Việt Nam – Australia hợp tác phát triển nông nghiệp xanh bền vững

Trong khuôn khổ cuộc đối thoại diễn ra ngày 22/8 tại Sydney, hai bên ký thỏa thuận triển khai dự án “Giám sát số về mức độ tuân thủ VietGAP trong chuỗi giá trị cây ăn quả của các nông hộ nhỏ ở Tây Bắc cho thị trường chất lượng cao trong nước và thị trường xuất khẩu tiềm năng”.

Dự án do ACIAR tài trợ, trị giá 2,1 triệu đô la Australia (tương đương khoảng 35 tỉ đồng), kéo dài 4 năm. Các đơn vị thực hiện gồm Viện Nghiên cứu rau quả (FAVRI), Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, Học viện Nông nghiệp Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu ứng dụng cây trồng Australia (AHR).

Việc hợp tác này thể hiện Việt Nam và Australia quyết tâm cùng nhau thúc đẩy nông nghiệp bền vững, gắn với chuyển đổi số và tăng trưởng xanh.

GS. Wendy Umberger, Tổng giám đốc điều hành ACIAR (Australia) và TS. Phạm Ngọc Mậu, Vụ phó Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ký thỏa thuận song phương về dự án hỗ trợ nông dân trồng trái cây ở Tây Bắc Việt Nam số hóa trong sản xuất. Ảnh: ĐSQ Australia tại Việt Nam

Mục tiêu dự án là hỗ trợ nông dân Tây Bắc đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường cao cấp, trong đó số hóa giám sát VietGAP giúp minh bạch hóa chuỗi giá trị, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và tạo đà mở rộng xuất khẩu. Đây cũng là một trong những hợp phần quan trọng trong chương trình hỗ trợ trị giá 18,6 triệu AUD của ACIAR tại Việt Nam giai đoạn 2025–2030.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện có khoảng 10 triệu hộ nông dân nhỏ, chiếm hơn 65% sản lượng nông nghiệp cả nước. Tuy nhiên, thách thức lớn là sản xuất manh mún, thiếu minh bạch dữ liệu và khó tiếp cận thị trường chất lượng cao.

Riêng với trái cây Tây Bắc, đây là vùng có lợi thế về xoài, nhãn, thanh long… nhưng sản lượng xuất khẩu trực tiếp sang thị trường cao cấp vẫn còn hạn chế. Việc ACIAR tài trợ dự án số hóa giám sát VietGAP được kỳ vọng sẽ là bước đột phá, đưa sản phẩm địa phương tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Việc ứng dụng công nghệ số vào giám sát quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận VietGAP trở thành yêu cầu cấp thiết. Không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam, số hóa còn góp phần đáp ứng tiêu chuẩn môi trường – xã hội – quản trị (ESG) ngày càng được thị trường quốc tế quan tâm.

TS. Nguyễn Quốc Hùng, Viện Nghiên cứu Rau quả và TS. Gordon Rogers, Viện Nghiên cứu ứng dụng cây trồng (Australia) ký thỏa thuận thực hiện dự án. Ảnh: ĐSQ Australia tại Việt Nam

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh mong muốn hợp tác chặt chẽ với Australia nói chung và ACIAR nói riêng để đạt được các mục tiêu về tăng trưởng xanh, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp.

Giáo sư Wendy Umberger, Tổng giám đốc ACIAR, khẳng định: “ACIAR cam kết sẽ hỗ trợ các sáng kiến do Việt Nam khởi xướng, từ xác định nhu cầu nghiên cứu cho tới phát triển các dự án mới tại Việt Nam, phục vụ trực tiếp lợi ích của người dân.”

Tại sự kiện Đối thoại lần này còn có sự tham gia của đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng nhiều cơ quan nghiên cứu, hướng tới cách tiếp cận toàn diện, kết nối nghiên cứu, chính sách và thương mại để tạo nền tảng cho phát triển nông nghiệp bền vững.

Các chuyên gia nhận định, hợp tác nghiên cứu với ACIAR mang lại ba giá trị cốt lõi cho Việt Nam. Thứ nhất, tiếp cận nguồn lực tài chính và tri thức quốc tế. Thứ hai, nâng cao năng lực nghiên cứu, đào tạo và lãnh đạo cho đội ngũ khoa học trong nước. Thứ ba, kết nối chuỗi giá trị nông sản Việt Nam với thị trường toàn cầu thông qua công nghệ số và chuẩn mực quốc tế.

Ngoài hợp tác nghiên cứu, thương mại nông sản giữa hai nước cũng tăng trưởng ổn định. Australia là một trong những thị trường nhập khẩu thanh long, xoài, nhãn và vải của Việt Nam, đồng thời xuất khẩu lúa mì, bông, thịt bò và sữa sang Việt Nam.

Theo số liệu của Bộ Công Thương, kim ngạch thương mại nông sản Việt Nam – Australia đạt hơn 2 tỉ USD năm 2024, chiếm khoảng 10% tổng thương mại song phương. Các chuyên gia đánh giá việc kết hợp giữa nghiên cứu – ứng dụng – thương mại sẽ giúp hai nước khai thác hiệu quả tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) tạo thuận lợi hơn về thuế quan.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành quốc gia có nền nông nghiệp xanh, carbon thấp và hội nhập sâu với thị trường quốc tế, những dự án hợp tác như tại Tây Bắc được coi là mô hình thí điểm quan trọng. Thành công của các dự án này sẽ tạo tiền đề nhân rộng ra nhiều địa phương và nhiều ngành hàng khác.

Đối thoại Đối tác "Hợp tác Nghiên cứu Nông nghiệp Việt Nam - Australia" do ACIAR và Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam đồng tổ chức tại Sydney ngày 22/8/2025. Ảnh: ĐSQ Australia tại Việt Nam

Ngọc Linh