Vướng mắc mặt bằng 'níu chân' tiến độ cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn

85% mặt bằng được bàn giao nhưng nhiều đoạn “xôi đỗ”, manh mún

Dự án đầu tư xây dựng tuyến Chợ Mới - Bắc Kạn có điểm đầu kết nối đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới, điểm cuối dự án kết nối đường cao tốc Bắc Kạn - Cao Bằng. Tổng chiều dài tuyến khoảng 28,8km. Dự án được khởi công ngày 15-3-2025, mục tiêu tiến độ đề ra là cơ bản hoàn thành năm 2026.

Đến nay, sau gần 6 tháng khởi công, theo báo cáo của Ban Quản lý dự án 2 (Bộ Xây dựng), đại diện chủ đầu tư dự án Chợ Mới - Bắc Kạn, công tác giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn lớn nhất tại dự án này. Tổng chiều dài tuyến đã bàn giao mặt bằng hiện đạt 24,5km/28,8km, đạt 85%. Tuy nhiên, chỉ hơn 8km chiều dài tuyến có thể thi công được, chia thành 16 đoạn nhỏ lẻ với 16 mũi thi công.

Thi công tuyến cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn.

Nguyên nhân của vướng mắc mặt bằng, theo Ban Quản lý dự án 2, là do người dân chưa đồng thuận với phương án đền bù (đơn giá thấp, chưa hoàn thiện đủ các cơ chế bồi thường cho người dân); chưa hoàn thành khu tái định cư tập trung cho người dân, các hộ tự lo tái định cư chưa tìm được đất tái định cư mới phù hợp; công tác di dời công trình hạ tầng kỹ thuật (đường điện, viễn thông, trạm biến áp) còn chậm.

Gia đình ông Hà Quảng Trọng (thôn Khuổi Tai, xã Thanh Thịnh, tỉnh Thái Nguyên) có phần lớn diện tích đất đang canh tác trồng cây lâu năm và nhà ở nằm trong phạm vi dự án. Ông Trọng cho biết, gia đình ông chưa thống nhất với cấp có thẩm quyền về tổng số tiền đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng do đơn giá đền bù một số hạng mục chưa thực sự thỏa đáng.

Ông Hà Quảng Trọng bên ngôi nhà của gia đình đang sinh sống nằm trong khu vực giải phóng mặt bằng của dự án cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn.

Đơn cử, tường của căn nhà gia đình ông Trọng đang ở hiện chỉ được áp giá 49.000 đồng/m2, toàn bộ diện tích tường ngôi nhà gia đình đang ở chỉ được đền 2,3 triệu đồng. “Đây là mức quá thấp, khó đủ để chúng tôi làm lại một bức tường, chưa nói đến 4 bức tường nhà”, ông Hà Quảng Trọng bày tỏ.

Một bất cập khác được người dân đưa ra là việc xác định cây cối trên diện tích đất bị ảnh hưởng. Khi đơn vị chức năng đến làm việc thống kê là loại cây to, song khi bồi thường lại áp giá là cây mới trồng. “Khi những thắc mắc trên được giải thích rõ ràng, thuyết phục, chúng tôi mới có thể yên tâm bàn giao đất cho dự án”, ông Trọng cho biết.

Theo Kỹ sư Nguyễn Mạnh Tuyển, cán bộ phụ trách kỹ thuật thi công thuộc Công ty Quản lý và Xây dựng đường bộ Khánh Hòa (nhà thầu thi công), phạm vi đất thuộc khu vực giải phóng mặt bằng của gia đình ông Hà Quảng Trọng nằm ở khu vực hầm chui Km2+550 của tuyến cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn. Nếu không được bàn giao mặt bằng khu vực này để tổ chức thi công thì không thể thực hiện được việc đắp đất nền đường để thông tuyến.

Cần sự vào cuộc quyết liệt của địa phương

Bên cạnh phạm vi mặt bằng liên quan đến đất ở và đất canh tác của người dân, tại khu vực dự án đi qua địa phận xã Thanh Mai (tỉnh Thái Nguyên) có diện tích rừng tự nhiên khoảng 4ha nhưng hiện nay đơn vị quản lý chưa thực hiện thủ tục đấu giá khai thác rừng theo quy định, do vậy, nhà thầu chưa thể tiếp cận công địa để tổ chức các mũi thi công.

Một vấn đề khác là công tác tái định cư khi 2 khu tái định cư mới trên địa bàn xã Thanh Thịnh (tỉnh Thái Nguyên) dự kiến đến quý III-2026 mới hoàn thành. Vị trí các khu này lại cách nơi canh tác của người dân tới 3km, không thuận lợi cho đi lại hằng ngày. Chính quyền địa phương chưa thể tìm phương án tạm cư phù hợp cho các hộ bị ảnh hưởng. Trong thời gian chờ khu tái định cư mới hoàn thành, người dân có thể sẽ cố nán lại nơi ở cũ để sinh sống, trồng trọt. Mặt bằng thi công dự án khó tránh khỏi sự ảnh hưởng.

Phối cảnh nút giao trên tuyến cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn.

Liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng của dự án, đồng chí Phan Đức Luận, Chủ tịch UBND xã Thanh Thịnh, tỉnh Thái Nguyên cho biết, để người dân đồng thuận, xã đã thành lập 4 tổ công tác làm việc với các hộ dân trong diện thu hồi đất và vận động các gia đình sớm di dời tài sản, bàn giao mặt bằng cho dự án. Trong đó, tổ công tác do đồng chí Phó bí thư, Chủ tịch UBND xã tham gia “đến từng ngõ, gõ cửa từng nhà”, thỏa thuận với người dân phương án bồi thường trên tinh thần hợp tình, hợp lý, đúng quy định của pháp luật. Các vướng mắc được cấp chính quyền địa phương phân loại thành từng nhóm vấn đề để đối thoại hoặc trả lời người dân cụ thể.

“Công tác thống kê, kiểm đếm được ghi nhận đúng hiện trạng ở thời điểm thực hiện. Việc tính toán, bồi thường thực hiện theo đúng đơn giá theo quyết định của UBND tỉnh Bắc Kạn (nay là tỉnh Thái Nguyên) ban hành. Chúng tôi đang nỗ lực tối đa xử lý các vướng mắc để có thể bàn giao được mặt bằng trong tháng 9-2025 cho chủ đầu tư, nhà thầu”, lãnh đạo UBND xã Thanh Thịnh chia sẻ.

Dự án Chợ Mới - Bắc Kạn có khối lượng đào lớn, trong khi mặt bằng vướng mắc nguy cơ ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành.

Trước những khó khăn trong thi công, đặc biệt về mặt bằng, sản lượng thi công dự án Chợ Mới - Bắc Kạn hiện mới đạt hơn 23 tỷ đồng, chưa đạt 1% giá trị hợp đồng, chậm hơn 1,4% so với kế hoạch được lập. Công suất thi công theo tiến độ chỉ đạt khoảng 28%. Ông Mạc Văn Nghiệp, Giám đốc Điều hành Dự án cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn (Ban Quản lý dự án 2, Bộ Xây dựng) cho biết, tại các khu vực có thể tiếp cận được để thi công, các nhà thầu hiện đang nỗ lực tăng tốc, tập trung cho thi công cầu, cào bóc hữu cơ nền đường…

“Dự án có khối lượng đào khá lớn (khoảng 12 triệu m3). Theo kế hoạch ban đầu, công tác đào đất sẽ thực hiện từ tháng 3-2025 và có khoảng 1 năm để hoàn thành. Tuy nhiên, do chưa tiếp cận được mặt bằng thi công khiến quỹ thời gian thực hiện công việc này ngày càng hạn hẹp”, ông Mạc Văn Nghiệp chia sẻ.

Đơn vị quản lý dự án đã kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Ban chỉ đạo Nhà nước quan tâm, chỉ đạo, có ý kiến với UBND tỉnh Thái Nguyên tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan đẩy nhanh công tác thi công di dời công trình hạ tầng kỹ thuật, tạo mặt bằng sạch cho các đơn vị thi công của dự án tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi để triển khai thi công đáp ứng tiến độ. Đồng thời, bảo đảm các mốc tiến độ di chuyển công trình công cộng trong tháng 9-2025, riêng đường điện cao thế hoàn thành trong tháng 12-2025

Cùng với đó, đẩy nhanh hoàn thiện hồ sơ trình thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng để phấn đấu bàn giao toàn bộ mặt bằng cho dự án trong nửa đầu tháng 9-2025 và công tác xây dựng khu tái định cư để người dân sớm có chỗ ở mới, yên tâm bàn giao đất cho đơn vị thực hiện dự án.

MẠNH HƯNG