Vị thế Chèo Thái Nguyên trong dòng chảy nghệ thuật dân tộc

Một cảnh trong vở chèo “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân”.

Tự hào quê vua

Lý Nam Đế (503 -548), húy là Lý Bôn, tự là Lý Bí, sinh năm 503 tại thôn Cổ Pháp, Thái Nguyên (xưa thuộc châu Giã Năng). Được một vị thiền sư nuôi dạy và truyền cho cả văn lẫn võ, nhờ tài năng và uy tín, Lý Bí sớm làm thủ lĩnh một vùng. Ông đã khơi lại ngọn lửa yêu nước, tập hợp hào kiệt bốn phương.

Tháng Giêng năm Nhâm Tuất 542, Lý Bí dựng cờ khởi nghĩa. Ba năm sau, nghĩa quân đánh đuổi quân xâm lược ra khỏi bờ cõi. Tháng 2 năm Giáp Tý 544, Lý Bí xưng ngôi Hoàng đế, lấy hiệu Lý Nam Đế, đặt quốc hiệu là Vạn Xuân.

Những dấu ấn về vua Lý Nam Đế phải kể đến là việc lần đầu tiên ông cho phát hành tiền riêng của triều đại Thiên Đức. Lý Nam Đế cũng là người cho dựng ngôi chùa Khai Quốc, nay là chùa Trấn Quốc, đặt nền tảng cho sự phát triển của Phật giáo sau này.

Vị vua đầu tiên xưng Đế trong lịch sử dân tộc Việt Nam, quê Thái Nguyên, Lý Bí, đã trở thành nguồn cảm hứng để Tiến sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân Lê Tuấn Cường ấp ủ và xây dựng kịch bản vở chèo “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” trong suốt hai năm.

Xuyên suốt vở chèo có 6 hoạt cảnh, với 14 nhân vật xoay quanh câu chuyện về cuộc đời, sự nghiệp của vua Lý Nam Đế. Đội ngũ cán bộ, nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Thái Nguyên đã dồn tất cả tâm huyết, sự tri ân, và trách nhiệm “bằng cảm xúc tinh thần dân tộc” để đưa vở diễn góp mặt tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025 cuối tháng 10 đầu tháng 11 vừa qua.

“Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” đã giành giải Xuất sắc về đề tài lịch sử do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao tặng, 2 Huy chương Vàng cá nhân, 5 Huy chương Bạc cá nhân.

Lan tỏa tình yêu đất nước

Tháng 7-2025 Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Thái Nguyên được thành lập trên cơ sở tổ chức lại Đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh Bắc Kạn và tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ về lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp của Trung tâm Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh Thái Nguyên. Sau 4 tháng đi vào hoat động, “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” là vở diễn đầu tiên của Đoàn được dàn dựng, tham gia Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025.

Nghệ sĩ Ưu tú Văn Tình trong vai Lý Bôn, nghệ sĩ trẻ Dương Lan trong vai Đỗ Hương đã thể hiện rất thành công vai diễn, đặc biệt là những trường đoạn thể hiện khí phách dân tộc, thần thái Đế vương, và những cung bậc cảm xúc, chiều sâu nội tâm của hai nhân vật chính, để xuất sắc giành Huy 2 chương Vàng cá nhân.

Nghệ sĩ Ưu tú Văn Tình chia sẻ, được giao vai Lý Bôn trong vở diễn là niềm vinh dự rất lớn với cá nhân, song cũng rất áp lực. Tôi đã phải giảm cân để cho phù hợp với hình tượng nhân vật. sau đó cả tập thể đã phải rất nỗ lực, lao động nghệ thuật với cường độ cao.

Nghệ sĩ Ưu tú Hà Bắc, Trưởng Phòng Chèo, chia sẻ: Vở diễn “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” đã được ghi hình và đăng tải trên Yotube, thu hút nhiều lượt xem và bình luận tích cực, nhưng các nghệ sĩ vẫn mong muốn được biểu diễn trực tiếp trên sân khấu, phục vụ khán giả yêu chèo Thái Nguyên, góp phần lan tỏa niềm tự hào về Lý Nam Đế, người con của quê hương Thái Nguyên, vị Hoàng đế đầu tiên của dân tộc.

“Vạn sự khởi đầu nan”, ngay từ vở diễn trình làng sau thành lập, những nghệ sĩ Chèo của Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Thái Nguyên đã gặt hái những thành tích đáng tự hào. Đây là động lực để họ tiếp tục nuôi dưỡng niềm đam mê, giữ vững và phát huy truyền thống của Chèo Thái Nguyên.

Lê Nhung