Vụ cháy bãi giữ xe dưới gầm cầu Vĩnh Tuy: Báo động đỏ với chính sách cấp phép tạm thời

Về lâu dài, các nhịp và trụ cầu cần được sửa chữa khắc phục hư hỏng, lực lượng chức năng vẫn tiếp tục hạn chế trọng tải xe qua cầu.

Không chỉ gây ảnh hưởng kết cấu hạ tầng, vụ cháy còn làm lộ những bất cập về một chính sách gây tranh cãi: Cấp phép trông giữ xe tạm thời tràn lan ở những không gian công cộng như lòng đường, vỉa hè, gầm cầu cạn.

"Mất bò mới lo làm chuồng" và những bất cập trong quản lý

Sau vụ cháy bãi trông giữ xe dưới gầm cầu Vĩnh Tuy, từ ngày 4/9, Sở Xây dựng Hà Nội đã cấm xe có tải trọng trên 18 tấn di chuyển qua nhánh cầu Vĩnh Tuy bị cháy. Bên cạnh đó, Sở Xây dựng Hà Nội yêu cầu rà soát toàn bộ công tác quản lý, sử dụng hành lang an toàn đường bộ, kịp thời xử lý các trường hợp lấn chiếm, sử dụng trái phép hành lang an toàn đường bộ, đất đường bộ.

Đặc biệt, cơ quan chuyên môn được đề nghị đề xuất giải pháp di dời ngay các bãi trông giữ xe ra khỏi phạm vi bảo vệ kết cấu hạ tầng đường bộ trước ngày 30/10.

Vụ cháy gầm cầu Vĩnh Tuy không những gây uy hiếp an toàn hạ tầng, còn để lộ bất cập về chính sách với các bãi trông giữ xe tạm thời (Nguồn MXH)

Động thái này của cơ quan chức năng Hà Nội được ví như “mất bò mới lo làm chuồng”. Vì từ năm 2023, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã từng bác bỏ đề xuất của UBND TP.Hà Nội về việc kiến nghị tiếp tục tổ chức trông giữ xe dưới gầm cầu cạn. Theo quy định hiện hành - Điều 18 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ không được dừng đỗ xe ở khu vực gầm cầu vượt, trừ những nơi cho phép được dừng đỗ xe.

Cho đến trước sự kiện hỏa hoạn ở một bãi trông giữ xe vi phạm hôm 30/8, các gầm cầu Vĩnh Tuy, Chương Dương, Ngã Tư Vọng (Hà Nội) vẫn được sử dụng để trông giữ phương tiện.

Ông Nguyễn Văn Tiến, một cư dân sống trên đường Dương Văn Bé, gần khu vực hỏa hoạn gầm cầu Vĩnh Tuy nêu ý kiến: “Nói đúng nguyên tắc là không được phép đỗ dưới gầm cầu, có nhiều cái như cháy nổ, tai nạn, sự cố đột xuất thì ai mà biết được. Nếu mà dẹp thì cũng hoan nghênh mà dẹp, dẹp thì nên dẹp hết. Nhà nước nên bố trí chỗ đỗ nào chính thức cho nó phù hợp. Tôi ủng hộ dẹp bãi xe, để tận dụng diện tích đi lại cho thông thoáng hơn”.

Bày tỏ quan điểm về việc Hà Nội và một số địa phương vẫn duy trì các bãi trông giữ xe dưới gầm cầu cạn, Kiến trúc sư Ngô Doãn Đức cho rằng, đây là một sự lệ thuộc không bền vững. Các bãi trông giữ xe tạm ở lòng đường, vỉa hè, gầm cầu chỉ là biện pháp tình thế. Thay vì cứ lừng khừng, chính quyền các đô thị cần một lựa chọn dứt khoát và nhất quán.

“Chúng ta cần chuẩn bị, nếu ngành giao thông không làm được thì phải thay người làm được vào, chúng ta phải tổ chức quy hoạch lại, làm cho bằng được các bãi trông giữ xe. Chứ để thế thì không hợp, chúng ta cứ kẻ vạch rồi cho các tốp ra thu tiền. Các nước người ta không làm thế, gầm cầu là gầm cầu, bãi đỗ xe là bãi đỗ xe. Hạ tầng đô thị thiếu thì ta phải vá và khắc phục bền vững”, ông Đức cho biết.

Khảo sát của phóng viên VOV Giao thông, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều tận dụng tối đa không gian trống dưới gầm cầu, cải tạo lại thành không gian sinh hoạt, văn hóa công cộng cho người dân, và không phục vụ cho mục đích kinh doanh thương mại.

Ví dụ tại Hàn Quốc, một số không gian gầm cầu được chuyển đổi thành khu trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, vườn cây xanh và uống café. Tại Pháp, trung tâm kiểm soát đường cao tốc được xây dựng nằm dưới gầm cầu.

Tại Trung Quốc, công viên chủ đề đầu tiên của thành phố Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên được xây dựng dưới không gian của một chiếc cầu vượt. Nơi đây đã trở thành một không gian văn hóa, giải trí mang đậm bản sắc địa phương. Còn tại Bangkok (Thái Lan), không gian dưới gầm cầu cạn có cho phép trông giữ xe, nhưng chỉ dành cho xe công vụ như cứu thương, cứu hỏa, không nhằm mục đích thương mại.

Hướng đi nào cho giao thông đô thị bền vững?

Đánh giá chính sách cấp phép tạm để thu tiền lẻ ở các bãi trông giữ xe trên vỉa hè, dưới lòng đường và gầm cầu cạn tại Hà Nội, chuyên gia giao thông Nguyễn Ngọc Quang cho rằng, có nguyên nhân sâu xa cho sự lúng túng của Hà Nội.

“Các kế hoạch phát triển vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn nhằm chuyển đổi phương thức đi lại được triển khai quá chậm và không đạt mục tiêu. Thực tế, người dân vẫn phụ thuộc phương tiện cá nhân, theo sự phát triển kinh tế, nhu cầu cá nhân, số lượng xe này tăng lên rất nhanh dẫn đến thành phố lúng túng để giải quyết. Không đi vào hướng phát triển bền vững, lâu dài hơn, hiệu quả hơn. Vụ cháy bãi đỗ xe tạm đã đưa ra một bài toán để Hà Nội cần xem xét lại tổng thể các chính sách quản lý giao thông thành phố”, ông Quang nói.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Ngọc Quang nêu một loạt sự thiếu đồng nhất giữa các chính sách của Hà Nội. Một mặt khuyến khích phát triển giao thông công cộng, nhưng mặt khác, thành phố không chừa diện tích ở những tuyến đường rộng, thoáng cho xe buýt, mà lại cấp phép trông giữ xe tạm thời.

Một mặt, Hà Nội ra hẳn nghị quyết khuyến khích tư nhân làm bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ nổi thông minh, mặt khác thành phố vẫn tạo điều kiện để các phương tiện ô tô đỗ trên mặt đường, sử dụng không gian công cộng làm các bãi đỗ xe.

Theo các chuyên gia giao thông đô thị, việc tồn tại các bãi đỗ xe tạm ở không gian công cộng làm mất công bằng, nản lòng nhà đầu tư tư nhân khi triển khai bãi xe ngầm, nổi thông minh.

“Có vẻ các chính sách đang đi ngược nhau. Nếu như chúng ta đã khuyến khích tư nhân làm bãi đỗ xe, chúng ta phải thắt chặt việc đỗ xe trên đường. Nếu chúng ta không quản lý chặt việc đó thì làm sao tư nhân họ dám vào để đầu tư, kinh doanh có lãi với các bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ xe nổi theo quy hoạch. Bãi đỗ xe tạm dưới gầm cầu hoặc một bãi đất trống, không gian công cộng nào đó được trưng dụng đỗ xe thì chúng ta không thể giải quyết vấn đề theo cách đơn lẻ như vậy mà cần một chiến lược tổng thể, rõ ràng”.

Chiến lược tổng thể, rõ ràng ở đây được ông Nguyễn Ngọc Quang đề cập là ưu tiên hạ tầng cho giao thông công cộng, tập trung phát triển các tuyến đường sắt đô thị rộng khắp để thu hút người dân giảm lệ thuộc vào xe cá nhân, từ đó giảm nhu cầu trông giữ xe. Song song với đó, cần dứt khoát câu chuyện trông giữ xe tạm thời, tạm thời là bao lâu? Không dung túng cho thói quen lái xe cá nhân vào vùng lõi rồi gửi xe tùy tiện ở bất cứ đâu.

Theo quy hoạch được duyệt, thành phố Hà Nội có gần 1.700 bãi đỗ xe. Nhưng đến nay, mới xây dựng và đưa vào khai thác được… 72 bãi xe. Khoảng 90% nhu cầu đỗ xe của người dân thành phố đang phụ thuộc vào các bãi đỗ tạm trên đường phố, vỉa hè, các bệnh viện, trường học, khoảng đất trống, đất dự án chưa khai thác.

Vụ cháy ở bãi đỗ xe tạm dưới gầm cầu Vĩnh Tuy có thể là điểm khởi đầu cho một sự thay đổi lớn về chính sách cấp phép trông giữ xe tạm thời tại Hà Nội, nếu chính quyền đô thị thực sự muốn thoát khỏi sự lệ thuộc này.

Chu Đức/VOV Giao thông