Vĩnh biệt Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường - 'cây violoncelle' tài ba của âm nhạc Việt Nam

Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường. (Ảnh: FBNV)

Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường sinh năm 1937 trong một gia đình tri thức tại Hà Nội. Vốn yêu âm nhạc và có giọng hát hay nên ngay từ nhỏ, ông đã sinh hoạt tại đoàn xung phong tuyên truyền của Ninh Bình. Sau này, ông tham gia Đoàn Văn công của Sư đoàn 308 hát phục vụ bộ đội.

Tuy nhiên, công chúng yêu nhạc biết đến ông bởi những dấu ấn nổi bật và cống hiến bền bỉ cho violoncelle Việt Nam. Nghệ sĩ Bùi Gia Tường tốt nghiệp đại học và cao học tại Nhạc viện Tchaikovsky (Nga). Ông là giảng viên violoncelle hệ đại học đầu tiên của Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam).

Là một nhà giáo tận tụy, ông đã đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ violoncelle, góp phần đặt nền móng vững chắc cho âm nhạc giao hưởng Việt Nam.

Là một nghệ sĩ biểu diễn, tiếng violoncelle của ông đã vang lên ở khắp các không gian âm nhạc trong, ngoài nước. Với hơn 50 năm hoạt động nghệ thuật, ông đã thể hiện nhiều tác phẩm quy mô lớn như concerto, sonate tại nhiều quốc gia như Liên Xô (cũ), Phần Lan, Bulgaria, Hungary, Tiệp Khắc (cũ)… Ông là người độc tấu và đồng hành biểu diễn cùng Dàn nhạc Giao hưởng Nhạc viện Hà Nội, Nhà hát Giao hưởng Hợp xướng Nhạc Vũ Kịch Việt Nam, Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam…

Ông cũng là nghệ sĩ violoncelle Việt Nam đầu tiên được mời làm giám khảo môn cello tại các cuộc thi Tchaikovsky quốc tế vào năm 1982 và 1986. Nhiều bản thu của ông tại Đài Tiếng nói Việt Nam đến nay vẫn được lưu giữ, thể hiện vẹn nguyên giá trị về chất lượng diễn tấu cũng như chiều sâu cảm xúc.

Từ năm 1986 đến 1999, nghệ sĩ Bùi Gia Tường đảm nhận các vị trí Phó Cục trưởng, rồi Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa-Thông tin, nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), kiêm Phó Giám đốc Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam và Giám đốc Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam.

Dù ở cương vị nghệ sĩ hay nhà quản lý, ông luôn dành trọn tâm huyết, đóng góp hết sức mình cho sự phát triển của âm nhạc hàn lâm và đời sống nghệ thuật nước nhà.

Ông được Nhà nước phong học hàm Phó Giáo sư năm 1980, học hàm Giáo sư (cấp II) năm 1992; nhận Huân chương Lao động hạng Nhất năm 1998; được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2001; Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng năm 2017.

Năm 2007, nhân dịp Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường tròn 70 tuổi, Nhạc viện Hà Nội và Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp tổ chức một chương trình hòa nhạc đặc biệt để mừng thọ ông. Tại chương trình, ông đã trình diễn nhiều tác phẩm như “Khúc tùy hứng” của F. Schubert, “Poeme” của N. Rakov, “Nỗi đau khổ của tình yêu” của F. Kreisler...

Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường từng nói: “Với người nghệ sĩ, hạnh phúc nhất là có công chúng của mình”. Và thật vậy, bằng tài năng, nhân cách và sự cống hiến bền bỉ, ông đã dùng cả cuộc đời nghệ thuật để âm nhạc hàn lâm Việt Nam có thêm những tài năng trẻ, từng bước định hình và nuôi dưỡng công chúng riêng.

Theo thông tin từ gia đình, Lễ viếng Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Gia Tường sẽ diễn ra từ 12 giờ đến 13 giờ ngày 19/12/2025 tại Nhà tang lễ Quốc gia (số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội). Lễ truy điệu và đưa tang được cử hành vào 13 giờ cùng ngày. Linh cữu ông được an táng tại Nghĩa trang Yên Kỳ (Hà Nội).

TRANG ANH