Việt Nam tham dự Tuần lễ Nguyên tử thế giới lần thứ nhất tại Moskva

Đây không chỉ là nơi trưng bày các thành tựu công nghệ mới nhất, mà còn là quy tụ các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế nhằm định hình lộ trình phát triển năng lượng bền vững cho nhiều thập kỷ tới.

Quy tụ hơn 10.000 đại biểu đến từ trên 118 quốc gia, gần 250 diễn giả quốc tế và chương trình thanh niên, thu hút trên 18.000 bạn trẻ, WAW lần thứ nhất sẽ diễn ra từ ngày 25-28/9, được tổ chức trùng với lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành công nghiệp hạt nhân của Nga. Việt Nam tham gia Diễn đàn với tư cách là đối tác quan trọng của LB Nga trong ngành hạt nhân.

Tham dự và phát biểu tại lễ khai mạc từ phía Nga có Phó Thủ tướng chính phủ Aleksandr Novak, Phó Chánh Văn phòng Tổng thống Liên bang Nga Sergey Kirienko, Tổng Giám đốc Tập đoàn năng lượng nguyên tử Nga Rosatom Aleksey Likhachev. Từ phía các tổ chức thế giới, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Mariano Grossi và Tổng Giám đốc Hiệp hội Hạt nhân thế giới (WNA) Samy Bilbao y Léon đã dự và phát biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kiện.

Đoàn Việt Nam có Bộ Khoa học Công nghệ do Thứ trưởng Bùi Thế Duy dẫn đầu, đoàn Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ do Viện trưởng, Giáo sư Viện sĩ Lê Trường Giang dẫn đầu và Viện Năng lượng nguyên tử do Viện trưởng, Tiến sĩ Trần Chí Thành dẫn đầu. Dự kiến, đoàn sẽ tham gia và tích cực đóng góp ý kiến tại các phiên thảo luận trong ngày 26/9.

Thay mặt Chính phủ Nga, Phó Thủ tướng Novak chỉ ra, kể từ Triển lãm về ngành nguyên tử Nga Atomexpo đầu tiên từ năm 2009 đến nay, số lượng khách mời đã tăng lên 4,5 lần, cho thấy ngày càng nhiều quốc gia lựa chọn phát triển năng lượng hạt nhân đáng tin cậy, thân thiện với môi trường, an toàn và hiệu quả. Với công nghệ hiện nay, các nhà máy điện hạt nhân được thiết kế để hoạt động trong khoảng 100 năm. Lãnh đạo Chính phủ Nga nhấn mạnh, điều này có nghĩa là các thỏa thuận và quan hệ đối tác đạt được trong WAW lần này sẽ quyết định số phận của hành tinh chúng ta trong 100 năm tới.

Trong khi đó, Phó Chánh Văn phòng Tổng thống Kirienko nhấn mạnh, trong 80 năm phát triển ngành công nghiệp hạt nhân, Nga vẫn luôn khẳng định vị trí dẫn đầu trên thế giới và hiện nay công nghiệp hạt nhân đã trở thành lĩnh vực chiến lược của nền kinh tế Nga để thực hiện nhiệm vụ Tổng thống Vladimir Putin đặt ra: Nâng tỷ trọng năng lượng hạt nhân trong cơ cấu năng lượng từ 20% lên 25%.

Chào mừng sự kiện lớn của ngành, Tổng Giám đốc IAEA Grossi kêu gọi sử dụng năng lượng hạt nhân một cách hòa bình, đảm bảo các dự án hạt nhân đang được xây dựng tại nhiều nơi trên thế giới không có rủi ro về phổ biến vũ khí hạt nhân, đạt an toàn hạt nhân và tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất. Ông Grossi nhấn mạnh, chỉ khi tuân thủ các tiêu chí này, việc tiếp cận công nghệ hạt nhân cho tất cả các nước đang phát triển mới được đảm bảo. Người đứng đầu IAEA cũng chỉ ra hai xu hướng trong ngành năng lượng hạt nhân hiện đại, đó là phát triển lò phản ứng module nhỏ và mối liên hệ giữa năng lượng hạt nhân và trí tuệ nhân tạo (AI).

Về phần mình, Tổng Giám đốc WNA, bà Samy Bilbao y Léon khẳng định, năng lượng hạt nhân đang là một thành phần chủ chốt cho sự tăng trưởng và phát triển trong tương lai. Và nhiệm vụ đặt ra hiện nay không còn là nên hay không nên xây dựng điện hạt nhân, mà phải là sản xuất bao nhiêu, tốc độ như thế nào và bằng cách nào để hạt nhân có thể đảm nhận vai trò cần thiết trong cơ cấu năng lượng tương lai.

Sau lễ khai mạc, tại phiên họp của Diễn đàn, Tổng thống Nga Putin đã công bố một bước phát triển mang tính cách mạng trong việc sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình và phác thảo tương lai của ngành công nghiệp này. Theo đó, đến năm 2030, hệ thống điện hạt nhân chu trình nhiên liệu khép kín đầu tiên trên thế giới sẽ được đưa vào vận hành tại tỉnh Tomsk, trong bối cảnh dự báo nguồn tài nguyên uranium sẽ cạn kiệt vào năm 2090.

Với chu trình này, 95% nhiên liệu đã qua sử dụng sẽ được tái sử dụng nhiều lần trong các lò phản ứng, giúp giải quyết gần như hoàn toàn vấn đề tích tụ chất thải phóng xạ cũng như nguồn cung uranium. Nhà lãnh đạo Nga khẳng định với quan điểm bác bỏ chủ nghĩa thực dân công nghệ, Nga sẵn sàng giúp các đối tác năng lượng hạt nhân đạt được bước phát triển đột phá, thúc đẩy tạo ra một ngành công nghiệp chủ quyền.

Trao đổi với phóng viên TTXVN, Tiến sĩ Trần Chí Thành cho biết Diễn đàn tạo cơ hội để tìm hiểu, nắm bắt năng lực không chỉ của Nga mà còn của các nước trong phát triển ngành công nghiệp hạt nhân, gặp gỡ đối tác, tìm kiếm khả năng hợp tác, đặc biệt từ sau khi trong chuyến thăm Việt Nam năm 2024 của Tổng thống Nga Putin, lãnh đạo cao nhất hai nước Việt Nam và LB Nga đã có những thỏa thuận khởi động trở lại hợp tác trong ngành năng lượng hạt nhân.

Hợp tác đó đã đạt kết quả thực tế đầu tiên khi trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 1/2025 của Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin, hai bên đã nhất trí về một Trung tâm nghiên cứu khoa học hạt nhân. Tiến sĩ Trần Chí Thành khẳng định Nga là đối tác rất quan trọng của Việt Nam và tới đây ông hy vọng hai bên sẽ thỏa thuận được về họp tác trong lĩnh vực đào tạo, bắt đầu từ ngắn hạn và tiến tới dài hạn, để bảo đảm cho Việt Nam có nguồn nhân lực trình độ cao khi bắt đầu triển khai ngành công nghiệp tương lai này.

Tâm Hằng (TTXVN)