Vùng đất giàu giá trị văn hóa truyền thống

Với nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được vinh danh; nhiều di tích, lễ hội được quan tâm giữ gìn, phát huy giá trị..., tất cả để lại dấu ấn đặc biệt về vùng đất Khánh Hòa giàu giá trị văn hóa truyền thống trong dòng chảy cuộc sống hiện đại.

Nhiều di sản được vinh danh, lễ hội được phát huy giá trị

UBND tỉnh vừa nhận được công văn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) liên quan đến việc xây dựng hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thiên Y A Na” để đệ trình UNESCO xem xét, ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Qua đó, Bộ VH-TT-DL thống nhất với đề nghị của UBND tỉnh về việc nghiên cứu, lập hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể đối với di sản văn hóa này. Bộ cũng đề nghị tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn nghiên cứu, kiểm kê, xây dựng hồ sơ khoa học di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thiên Y A Na” để đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngoài ra, sau khi di sản được quốc gia ghi danh, tỉnh chủ trì mời các tỉnh, thành phố cùng có di sản văn hóa này xây dựng hồ sơ gửi UNESCO xem xét theo đúng quy định...

Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Pô Nagar.

Năm 2025 để lại nhiều dấu ấn đặc biệt trong công tác giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn Khánh Hòa và có nhiều di sản văn hóa được đồng loạt vinh danh, tỏa sáng. Cụ thể, di tích quốc gia Tháp Bà Pô Nagar được Thủ tướng Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt; 3 di sản gồm: Tri thức khai thác và chế biến Yến sào Khánh Hòa, Lễ hội Yến sào Khánh Hòa, Tri thức khai thác và chế biến Trầm hương Khánh Hòa được Bộ VH-TT-DL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngoài ra, Bộ VH-TT-DL cũng đã triển khai việc lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi đối với các di tích quốc gia đặc biệt Tháp Hòa Lai và Tháp Pô Klong Garai.

Về phía tỉnh, đã ban hành các quyết định quan trọng phê duyệt Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Katê của đồng bào Chăm giai đoạn 2025 - 2030; Đề án Quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm” giai đoạn 2025 - 2028 và những năm tiếp theo. Sở VH-TT-DL cũng chỉ đạo các phòng chuyên môn, đơn vị sự nghiệp hoàn thành hồ sơ đề nghị điều chỉnh, khoanh vùng bảo vệ danh lam thắng cảnh quốc gia Mũi Đôi - Hòn Đôi (Hòn Đầu); triển khai lập hồ sơ đề nghị di tích quốc gia đặc biệt đối với di tích quốc gia Thành Diên Khánh; triển khai lập dự án Quy hoạch Thành Diên Khánh từ nay đến 2030 và tầm nhìn 2045; lập hồ sơ Di sản tư liệu UNESCO chu kỳ 2026 - 2027 đối với bộ “Văn bia chữ Phạn (Sanskrit) và chữ Chăm cổ tại di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Pô Nagar”; xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận bảo vật quốc gia đối với tượng Nữ thần Pô Nagar... Trong năm 2025, công tác tổ chức các lễ hội truyền thống: Lễ hội Am Chúa; Lễ hội Tháp Bà Pô Nagar; Lễ hội Katê cũng có nhiều nét mới về quy mô, bài bản hơn để người dân, du khách được hòa mình trong bầu không khí lễ hội đặc sắc, lành mạnh, đúng quy định.

Tiếp tục quảng bá, giữ gìn

Theo ông Lê Văn Hoa - Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL, những kết quả đạt được trong công tác giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh trong năm 2025 là nguồn cổ vũ, động viên to lớn đối với người dân, du khách và những người làm công tác chuyên môn. Sau những vinh danh, ghi nhận đối với các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể đòi hỏi trách nhiệm ngày càng cao trong công tác quảng bá, giữ gìn những giá trị của di sản. Cùng với đó, ngành Văn hóa phải tiếp tục tham mưu, triển khai thực hiện việc xây dựng các hồ sơ khoa học, đề án, dự án liên quan đến từng di tích, di sản, hiện vật văn hóa nổi bật trên địa bàn tỉnh để tiếp tục đề nghị vinh danh cấp quốc gia và thế giới. Trong đó, tiếp tục chỉ đạo việc hoàn thành lập hồ sơ khoa học xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Thành Diên Khánh; hồ sơ khoa học đề nghị công nhận bảo vật quốc gia tượng Nữ thần Pô Nagar; thực hiện quy trình đề nghị vinh danh di sản văn hóa phi vật thể “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thiên Y A Na”. Đồng thời, lập quy hoạch và quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi 3 di tích quốc gia đặc biệt: Tháp Hòa Lai, Tháp Pô Klong Garai, Tháp Bà Pô Nagar.

Năm 2025, di tích quốc gia đặc biệt Tháp Pô Klong Garai được lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi.

Công tác giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh còn nhận được sự chung tay của các tổ chức hội, nhất là Hội Bảo tồn Di sản văn hóa và Du lịch tâm linh tỉnh đã tham gia tích cực vào việc đóng góp ý kiến, phối hợp tổ chức các sự kiện, lễ hội. Bà Ngô Mỵ Châu - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Bảo tồn Di sản văn hóa và Du lịch tâm linh tỉnh cho biết: "Năm 2026, hội sẽ tiếp tục tham gia các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, trong đó phối hợp Sở VH-TT-DL xây dựng hồ sơ khoa học đối với các di sản văn hóa; tham gia các hoạt động tư vấn về quản lý và bảo tồn di sản văn hóa; hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương, ban quản lý các di tích thực hiện nghi lễ, lễ hội, phát huy giá trị di sản văn hóa".

Với tinh thần trách nhiệm, quyết tâm cao của các cấp, ngành chức năng, tin rằng nhiệm vụ giữ gìn, phát huy giá trị các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh sẽ tiếp tục gặt hái được những thành tựu nổi bật, để văn hóa truyền thống của người dân, vùng đất Khánh Hòa mãi rạng ngời.

GIANG ĐÌNH