Viện trưởng VKSND tỉnh Đồng Nai nói về việc chống án oan, bỏ lọt tội phạm

Nâng cao chất lượng tranh tụng và tăng cường trách nhiệm công tố để không xảy ra oan sai, không bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ trọng tâm mà VKSND tỉnh Đồng Nai đang nỗ lực thực hiện.

Báo Pháp luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Hân, Viện trưởng VKSND tỉnh Đồng Nai để lắng nghe những chia sẻ của ông về vấn đề trên.

Tranh tụng tại phiên tòa đã thực chất hơn

. Phóng viên: Thưa Viện trưởng, ông đánh giá thế nào về hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên VKSND hai cấp tỉnh Đồng Nai trong thời gian qua, nhất là trong các vụ án lớn được dư luận đặc biệt quan tâm?

+ Viện trưởng VKSND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Quốc Hân: Thời gian qua nhận thấy Kiểm sát viên đã thể hiện bản lĩnh vững vàng và sự chủ động cao trong tranh tụng nhất là ở các đại án kinh tế, tham nhũng, hồ sơ thường có tính chất vụ việc phức tạp, nhiều bị cáo có chức vụ cao, có luật sư bào chữa. Trước yêu cầu đó, Kiểm sát viên không chỉ nắm chắc hồ sơ mà phải dự liệu toàn bộ hướng bào chữa, xây dựng chiến lược xét hỏi, tranh luận và đối đáp một cách có chiều sâu, thể hiện sự trưởng thành rõ rệt về tư duy nghiệp vụ và phong cách tranh tụng hiện đại.

Ông Nguyễn Quốc Hân - Viện trưởng VKSND tỉnh Đồng Nai.

Trước đây, xét hỏi của Kiểm sát viên đôi khi mang tính hình thức, bám chặt hồ sơ nhưng xu hướng hiện nay là xét hỏi theo hướng mở, đi vào trọng tâm hành vi, động cơ, mục đích vụ lợi, mối quan hệ đồng phạm. Kiểm sát viên không chỉ hỏi “cho đủ” mà hỏi để làm rõ bản chất hành vi phạm tội. Tranh tụng tại phiên tòa đã thực chất hơn, dựa vào chứng cứ, quy định của pháp luật và phân tích các số liệu.

Ở các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn thì dòng tiền, thiệt hại ngân sách, quy trình quyết định… đều phức tạp. Kiểm sát viên đã khai thác dữ liệu, đối chiếu tài liệu, làm rõ cơ chế, trách nhiệm, động cơ vụ lợi dựa trên việc số hóa hồ sơ; vẽ sơ đồ tư duy đối với hành vi phạm tội của bị cáo, nắm chắc chứng cứ buộc tội, gỡ tội của từng bị cáo đã được thu thập trong hồ sơ vụ án.

Về kỹ năng đối đáp tại tòa của Kiểm sát viên hiện nay đã nâng lên rõ rệt. Trước đây, đối đáp đôi khi còn dè dặt nhưng hiện nay, Kiểm sát viên sẵn sàng đối thoại trực diện, trả lời đến cùng mọi quan điểm của luật sư, bị cáo, bảo đảm yêu cầu cải cách tư pháp trong tranh tụng tại phiên tòa. Kiểm sát viên không né tránh, mà kiên trì bảo vệ quan điểm buộc tội bằng lý lẽ và chứng cứ vững chắc có tại hồ sơ vụ án.

Kiểm sát viên không chỉ buộc tội mà còn đánh giá khách quan các tình tiết giảm nhẹ, áp dụng các tình tiết có lợi cho bị cáo để bảo đảm tính thuyết phục, công tâm trong lời luận tội. Điều đó nâng cao vị thế của Viện kiểm sát tại phiên tòa và góp phần củng cố niềm tin của người dân vào công lý.

. VKSND tỉnh Đồng Nai có giải pháp nào để nâng cao, đáp ứng yêu cầu cải cách Tư pháp về chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa?

+ Năm 2026 sẽ là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI (2026-2031). Ngành kiểm sát nhân dân tỉnh Đồng Nai với phương châm “Đoàn kết, đổi mới - Bản lĩnh, kỷ cương - Chuyên nghiệp, hiện đại” đã có nhiều giải pháp để nâng cao, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp về chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện nghiêm các nghị quyết của Đảng, nghị quyết của Quốc hội và các đạo luật về tư pháp; Chỉ thị và kế hoạch của VKSND Tối cao. Tổ chức thường xuyên các lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ năng tranh tụng, kỹ năng thu thập, đánh giá chứng cứ, kỹ năng thuyết phục và phản biện. Xây dựng cán bộ kiểm sát luôn đề cao trách nhiệm, chuẩn mực đạo đức công vụ, có bản lĩnh bảo vệ công lý, tận tâm, tận lực phục vụ Nhân dân. Kiểm sát viên cần nắm chắc hồ sơ vụ án bằng cách nghiên cứu kỹ toàn bộ hồ sơ vụ án, các tài liệu, chứng cứ, lời khai của các bên trước khi tham gia phiên tòa, xây dựng kế hoạch tranh tụng, dự kiến các tình huống phát sinh để chủ động ứng phó.

Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc tổ chức các "Phiên tòa rút kinh nghiệm" và "Phiên tòa giả định" để Kiểm sát viên thực hành, học hỏi kinh nghiệm và nhận góp ý từ lãnh đạo, đồng nghiệp. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong nghiên cứu và báo cáo, xét xử tại phiên tòa một cách khoa học, rõ ràng và có tính thuyết phục cao.

Các giải pháp này nhằm đảm bảo Kiểm sát viên không chỉ thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố mà còn nâng cao vai trò là người bảo vệ pháp chế, góp phần quan trọng vào thành công của công cuộc cải cách tư pháp trong giai đoạn khởi đầu kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.

Kiến nghị được thực hiện thí điểm VKS khởi kiện vụ án dân sự

. Để phát huy những kết quả đạt được trong trong thời gian qua, VKSND tỉnh Đồng Nai đề ra các nhiệm vụ trọng tâm nào?

+ Chúng tôi xác định 3 nhiệm vụ đột phá. Thứ nhất, chủ động đề ra các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, phân loại, giải quyết nguồn tin về tội phạm, chú trọng đối với việc tiếp nhận, phân loại, giải quyết nguồn tin về tội phạm Công an cấp xã. Bên cạnh đó, kiến nghị được tham gia thực hiện thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự, để bảo vệ các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công theo Nghị quyết số 205 của Quốc Hội.

Kiểm sát viên Phòng Công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án kinh tế, tham nhũng (Phòng 3) VKSND tỉnh Đồng Nai kiểm sát hoạt động khám xét của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng tại trụ sở Công ty Cổ phần Nhà máy y tế EBC Đồng Nai.

Thứ hai là nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính và chủ động đề ra các biện pháp nhằm quản lý, nắm chắc số liệu các vụ việc, vụ án đang tạm đình chỉ, trực tiếp xác minh căn cứ áp dụng các trường hợp tạm đình chỉ, để có giải pháp tác động Tòa án tiếp tục giải quyết hoặc kiến nghị đối với các cơ quan có liên quan.

Thứ ba là tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành và công tác chuyên môn nghiệp vụ, để chuyên nghiệp, hiện đại hóa ngành KSND tỉnh Đồng Nai.

Ngoài ra, thực hiện tốt các nhiệm vụ trọng tâm như: Triển khai thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết, kết luận của Đảng, quy định pháp luật; trọng tâm là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ VKSND Tối cao, Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai.

Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, không để xảy ra oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự, hành chính và ngược lại. Đổi mới công tác kiểm sát hoạt động tư pháp, kịp thời phát hiện vi phạm để kiến nghị, kháng nghị. Nâng cao hơn nữa chất lượng kháng nghị phúc thẩm đối với các bản án, quyết định của Tòa án.

Đồng thời, tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy “tinh, gọn, hiệu lực, hiệu quả”, bảo đảm cơ cấu đội ngũ công chức, Kiểm sát viên có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, nâng cao trình độ, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ công chức. Kiểm soát chặt chẽ việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ...

. Xin cảm ơn ông.

Vũ Hội