Việt Nam cần tạo đột phá trong huy động nguồn lực và phát triển mô hình kinh tế mới trong giai đoạn 2026-2030

Diễn đàn Kinh tế – Tài chính Việt Nam 2025 với chủ đề: “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026 - 2030”, tổ chức vào ngày 5/12 tại Hà Nội.

Ngày 5/12, Bộ Tài chính phối hợp với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) và Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên hợp quốc (UNOPS) tổ chức Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 với chủ đề: “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026 - 2030”.

Diễn đàn được tổ chức nhằm trao đổi, thảo luận về những vấn đề kinh tế - tài chính trọng tâm, đồng thời đề xuất các sáng kiến và giải pháp nhằm hiện thực hóa những định hướng lớn cho phát triển kinh tế - tài chính của Việt Nam trong giai đoạn 2026–2030, tầm nhìn đến 2045.

HUY ĐỘNG HIỆU QUẢ CÁC NGUỒN LỰC CHO MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG MỚI

Trong bối cảnh nhiều khó khăn và thách thức đan xen, nền kinh tế Việt Nam vẫn đạt được những kết quả tích cực và khá toàn diện nhờ các định hướng điều hành hiệu quả. Dự kiến năm 2025, quy mô GDP của Việt Nam đạt khoảng 510 tỷ USD, tăng 5 bậc so với năm trước, xếp thứ 32 thế giới và thứ 4 trong ASEAN.

Nền tảng kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì vững chắc; lạm phát được kiểm soát; các cân đối lớn được bảo đảm. Thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021–2025 ước đạt 9,6 triệu tỷ đồng, tăng 1,36 lần so với giai đoạn trước và vượt mục tiêu. Hoạt động thương mại tiếp tục mở rộng qua từng năm, đạt kỷ lục khoảng 850 tỷ USD vào năm 2025, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế có quy mô thương mại lớn nhất thế giới, trong khi cán cân thương mại duy trì xuất siêu cao.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với những yêu cầu chiến lược cao hơn, đặt ra trong một bối cảnh hoàn toàn khác trước. “Điều này đòi hỏi Việt Nam phải định vị lại mình trong bối cảnh mới, tạo đột phá trong huy động nguồn lực, đổi mới mô hình tăng trưởng và mở rộng không gian phát triển theo hướng bền vững”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh Việt Nam cần tạo đột phá trong huy động nguồn lực, đổi mới mô hình tăng trưởng cho giai đoạn tiếp theo.

Theo Thứ trưởng, Việt Nam cần xác lập một mô hình tăng trưởng mới, trong đó năng suất các nhân tố tổng hợp, hiệu quả đầu tư, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành nền tảng cốt lõi. Mô hình này phải kết hợp hài hòa giữa các động lực truyền thống (đầu tư, xuất khẩu, lao động) với các động lực mới gồm kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn...

Để làm được điều đó, cần sự gắn kết chặt chẽ giữa các khu vực kinh tế. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, tập trung vào đầu tư hạ tầng chiến lược và bảo đảm khung khổ pháp lý minh bạch; khu vực tư nhân trở thành động lực sáng tạo và lan tỏa đổi mới, đóng vai trò dẫn dắt trong các ngành kinh tế số, công nghiệp chế biến và dịch vụ chất lượng cao.

Đồng thời, nguồn vốn FDI cần được xác định là nguồn lực bổ sung có chọn lọc, gắn với chuyển giao công nghệ thế hệ mới và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế (ESG). Đồng thời, cần khai thác tối đa không gian tăng trưởng mới từ các vùng và cực tăng trưởng, phát huy vai trò đầu tàu của các khu vực kinh tế trọng điểm.

“Đây không chỉ là yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng mà còn là định hướng chiến lược để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 và 2045”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

ĐỊNH HÌNH TƯ DUY PHÁT TRIỂN BAM TRÙM VÀ BỀN VỮNG

Theo ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế – Tài chính, Bộ Tài chính, bối cảnh trong và ngoài nước đang đặt ra nhiều thách thức mới cho Việt Nam, trong khi những mục tiêu phát triển giai đoạn tới lại rất cao. Tăng trưởng mục tiêu cả năm 2025 ở mức 8–8,5% (đòi hỏi tăng trưởng trong quý 4 phải trên 8,4%) là thách thức lớn khi các yếu tố bên ngoài còn nhiều bất định.

Ông Quỳnh cho rằng Việt Nam sẽ khó có bước đột phá nếu vẫn tiếp cận theo phương thức cũ. “Vì vậy, Việt Nam cần phát triển tư duy mới, phương thức lãnh đạo mới, mô hình tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực, không gian mới. Trong đó, tư duy phát triển mới về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cần phải mang tính bao trùm”, ông nói.

Tương tự, ông Nicholas George, Phó Giám đốc Khu vực Châu Á Thái Bình Dương, Văn Phòng Dịch vụ Dự án Liên hợp quốc (UNOPS), cho rằng những thành tựu kinh tế mạnh mẽ cùng các mục tiêu phát triển đầy tham vọng trong thời gian qua đã thể hiện niềm tin ngày càng lớn vào con đường mà Việt Nam đã lựa chọn, cũng như khát vọng chuyển dịch sang một nền kinh tế có chất lượng cao hơn và dựa trên đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, các áp lực về biến đổi khí hậu, sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng và tốc độ phát triển công nghệ đang làm thay đổi các mô hình tăng trưởng toàn cầu. Đặc biệt, ông George cho biết giai đoạn 2026–2030 sẽ là thời kỳ Việt Nam hướng tới tăng trưởng giá trị cao hơn, xây dựng các đô thị xanh và bền vững hơn, và theo đuổi tầm nhìn dài hạn về phát thải ròng bằng “0”.

Các chuyên gia cho rằng mô hình tăng trưởng toàn cầu đang thay đổi, điều này đỏi hỏi Việt Nam cần có định hướng rõ ràng và bao trùm hơn.

Từ xu hướng này, ông George đề xuất cách tiếp cận đặt trọng tâm vào khả năng chống chịu và phát triển bền vững trong giai đoạn mới sẽ giúp Việt Nam không chỉ chủ động ứng phó với những biến động đó mà còn nắm bắt được các cơ hội mới từ xu hướng toàn cầu hướng tới phát triển phát thải thấp.

“Trong đó, quá trình chuyển đổi này đòi hỏi các mô hình tăng trưởng mới bao gồm phát triển công nghiệp sạch, hệ thống năng lượng hiệu quả, dịch vụ công được số hóa, cùng các khuôn khổ tài chính có khả năng huy động nguồn vốn công – tư”, ông George chia sẻ.

Bổ sung quan điểm, ông Sascha Hocke, Phó Giám đốc Quốc gia, Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam, cũng gợi ý Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa các động lực tăng trưởng như phát huy tối đa tiềm năng khu vực tư nhân, áp dụng mạnh hơn các tiêu chí ESG và mở rộng tài chính – đầu tư xanh. Đây sẽ là nền tảng quan trọng trong giai đoạn phát triển tiếp theo, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu về khoa học – công nghệ, an ninh năng lượng, cải cách pháp lý và phát triển nguồn nhân lực ở trong nước.