Viện kiểm sát rút kinh nghiệm trong hoạt động kiểm sát thi hành án hình sự

Nội dung vụ án và quá trình giải quyết

Nội dung vụ án thể hiện, ngày 5/2/2024, tại khu vực bãi đất trống thuộc khu phố 6, phường Phú Thọ, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, Đoàn Thanh Long cùng một số đối tượng khác đã cùng nhau đánh bạc trái phép thắng thua bằng tiền dưới hình thức lắc tài-xỉu với tổng số tiền sử dụng để đánh bạc là khoảng 160 triệu đồng thì bị Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Bình Dương chủ trì, phối hợp với Cơ quan CSĐT Công an thành phố Thủ Dầu Một và Công an phường Phú Thọ kiểm tra, phát hiện và bắt quả tang.

Sau khi Cơ quan CSĐT Công an thành phố Thủ Dầu Một ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ban hành Bản kết luận điều tra; VKSND thành phố Thủ Dầu Một ban hành Cáo trạng truy tố bị can Đoàn Thanh Long về tội “Đánh bạc” theo quy định tại điểm b, d khoản 2 Điều 321 Bộ luật Hình sự. Đồng thời chuyển hồ sơ sang TAND thành phố Thủ Dầu Một giải quyết.

Ngày 27/9/2022 TAND thành phố Thủ Dầu Một xét xử vụ án, tuyên phạt bị cáo Đoàn Thanh Long 3 năm 3 tháng tù về tội “Đánh bạc” theo quy định tại điểm b, d khoản 2 Điều 321 Bộ luật Hình sự. Ngày 2/11/2022 TAND thành phố Thủ Dầu Một ra Quyết định thi hành án phạt tù đối với Đoàn Thanh Long.

Sau đó, TAND thành phố Thủ Dầu Một 2 lần ra Quyết định hoãn chấp hành án phạt tù đối với Đoàn Thanh Long trong thời hạn 6 tháng/1 lần (lần 1 từ ngày 18/11/2022 đến ngày 18/5/2023; lần 2 từ ngày 19/5/2023 đến ngày 19/11/2023) với lý do: Long là lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành án phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt.

Sau khi nhận được công văn của Cơ quan THAHS Công an thành phố Thủ Dầu Một về việc xác định người bị kết án Đoàn Thanh Long đã đi khỏi địa phương, đi đâu, làm gì gia đình và chính quyền địa phương không rõ, ngày 8/12/2023, TAND thành phố Thủ Dầu Một đã có công văn yêu cầu Cơ quan THAHS Công an tỉnh ra Quyết định truy nã đối với Đoàn Thanh Long, tuy nhiên do hồ sơ còn thiếu các tài liệu liên quan nên Cơ quan thi hành án đã hoàn trả hồ sơ.

Tiếp đó, TAND thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương 2 lần có công văn đề nghị Cơ quan THAHS Công an tỉnh Bình Dương ra Quyết định truy nã đối với Đoàn Thanh Long. Phía Cơ quan THAHS Công an tỉnh Bình Dương có văn bản cho biết đang trong quá trình xác minh, thu thập thông tin. Phía VKSND thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương cũng có công văn yêu cầu TAND thành phố Thủ Dầu Một tiếp tục có văn bản đề nghị Cơ quan THAHS Công an tỉnh Bình Dương ra Quyết định truy nã đối với Đoàn Thanh Long. Đồng thời, có báo cáo gửi VKSND tỉnh Bình Dương về việc Cơ quan THAHS Công an tỉnh Bình Dương chậm ra quyết định truy nã đối với Đoàn Thanh Long.

Sau khi nhận được báo cáo của VKSND thành phố Thủ Dầu Một, VKSND tỉnh Bình Dương tiến hành xác minh tại Cơ quan THAHS Công an tỉnh Bình Dương, nhận thấy ngày 10/6/2024 Cơ quan CSĐT Công an thành phố Thủ Dầu Một mới tiến hành đăng ký hồ sơ AK nên dẫn đến việc ra quyết định truy nã đối với Đoàn Thanh Long chậm.

Quang cảnh phiên tòa xét xử vụ án hình sự về tội “Đánh bạc”. (Ảnh minh họa)

Những vi phạm, thiếu sót

Qua nghiên cứu hồ sơ hoãn thi hành án phạt tù đối với Đoàn Thanh Long, VKSND tỉnh Bình Dương nhận thấy có những vi phạm, thiếu sót.

Trước hết là vi phạm về điều kiện hoãn của TAND thành phố Thủ Dầu Một. Cụ thể, lần 1: Ngày 18/11/2022 TAND thành phố Thủ Dầu Một ra Quyết định hoãn chấp hành án phạt tù số 04/2022/THAHS-QĐ đối với Đoàn Thanh Long trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày 18/11/2022 đến ngày 18/5/2023 (lý do được hoãn: Là lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành án phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt).

Tuy nhiên, theo xác nhận của UBND phường Hiệp Thành, thành phố Thủ Dầu Một ngày 11/11/2022 thì Đoàn Thanh Long có hoàn cảnh gia đình khó khăn, lao động chính trong gia đình. Theo sổ hộ khẩu xác định người bị kết án Đoàn Thanh Long không phải là lao động duy nhất trong gia đình mà còn có một số người khác và Đoàn Thanh Long trình bày trong đơn xin hoãn đã ly hôn với vợ, con do vợ chăm sóc.

Pháp luật hiện hành hiện chưa có quy định nào cho phép người bị kết án là lao động chính trong gia đình thì được hoãn chấp hành án phạt tù. Chỉ quy định là đối tượng lao động duy nhất trong gia đình: Điều này đồng nghĩa với việc người phạm tội là người tạo ra thu nhập, một nguồn sống chính của cả gia đình nếu bắt họ đi chấp hành án thì sẽ ảnh hưởng đến các thành viên còn lại (về mặt phụ thuộc). Ngoài Đoàn Thanh Long ra thì gia đình còn có bà Đoàn Thị Hồng và bà Nguyễn Thị Thanh Trúc cũng là những đối tượng nằm trong độ tuổi lao động tạo ra nguồn thu nhập. Do đó, quyết định hoãn thi hành án phạt tù đối với Đoàn Thanh Long là không thỏa mãn điều kiện theo quy định pháp luật.

Lần 2: Ngày 19/5/2023 TAND thành phố Thủ Dầu Một ra Quyết định hoãn chấp hành án phạt tù số 05/2022/THAHS-QĐ đối với Đoàn Thanh Long trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày 19/5/2023 đến ngày 19/11/2023 (lý do được hoãn: Là lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành án phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt).

Theo xác nhận của UBND phường Hiệp Thành, thành phố Thủ Dầu Một ngày 12/5/2023: Đoàn Thanh Long là động duy nhất trong gia đình. Nếu phải chấp hành án phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt. Theo sổ hộ khẩu xác định người bị kết án Đoàn Thanh Long không phải là lao động duy nhất trong gia đình; Bị án trình bày trong đơn xin hoãn đã ly hôn với vợ, con do vợ chăm sóc (tuy nhiên không có tài liệu nào thể hiện việc ly hôn).

Theo Viện kiểm sát, trong vụ án còn có thiếu sót về căn cứ ban hành quyết định. Cụ thể, tại Quyết định hoãn chấp hành án phạt tù số 04/2022/THAHS-QĐ ngày 18/11/2022 của TAND thành phố Thủ Dầu Một phần căn cứ Tòa án áp dụng quy định tại điểm b khoản 1 Điều 67 Bộ luật Hình sự là không đúng, nếu là lao động duy nhất thì áp dụng điểm c khoản 1 Điều 67 Bộ luật Hình sự mới đúng.

Ngày 1/7/2024, VKSND tỉnh Bình Dương ban hành Kiến nghị số 35/KG-VKSBD-P8 đối với những vi phạm, thiếu sót của TAND thành phố Thủ Dầu Một.

Ngoài ra, thông báo của VKSND tỉnh Bình Dương cũng chỉ ra những thiếu sót của VKSND thành phố Thủ Dầu Một.

Một số vấn đề cần rút kinh nghiệm

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác kiểm sát việc thi hành án hình sự, nhằm kịp thời phát hiện những vi phạm, tồn tại trong công tác này, VKSND tỉnh Bình Dương yêu cầu Viện trưởng VKSND cấp huyện thực hiện những vấn đề được nêu tại Thông báo này.

Cụ thể, kiểm sát chặt chẽ trình tự, thủ tục, điều kiện, đối tượng, thẩm quyền, thời hạn Tòa án xem xét, giải quyết việc hoãn chấp hành án phạt tù ngay từ giai đoạn tiếp nhận hồ sơ đề nghị; đảm bảo việc xem xét, quyết định hoãn chấp hành án phạt tù của Tòa án đúng quy định tại Điều 67 Bộ luật Hình sự.

Chủ động xác minh khi có dấu hiệu bị làm giả các tài liệu về điều kiện hoãn, các tài liệu không phản ánh đúng thực tế khách quan theo Hướng dẫn số 23/HD-VKSTC ngày 31/3/2022 của VKSND tối cao hướng dẫn kiểm sát việc hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

Khi lập phiếu kiểm sát các quyết định hoãn phải kiểm sát đầy đủ về mặt nội dung và hình thức của quyết định theo Quy chế công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự.

Trịnh Thế Minh - VKSND tỉnh Bình Dương