Vốn ngoại bật tăng trở lại, 'đầu tàu' kinh tế đứng trước thách thức mới

Vốn ngoại cam kết vào TPHCM bật tăng cao trở lại. Ảnh: TL

Vốn ngoại bật tăng nhờ "khai thông" quỹ đất

Theo ông Nguyễn Công Vinh, Giám đốc Sở Tài chính TPHCM, trong 7 tháng 2025, thành phố đã thu hút gần 6,2 tỉ đô la Mỹ vốn ngoại, tăng 45,67% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, có 1.073 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đầu tư, với tổng vốn đăng ký gần 1,3 tỉ đô. Đồng thời, gần 300 dự án đã hoạt động đã thực hiện điều chỉnh tăng vốn, ghi nhận thêm hơn 2,37 tỉ đô. Ngoài ra, hơn 1.300 nhà đầu tư ngoại góp vốn, mua cổ phần của doanh nghiệp trong nước, với tổng giá trị đăng ký hơn 2,5 tỉ đô.

Như vậy, sau sụt giảm gần 40% vào năm ngoái, dòng vốn ngoại cam kết đã có bước “lội ngược dòng” rõ rệt, thể hiện niềm tin của các nhà đầu tư vào tiềm năng phát triển của TPHCM.

Ông Vinh nhấn mạnh, kể từ đầu tháng 7, sau khi TPHCM hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu (BR-VT), không gian phát triển của thành phố đã mở rộng đáng kể, đặc biệt là về diện tích đất dành cho sản xuất công nghiệp.

Thực tế, dòng vốn FDI vào các khu công nghiệp (KCN) trong 7 tháng đầu năm đã đạt hơn 2,4 tỉ đô la, là một con số tích cực so với những năm trước. Trước đó, thiếu quỹ đất là một trong những điểm nghẽn chính, khiến các dự án sản xuất lớn và dòng vốn FDI vào TPHCM liên tục sụt giảm trong những năm gần đây. Mặc dù quy hoạch đề ra tổng quỹ đất công nghiệp của TPHCM khoảng 6.000 hecta, nhưng hiện còn khoảng 1.500 hecta gặp vướng mắc về pháp lý, chưa thể giải phóng mặt bằng hoặc chưa ký hợp đồng thuê đất.

Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi các khu đất nông nghiệp khai thác kém hiệu quả sang đất công nghiệp - dịch vụ là một giải pháp khả thi, nhưng quá trình này đòi hỏi thời gian dài và các thủ tục phức tạp. Chính vì vậy, việc sáp nhập TPHCM với Bình Dương và BR-VT đã mở ra một hướng đi mới, tạo ra nhiều quỹ đất rộng lớn hơn cho các nhà đầu tư sản xuất - kinh doanh.

Các chuyên gia như PGS. TS Nguyễn Hữu Huân nhận định rằng, sự hợp nhất không chỉ mang ý nghĩa về mặt hành chính mà còn là cơ hội để quy hoạch các KCN lớn hơn, bài bản hơn, phù hợp với nhu cầu ngày càng cao của nhà đầu tư.

Ông Trần Việt Hà, Phó Ban Quản lý Khu chế xuất và KCN TPHCM (Hepza), cho biết trong 7 tháng qua, tổng vốn FDI riêng cho đất sản xuất công nghiệp trước hợp nhất chưa tới 100 triệu đô la, chủ yếu từ Bình Dương và BR-VT cũ. Điều này cho thấy hơn 2 tỉ đô la vốn cam kết vào các KCN TPHCM thực chất là mở rộng của hai địa phương này.

Dòng vốn đang đi đúng “quỹ đạo” cần đầu tư

Tại cuộc họp kinh tế - xã hội của TPHCM gần đây, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TPHCM, cũng đánh giá thu hút vốn FDI là một trong những điểm sáng của bức tranh kinh tế thành phố trong 7 tháng qua.

Thực tế, từ đầu năm đến nay, thành phố đã đón tiếp nhiều đoàn doanh nghiệp đến tìm hiểu cơ hội hợp tác. Đồng thời, TPHCM cũng đã tổ chức các đoàn xúc tiến đầu tư tại Singapore, Malaysia và tham gia các hội chợ quốc tế lớn, nhằm mở rộng mạng lưới liên kết, thu hút dòng vốn.

Theo ông Được, nhiều doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt là những tập đoàn lớn hoạt động trong các lĩnh vực “hot” như công nghệ cao, bán dẫn, dược phẩm, đã quyết định đầu tư hoặc mở rộng hoạt động tại TPHCM, chứng tỏ môi trường đầu tư của thành phố đang có tín hiệu rất tích cực cho sự phát triển lâu dài.

TPHCM ghi nhận hơn 1 tỉ đô la chảy vào lĩnh vực công nghệ cao trong 7 tháng, trong đó tiêu biểu có các dự án mở rộng của BE Semiconductor Industries N.V, Amazon Data Services Việt Nam hay GSK Việt Nam... Điều này phản ánh rõ xu hướng của thành phố trong việc định hướng thu hút đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao, phát triển nền kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, công nghiệp bán dẫn, năng lượng sạch… đúng như dự báo dòng vốn FDI năm nay như báo cáo của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD).

TPHCM nổi bật so với các địa phương khác nhờ nguồn nhân lực được đào tạo bài bản, cùng lợi thế lớn trong công nghệ cao và bán dẫn. Hệ thống KCN quy mô lớn, diện tích rộng và mạng lưới logistics phát triển là những yếu tố thúc đẩy sự cạnh tranh của thành phố.

Vốn ngoại gia tăng vào công nghệ cao

Sau sáp nhập, TPHCM hiện có 66 KCX và KCN, tổng diện tích hơn 27.000 hecta, dự kiến đến 2050 sẽ mở rộng lên 105 KCX-KCN. Điều này giúp mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực như linh kiện điện tử, ô tô, bán dẫn, và các ngành công nghiệp hỗ trợ.

Bên cạnh đó, chính sách mở đường của thành phố tập trung thúc đẩy các dự án trọng điểm như Trung tâm tài chính quốc tế Thủ Thiêm, hạ tầng tuyến đường ven biển, hệ thống đường sắt đô thị (dự án Thủ Thiêm - Long Thành), trung tâm logistics, hội chợ triển lãm quốc tế... Các dự án này có tiềm năng lớn, cần dòng vốn lớn từ nhà đầu tư FDI để đảm bảo phát triển bền vững.

Cần vượt qua các thách thức lớn

Bên cạnh việc khai thông quỹ đất, TPHCM cũng thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh thông qua việc tháo gỡ các rào cản về thủ tục hành chính, giảm thiểu thời gian xử lý hồ sơ và nâng cao năng lực phục vụ nhà đầu tư.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết để duy trì đà tăng trưởng của dòng vốn FDI. Trước hết, hạ tầng logistics, đường bộ, đường sắt, các tuyến cao tốc kết nối các KCN chưa hoàn thiện đầy đủ, gây cản trở chuỗi cung ứng. TS Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM, nhấn mạnh vai trò của việc đẩy nhanh hoàn thiện các tuyến Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc TPHCM - Mộc Bài, Biên Hòa - Vũng Tàu, Bến Lức - Long Thành để tạo ra mạng lưới kết nối đồng bộ.

Mặt khác, ngành công nghiệp hỗ trợ còn yếu kém; nhiều doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu, điều này đặt ra yêu cầu thúc đẩy phát triển ngành vật liệu cơ bản và hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa dẫn dắt chuỗi cung ứng. Việc thúc đẩy phát triển ngành vật liệu, khuyến khích nội địa hóa, xây dựng trung tâm kiểm định chất lượng đạt tiêu chuẩn quốc tế là những giải pháp trọng yếu.

Đáng chú ý, chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quyết định. Trong bối cảnh chuyển đổi số và công nghệ cao, theo các chuyên gia, TPHCM cần xây dựng hệ thống đào tạo kỹ thuật tiên tiến, kết nối chặt chẽ giữa các trường đại học, cao đẳng, doanh nghiệp và KCN để cung cấp nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu của ngành công nghiệp hiện đại.

PGS Abel Alonso, giảng viên cao cấp tại RMIT Việt Nam, nhận định ngoài các chính sách ưu đãi, hạ tầng hiện đại, quy định minh bạch và môi trường kinh doanh thuận lợi, nguồn nhân lực đa ngôn ngữ và tiềm năng phát triển ngành dịch vụ của Việt Nam sẽ tạo ra sự hấp dẫn đặc biệt trong làn sóng FDI tiếp theo.

Để duy trì sức hút và giữ vị trí dẫn đầu trong thu hút FDI, TPHCM cần hành động quyết liệt: cải thiện minh bạch pháp lý, đẩy mạnh phát triển hạ tầng và nhân lực chất lượng, nâng cao năng lực quản lý và xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, bền vững. Chỉ khi đó, thành phố mới thực sự trở thành trung tâm kinh tế, công nghiệp hiện đại, cạnh tranh hàng đầu khu vực và thế giới.

Lê Hoàng