Vì sao rất khó phân loại, thu gom, xử lý rác thải tại các đô thị lớn?

Cả nước phát sinh chất thải rắn sinh hoạt khoảng 69,4 nghìn tấn/ngày

Trả lời các câu hỏi của phóng viên tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường cho biết: "Tính tính đến 30/6, tổng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trong cả nước khoảng 69,4 nghìn tấn/ngày, trong đó xử lý đạt 91%. Cụ thể, khu vực đô thị phát sinh khoảng 37,25 nghìn tấn/ngày, xử lý đạt 97,28%; khu vực nông thôn phát sinh khoảng 32,15 nghìn tấn/ngày, xử lý đạt 80,5%, trong đó, tỷ lệ chôn lấp khoảng 59,32%, giảm 30% so với năm 2012. Riêng lượng chất thải tại Hà Nội phát sinh khoảng 7.300 tấn/ngày và chất thải tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) phát sinh khoảng 14.000 tấn/ngày, tổng lượng chất thải của 02 thành phố chiếm khoảng 23% lượng rác thải của cả nước".

Ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường

Về công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH), theo ông Trung, hiện nay các địa phương chủ yếu dừng ở quy mô nhỏ, thí điểm, tính đến 30/6 đã có 32/63 địa phương đã triển khai thí điểm phân loại CTRSH. Tại một số địa phương, CTRSH nông thôn được một số hộ gia đình tự xử lý bằng hình thức như làm thức ăn chăn nuôi, làm chất độn chuồng hoặc chôn lấp, đốt thủ công trong vườn nhà.

Một số địa phương đã thực hiện thí điểm việc thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại (như tại Hội An tỉnh Quảng Nam, Phú Quốc tỉnh Kiên Giang). Bên cạnh đó, một số tỉnh, thành phố ban hành đơn giá tạm thời đối với một số công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị trên địa bàn thành phố Pleiku (tỉnh Gia Lai); giá cụ thể đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH (TP.HCM).

Tại Hà Nội, thành phố đã chỉ đạo các quận, huyện, thị xã bố trí mặt bằng điểm tập kết, trung chuyển CTRSH sau phân loại đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về phân loại, thu gom, vận chuyển; Thành phố đã chỉ đạo triển khai thí điểm mô hình phân loại rác thải tại nguồn trên địa bàn 5 quận từ tháng 6/2024: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Nam Từ Liêm (cũ). Ngoài 5 quận được Ủy ban nhân dân thành phố giao triển khai thí điểm công tác phân loại rác thải tại nguồn, một số quận, huyện cũng đã chủ động triển khai thí điểm các mô hình để làm cơ sở đánh giá, nhân rộng trên toàn địa bàn: quận Long Biên, huyện Đông Anh, Gia Lâm, Ba Vì (cũ).

Tại TP.HCM, hiện nay, CTRSH được xử lý bằng các hình thức: chôn lấp hợp vệ sinh, đốt không thu hồi năng lượng, sản xuất compost,... Để thực hiện chỉ tiêu đến năm 2025, tỷ lệ xử lý rác thải sinh hoạt bằng công nghệ mới hiện đại (đốt phát điện) và tái chế đạt ít nhất 80% (hướng tới 2030: 100%).

Vì sao rất khó phân loại, thu gom, xử lý rác thải tại các đô thị lớn?

Theo ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường, có nhiều nguyên nhân trong đó chủ yếu là hạ tầng kỹ thuật không đồng bộ từ phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH sau phân loại "Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hạ tầng kỹ thuật cho việc thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH sau phân loại, đặc biệt là thiếu hạ tầng, công nghệ để tái chế, xử lý chất thải thực phẩm, chất thải hữu cơ chiếm tỷ lệ lớn (khoảng 50-60% tổng khối lượng chất thải) để biến thành năng lượng sinh khối (mùn, phân compost, điện sinh khối,…) hoặc chế biến thành thức ăn gia xúc, gia cầm".

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới rất khó phân loại, thu gom, xử lý rác thải tại các đô thị lớn, trong đó chủ yếu là hạ tầng kỹ thuật không đồng bộ, cơ chế huy động nguồn lực trong xã hội, nhận thức và ý thức trách nhiệm của một số cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể và người dân chưa đầy đủ...

Tiếp đến là các cơ chế huy động nguồn lực trong xã hội cho công tác thu gom, phân loại, tái chế, xử lý chất thải đã có nhưng việc triển khai còn nhiều hạn chế nên nguồn lực huy động chưa đáp ứng được nhu cầu. Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả chi phí xử lý” chưa được áp dụng triệt để, đặc biệt là việc chưa thu đủ giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý nên chưa thúc đẩy được nguồn lực tư nhân đầu tư về thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.

"Nhận thức và ý thức trách nhiệm của một số cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể và người dân chưa đầy đủ về tầm quan trọng của việc phân loại chất thải để biến chất thải thành tài nguyên; Công tác tuyên truyền, vận động hộ gia đình, cá nhân nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm về phân loại CTRSH chưa đủ sức lan tỏa, chưa tạo thành thói quen, nếp sống của người dân. Đây là những công việc cốt lõi, là yếu tố tiên quyết, quyết định sự thành bại của công tác phân loại CTRSH tại hộ gia đình, cá nhân, thuộc trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương", ông Hồ Kiên Trung nhấn mạnh.

Văn Ngân/VOV.VN