Vườn Thiệu Phương – 'Ngự uyển xanh' trong lòng Đại Nội Huế

Vườn Thiệu Phương được tạo dựng từ đầu thế kỷ XIX dưới triều vua Gia Long, và tiếp tục được các vị vua đời sau như Minh Mạng, Thiệu Trị cho tu bổ, mở rộng. Cái tên “Thiệu Phương” mang ý nghĩa tốt đẹp: “Thiệu” là nối tiếp, kế thừa; “Phương” là hương hoa, mùi thơm.

Ngay từ tên gọi, khu vườn đã thể hiện khát vọng của nhà vua trong việc lưu giữ, phát huy vẻ đẹp của thiên nhiên, biến cảnh quan thành một phần của đời sống cung đình.

Khác với điện Thái Hòa uy nghi hay cung Diên Thọ tráng lệ, vườn Thiệu Phương mang một dáng vẻ thanh nhã, trầm lắng. Đây là nơi nhà vua cùng hoàng tộc thường lui tới thưởng ngoạn, ngắm hoa, chăm cây cảnh, đồng thời là chốn thư giãn, dưỡng tâm, tìm sự an yên giữa bộn bề triều chính. Những con đường lát gạch thẳng tắp, những bồn hoa uốn lượn, những tán cây cổ thụ xòe bóng mát... tất cả gợi nên một không gian hài hòa theo triết lý “thiên – địa – nhân” trong văn hóa phương Đông.

Ngay từ thời phong kiến, vườn Thiệu Phương đã được xem là “kho tàng xanh” của hoàng cung Huế. Các triều vua Nguyễn dày công sưu tầm những loài cây cảnh quý hiếm trong và ngoài nước đưa về trồng trong vườn. Các giống hoa truyền thống như mai vàng, sen, cúc, mẫu đơn... được bố trí xen kẽ với những loại cây lạ, cây dáng thế công phu, phản ánh thú chơi tao nhã của tầng lớp vương giả.

Vườn Thiệu Phương từng nổi tiếng với những cây “bách niên cổ thụ”, những chậu cảnh được tạo hình tỉ mỉ, và các loài hoa gắn liền với triết lý “tứ quý” (tùng – cúc – trúc – mai). Đó không chỉ là thú vui thưởng lãm mà còn là cách nhà vua gửi gắm quan niệm sống, đạo trị quốc an dân.

Ngày nay, trong công cuộc phục dựng và chỉnh trang Đại Nội, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã dành sự quan tâm đặc biệt cho vườn Thiệu Phương. Nhiều giống hoa cổ truyền được sưu tầm, trồng mới, khôi phục cảnh quan xưa. Nhờ vậy, mỗi mùa trong năm, khu vườn lại khoác lên mình một sắc thái riêng: xuân rực rỡ trong sắc vàng của mai, hạ thanh tao với hồ sen thơm ngát, thu dịu dàng trong sắc cúc, đông ấm áp với mẫu đơn kiêu sa.

Đi dạo trong vườn Thiệu Phương, du khách có cảm giác như bước vào một thế giới khác – tách biệt hẳn với nhịp sống ồn ã bên ngoài. Tiếng chim hót, hương hoa thoang thoảng, bóng cây đổ dài trên những bức tường rêu phong… tất cả tạo nên một khung cảnh vừa thanh bình vừa cổ kính.

Với những ai yêu thích nhiếp ảnh, Vườn Thiệu Phương là một bối cảnh lý tưởng để lưu giữ khoảnh khắc. Chỉ cần dừng chân dưới một vòm cây, hay bên một bồn hoa nở rộ, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh gợi nhớ đến chốn ngự uyển ngày xưa. Ngoài ra, các hoạt động thuyết minh, trải nghiệm về nghệ thuật tạo hình cây cảnh, tìm hiểu ý nghĩa phong thủy trong bố cục vườn... đang dần được đưa vào phục vụ khách tham quan, giúp du khách có cái nhìn sâu hơn về giá trị văn hóa của khu vườn.

Không chỉ là nơi thư giãn, Vườn Thiệu Phương còn là minh chứng sống động cho nghệ thuật vườn ngự uyển Huế – loại hình kiến trúc cảnh quan độc đáo trong văn hóa Việt Nam.

Nếu như các lăng tẩm, cung điện phản ánh quyền lực và sự uy nghi, thì khu vườn lại thể hiện một khía cạnh khác: sự tinh tế, gắn bó mật thiết với thiên nhiên trong đời sống của vua chúa.

Trong chiến lược phát triển du lịch xanh và bền vững tại Huế, vườn Thiệu Phương trở thành điểm nhấn quan trọng. Nơi đây vừa bảo tồn di sản, vừa góp phần mang lại không gian sinh thái trong lành cho du khách. Mỗi bước đi trong vườn không chỉ là hành trình thưởng ngoạn, mà còn là cơ hội để cảm nhận cách người xưa sống hài hòa với môi trường.

Ngày nay, khi đến thăm Đại Nội Huế, bên cạnh những công trình nổi tiếng như Ngọ Môn, điện Thái Hòa, cung Diên Thọ..., vườn Thiệu Phương như một “khoảng lặng xanh” giúp du khách tìm thấy sự thư thái. Điều đó góp phần làm trọn vẹn trải nghiệm về Cố đô Huế: một thành phố không chỉ có sông Hương, núi Ngự, cầu Trường Tiền, mà còn có những khu vườn ngự uyển tỏa hương lặng lẽ, lưu giữ nếp sống tao nhã và tinh thần hòa hợp với thiên nhiên của người Huế xưa.

Vườn Thiệu Phương không chỉ là một địa chỉ du lịch, mà còn là cánh cửa mở ra thế giới văn hóa, nghệ thuật và lối sống cung đình. Ghé thăm khu vườn, du khách sẽ hiểu hơn vì sao Huế được mệnh danh là vùng đất của thơ, của nhạc, của sự trầm mặc và tinh tế. Có lẽ, chính những khoảng xanh ngự uyển như Thiệu Phương đã góp phần nuôi dưỡng vẻ đẹp trường tồn ấy cho đất Cố đô.

CTV Lê Huy Hoàng Hải/VOV.VN