều chỉnh chiến lược của London trong bối cảnh cạnh tranh tri thức toàn cầu ngày càng gay gắt và nhu cầu tái kết nối với châu Âu ngày càng rõ nét.

Sự trở lại mang tính biểu tượng

Cuối tháng 12/2025, Chính phủ Anh chính thức xác nhận sẽ tái gia nhập chương trình Erasmus+ từ chu kỳ ngân sách 2027–2034, sau hơn sáu năm rút khỏi chương trình này do hệ quả của Brexit. Quyết định nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới học thuật, sinh viên và giới quan sát chính trị châu Âu, bởi Erasmus+ từ lâu không chỉ là một chương trình giáo dục, mà còn là biểu tượng của hội nhập và giao lưu văn hóa châu Âu.

Erasmus+ hiện là chương trình trao đổi giáo dục lớn nhất thế giới, mỗi năm hỗ trợ hàng triệu sinh viên, giảng viên và nhà nghiên cứu di chuyển giữa các quốc gia châu Âu và đối tác. Việc Anh rút khỏi chương trình năm 2021 từng được xem là một trong những tổn thất rõ rệt nhất của Brexit đối với lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu. Việc quay lại, vì thế, mang ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi học thuật, phản ánh sự thay đổi trong tư duy chính sách của London sau nhiều năm thử nghiệm con đường “tách biệt” với EU.

Những giới hạn của “phương án thay thế”

Sau khi rời Erasmus+, Anh triển khai Turing Scheme - chương trình trao đổi quốc tế do chính phủ tài trợ, với kỳ vọng vừa duy trì cơ hội du học cho sinh viên Anh, vừa thể hiện tinh thần độc lập hậu Brexit. Tuy nhiên, sau vài năm vận hành, những hạn chế của Turing dần bộc lộ.

Trước hết, Turing là chương trình một chiều, qua đó chỉ hỗ trợ sinh viên Anh ra nước ngoài nhưng không tạo điều kiện tương xứng cho sinh viên quốc tế, đặc biệt là sinh viên EU, đến học tập tại Anh. Điều này khiến các trường đại học Anh mất đi sự đa dạng trong môi trường học thuật và suy giảm sức hút đối với sinh viên châu Âu.

Thứ hai, quy mô và mạng lưới đối tác của Turing không thể so sánh với Erasmus+, vốn đã được xây dựng và mở rộng liên tục trong hơn ba thập niên. Các cơ chế hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, sinh viên khuyết tật hay các chương trình đào tạo nghề trong Erasmus+ cũng vượt trội hơn đáng kể. Nhiều trường đại học Anh, đặc biệt là các cơ sở đào tạo vừa và nhỏ, cho rằng việc rời Erasmus+ khiến họ mất lợi thế cạnh tranh, giảm cơ hội hợp tác nghiên cứu và ảnh hưởng đến thứ hạng quốc tế.

Chính phủ Anh nhấn mạnh việc tái gia nhập chương trình Erasmus là một "thắng lợi lớn" cho giới trẻ. Ảnh: Hallbookers

Áp lực từ giới học thuật và thị trường lao động

Quyết định tái gia nhập Erasmus+ diễn ra trong bối cảnh áp lực ngày càng lớn từ giới học thuật, doanh nghiệp và chính quyền địa phương.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy sinh viên từng tham gia Erasmus+ có tỷ lệ tìm được việc làm cao hơn, kỹ năng ngoại ngữ và khả năng thích ứng quốc tế tốt hơn – những yếu tố ngày càng quan trọng trong nền kinh tế tri thức. Đối với Anh, một quốc gia đặt mục tiêu trở thành trung tâm giáo dục và đổi mới toàn cầu, việc tự cô lập khỏi một mạng lưới học thuật rộng lớn như Erasmus+ được xem là không phù hợp với lợi ích dài hạn. Trong bối cảnh cạnh tranh nhân tài gay gắt với Mỹ, Canada và các nước châu Á, việc khôi phục dòng chảy sinh viên và nhà nghiên cứu châu Âu trở thành ưu tiên chiến lược.

Giới doanh nghiệp cũng bày tỏ quan ngại về tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ, khoa học và sáng tạo – những lĩnh vực vốn được hưởng lợi trực tiếp từ các chương trình trao đổi học thuật.

Xây dựng lại lòng tin với EU

Dù Chính phủ Anh khẳng định việc tái gia nhập Erasmus+ không đồng nghĩa với đảo ngược Brexit, nhiều nhà phân tích cho rằng đây là một bước đi mang tính “ngoại giao mềm”, góp phần hạ nhiệt căng thẳng và xây dựng lại lòng tin với EU. Trong những năm gần đây, quan hệ Anh – EU liên tục đối mặt với các tranh cãi về thương mại, di cư và Bắc Ireland.

Việc hợp tác trở lại trong một lĩnh vực ít nhạy cảm như giáo dục giúp hai bên tạo ra không gian hợp tác thực chất, tránh đối đầu chính trị trực diện. Đối với EU, sự trở lại của Anh cũng mang lại lợi ích rõ rệt: tăng cường chất lượng học thuật, mở rộng mạng lưới nghiên cứu và củng cố vai trò của Erasmus+ như một công cụ gắn kết châu Âu, ngay cả với các quốc gia không còn là thành viên EU.

Tác động lâu dài và những thách thức phía trước

Dù động thái này được hoan nghênh rộng rãi, quyết định tái gia nhập Erasmus+ cũng đặt ra không ít thách thức. Theo đó, Vương quốc Anh sẽ phải đóng góp tài chính đáng kể cho chương trình, trong bối cảnh ngân sách công vẫn chịu áp lực sau đại dịch và suy giảm kinh tế. Bên cạnh đó, việc triển khai lại Erasmus+ đòi hỏi điều chỉnh về pháp lý, thị thực và công nhận văn bằng, nhằm đảm bảo dòng di chuyển sinh viên và giảng viên diễn ra thuận lợi.

Một số ý kiến trong nước lo ngại rằng, sự quay lại này có thể bị khai thác như một biểu tượng chính trị, gây chia rẽ trong nội bộ xã hội vốn vẫn còn nhiều quan điểm trái chiều về Brexit. Tuy vậy, phần lớn giới quan sát cho rằng lợi ích dài hạn vượt trội hơn chi phí, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục, khoa học và đổi mới sáng tạo ngày càng trở thành nền tảng sức mạnh quốc gia.

Giới quan sát nhận định rằng, việc Vương quốc Anh tái gia nhập Erasmus+ không chỉ là sự trở lại của một chương trình trao đổi sinh viên, mà còn là dấu hiệu cho thấy London đang điều chỉnh cách tiếp cận hậu Brexit theo hướng thực dụng và linh hoạt hơn. Trong một thế giới nơi tri thức và nhân tài không bị giới hạn bởi biên giới, hợp tác giáo dục trở thành cầu nối quan trọng giúp các quốc gia duy trì ảnh hưởng và sức cạnh tranh. Từ góc độ này, Erasmus+ có thể xem là một trong những “điểm chạm” đầu tiên cho thấy quan hệ Anh – EU đang bước vào giai đoạn tái định hình, ít đối đầu hơn và chú trọng lợi ích chung nhiều hơn.

Như Ý