Vụ vỡ hồ chứa nước tại Lâm Đồng: Trang Trại Việt tự ý đào hồ 900.000 m³

Báo cáo nêu rõ hàng loạt vấn đề trong quá trình đầu tư, xây dựng và vận hành công trình, đồng thời xác định đây là nguyên nhân dẫn đến vụ việc nghiêm trọng khiến một trẻ em thiệt mạng tối 1.11 vừa qua.

Dự án nông nghiệp công nghệ cao hơn 346 ha

Dự án Nông nghiệp công nghệ cao theo mô hình VAC tại xã Phong Phú được UBND tỉnh Bình Thuận (trước khi sắp xếp địa giới hành chính) phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 930/QĐ-UBND ngày 10.4.2018.

Theo quy hoạch, dự án có tổng diện tích 346,6 ha, bao gồm nhiều hạng mục: khu trại gà giống và gà lạnh, khu xử lý phân vi sinh, khu nhà kính trồng cây ăn trái – rau sạch, khu giết mổ và đóng gói sản phẩm, khu chế biến thức ăn chăn nuôi, hệ thống đường nội bộ, cây xanh và sân bãi.

Khẩn trương khắc phục sự cố sau vỡ hồ

Dự án được cho thuê đất từ năm 2019, thời hạn sử dụng đến năm 2068. Sau khi nhận đất, Công ty Trang Trại Việt đã được cấp Giấy phép xây dựng số 117/GPXD ngày 6.6.2025 với nội dung chủ yếu cho các công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, không bao gồm hạng mục hồ, ao chứa nước.

Về môi trường, dự án được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) từ năm 2017. Tuy nhiên, trong ĐTM cũng không đề cập đến việc xây dựng các ao hoặc hồ chứa quy mô lớn trong phạm vi dự án.

Tự ý đào 6 ao, trong đó có hồ chứa dung tích 900.000 m³

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường, khi kiểm tra thực địa vào tháng 8.2024, cơ quan chức năng phát hiện Công ty Trang Trại Việt đã tự ý đào 6 ao, trong đó có 3 ao dùng để tích trữ nước và nuôi cá.

Đáng chú ý, hồ chứa nước lớn nhất có diện tích khoảng 20 ha, sâu trung bình 4,5m, dung tích ước tính 900.000 m³. Theo quy định tại Nghị định 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý an toàn đập, đây được xếp vào loại hồ chứa nước vừa, bắt buộc phải có thiết kế, hồ sơ kỹ thuật, quy trình vận hành và các thiết bị quan trắc, cảnh báo an toàn vùng hạ du.

Hậu quả vụ việc vẫn còn thể hiện

Tuy nhiên, trong đợt kiểm tra gần nhất vào ngày 2.11.2025, Công ty chưa xuất trình được bất kỳ tài liệu nào liên quan đến thiết kế, thi công hay vận hành hồ chứa, vi phạm nghiêm trọng các quy định về an toàn thủy lợi.

Thiệt hại lớn về hoa màu, công trình thủy lợi và hạ tầng

Báo cáo của UBND tỉnh cho biết, nước từ hồ chứa bị vỡ không chỉ gây thiệt hại về người mà còn làm hư hại nghiêm trọng hệ thống kênh mương và hàng chục hecta hoa màu của người dân vùng hạ du.

Cụ thể, trên tuyến kênh chính Cây Cà, nhiều đoạn bị sạt lở, bồi lấp và nghẹt rác. Các đoạn từ K1+970 đến K2+311 bị hư hỏng hoàn toàn, mốc chỉ giới bị cuốn trôi. Tuyến kênh C3 cũng bị xói lở khoảng 500m, lòng kênh bồi lấp gần như toàn tuyến.

Trên kênh Suối Măng – Cây Cà, tràn 16 cửa dài 100m bị phá hủy hoàn toàn, còn các đoạn từ K40+285 đến K43+775 hư hỏng nặng. Nhiều cầu qua kênh bị tắc nghẽn, bê tông gia cố hai bên bị bong tróc, bồi lắng.

Ngoài ra, kênh tiếp nước Lòng Sông – Đá Bạc cũng bị bồi lắng xi phông. Thiệt hại về nông nghiệp ước tính hơn 35 ha hoa màu và lúa, trong đó nhiều diện tích mất trắng: khoảng 20 ha lúa, 10 ha rau màu (hành, đậu phộng, cà, ớt), 5 ha cây ăn quả (nho, táo, mít, xoài, dứa).

Nhiều văn bản cảnh báo trước nhưng doanh nghiệp không khắc phục

Đáng chú ý, từ tháng 8.2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đã có Công văn số 1534/SNN-TLTNN yêu cầu các đơn vị quản lý, trong đó có xã Tuy Phong, tăng cường đảm bảo an toàn đập, hồ chứa nước.

Đến ngày 13.10.2025, Chi cục Thủy lợi và Tài nguyên nước tiếp tục gửi văn bản số 527/TLTNN-QLCT-PCTT, yêu cầu Công ty Trang Trại Việt khẩn trương khắc phục sự cố ao cá bị vỡ bờ, hạ mực nước xuống mức an toàn và có biện pháp bảo đảm an toàn cho vùng hạ du. Tuy nhiên, doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như đã xảy ra.

Sau sự cố, UBND tỉnh Lâm Đồng đã chỉ đạo hàng loạt biện pháp mạnh. Trước hết, Công ty Trang Trại Việt phải bồi thường thiệt hại cho các hộ dân vùng hạ du, đặc biệt là khu vực dọc kênh Cây Cà và kênh Suối Măng – Cây Cà – nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Nơi nước và bùn tràn qua

Đồng thời, toàn bộ các ao, hồ chứa nước trong khu vực dự án phải được bơm tháo cạn, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho vùng hạ du. Sau khi tháo nước, công ty phải phá bỏ các đập ngăn, nghiêm cấm việc tích nước khi chưa được cấp phép hợp pháp.

Công an tỉnh được giao chủ trì điều tra toàn diện nguyên nhân vỡ hồ, đồng thời rà soát tính pháp lý của toàn bộ các công trình chứa nước trong dự án để đề xuất hướng xử lý theo quy định pháp luật.

Cần rà soát các hồ, đập và công trình tích nước ngoài quy hoạch

Thực tế, nhiều doanh nghiệp sau khi được cấp đất nông nghiệp đã tự ý xây dựng hồ chứa, ao tích nước, đập tạm để phục vụ sản xuất mà không xin phép hoặc báo cáo cơ quan chức năng. Khi những công trình này không được thiết kế, giám sát và vận hành theo tiêu chuẩn kỹ thuật, nguy cơ vỡ đập, ngập úng và thiệt hại về người, của là rất lớn.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và mưa lớn cực đoan ngày càng gia tăng, chính quyền rất cần rà soát toàn bộ hồ, đập và công trình tích nước ngoài quy hoạch, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm để tránh tái diễn thảm họa tương tự.

Bùi Tú