Vì sao hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ khó giải quyết bài toán dầu mỏ toàn cầu?

Cuộc gặp lịch sử hôm thứ Sáu giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin từng thắp lên hy vọng về một bước tiến trong nỗ lực chấm dứt chiến sự ở Ukraine, đồng thời mở đường cho dầu mỏ Nga trở lại mạnh mẽ hơn trên thị trường thế giới. (Ảnh: AFP)

Nhưng sự kỳ vọng nhanh chóng hạ nhiệt, bởi sau nhiều giờ hội đàm tại Alaska, hai nhà lãnh đạo không đạt được thỏa thuận ngừng bắn nào.

Ông Trump mô tả đây là cuộc gặp “rất hiệu quả” và cho biết có “một số tiến triển”, còn ông Putin gọi đó là cuộc trao đổi “mang tính xây dựng”. Tuy nhiên, cả hai đều không đưa ra chi tiết cụ thể và cũng không ký kết văn bản nào.

Điều này khiến những ai trông chờ vào một thỏa thuận hòa bình, hay ngừng bắn, khó tránh khỏi thất vọng. Dẫu vậy, một thực tế vẫn không thay đổi: Nga - dù bị phương Tây trừng phạt từ sau cuộc chiến ở Ukraine vào năm 2022 - vẫn giữ vai trò không thể thiếu trên thị trường năng lượng toàn cầu.

Stephen Innes, Giám đốc điều hành SPI Asset Management, nhận định: “Cuộc gặp này được kỳ vọng như một trận đấu quyết định. Về lý thuyết, nó có thể định hình lại bức tranh trừng phạt theo hướng có lợi cho Nga”.

Nếu điều đó xảy ra, ông Trump cũng hưởng lợi. Trong chiến dịch tranh cử, ông từng hứa sẽ kiềm chế lạm phát và giữ giá năng lượng thấp. Mỹ hiện khai thác nhiều năng lượng hơn nhu cầu trong nước, nhưng nếu dầu Nga tăng nguồn cung ra thế giới, giá dầu quốc tế sẽ hạ nhiệt - gián tiếp giúp ông Trump thực hiện lời hứa.

Thực tế thì khác. Vị thế của Nga trong liên minh OPEC+ vẫn vững vàng, và cuộc họp thượng đỉnh Trump - Putin không đem lại tín hiệu rõ ràng nào về việc nới lỏng, hay gỡ bỏ trừng phạt dầu khí Nga.

Số liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cho thấy, xuất khẩu dầu Nga chỉ giảm ở mức “khiêm tốn” kể từ khi chiến sự bùng nổ. Nửa đầu năm nay, Nga xuất khẩu trung bình 4,3 triệu thùng/ngày, giảm so với 4,8 triệu thùng/ngày năm 2024. Lượng dầu mất đi ở châu Âu phần lớn đã được bù lại nhờ khách hàng châu Á.

Theo Innes, khả năng cuộc họp thượng đỉnh này tạo ra một cú sốc lớn về nguồn cung dầu toàn cầu là “rất thấp”. Tuy nhiên, yếu tố “dòng chảy năng lượng trong tương lai” vẫn được xem là trọng tâm trong cuộc gặp, theo phân tích của Denton Cinquegrana, chuyên gia trưởng về dầu mỏ của Oil Price Information Service (OPIS), đơn vị thuộc Dow Jones.

Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine, Mỹ, Anh và nhiều nước khác đã áp đặt loạt trừng phạt, trong đó có lệnh cấm nhập dầu và sản phẩm dầu mỏ Nga. Điều này buộc Moscow phải chuyển hướng xuất khẩu, tập trung nhiều hơn vào thị trường châu Á.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), châu Âu vẫn là thị trường chủ lực của Nga về khí đốt tính đến năm 2024, nhờ mạng lưới đường ống lâu năm nối trực tiếp từ Nga sang khu vực này.

Tuy nhiên, khi chiến sự ở Ukraine chưa có lối thoát, “không có gì thay đổi”, theo ông Denton Cinquegrana. Dù giá dầu có thể “nhích lên” một chút, do nhà đầu tư điều chỉnh vị thế trước họp thượng đỉnh, song mức biến động không đáng kể. Dữ liệu từ Dow Jones Market Data cho thấy dầu thô WTI giao tháng 9 của Mỹ chốt phiên thứ Sáu ở mức 62,80 USD/thùng, giảm 1,7% trong tuần.

Ngay cả trong kịch bản lạc quan nhất - đạt được một “thỏa thuận hòa bình” - ông Stephen Innes (SPI Asset Management, trụ sở tại Thái Lan) vẫn cho rằng phương Tây khó chấp nhận dầu khí của Nga quay lại sớm. Ông giải thích qua email gửi MarketWatch rằng các tuyến ống Nord Stream (từ Nga sang Đức) và Yamal (qua Ba Lan) đã trở thành “điểm nóng chính trị” sau loạt trừng phạt mới, còn nguồn khí qua Ukraine lại càng phức tạp vì cần những hợp đồng dài hạn mới với khách hàng châu Âu.

“Chính trị thì rối rắm lắm”, ông Innes nói thêm, và cho rằng các doanh nghiệp công nghiệp cũng “không vội quay lại phụ thuộc vào Nga vì lo ngại phản ứng của dư luận”.

Trong khi đó, ông Michael Lynch, Chủ tịch Strategic Energy & Economic Research, cảnh báo: Nếu quan hệ Mỹ - Nga xấu đi, giá dầu có thể tăng mạnh. Ông cho rằng rủi ro là ông Putin quá cứng rắn, buộc ông Trump phải tuyên bố siết chặt thuế quan với các khách hàng lớn của dầu Nga như Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ. Trong kịch bản này, giá dầu có thể tăng thêm 2-3 USD/thùng do lo ngại nguồn xuất khẩu Nga bị hạn chế.

Theo EIA, Ấn Độ đã vượt Trung Quốc để trở thành khách hàng dầu thô số một của Nga giai đoạn 2023-2024, chiếm 34% tổng xuất khẩu năm 2024, trong khi Trung Quốc chiếm 26%. Ngoài ra, Nga cũng là nguồn cung dầu thô, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và sản phẩm dầu mỏ lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ.

Về lâu dài, hội nghị thượng đỉnh không chỉ xoay quanh chuyện Nga bán bao nhiêu dầu khí, mà còn đặt ra câu hỏi: Vị thế năng lượng của Nga sẽ như thế nào trong bức tranh toàn cầu? Ông Rob Thummel, Giám đốc danh mục tại Tortoise Capital, cho rằng Nga sở hữu trữ lượng dầu khí khổng lồ, trong khi nhu cầu thế giới vẫn tăng nhờ dân số và kinh tế mở rộng. “Nguồn cung năng lượng phải đáng tin cậy và giá thấp - và Nga sẽ cần nhiều năm, thậm chí hàng thập kỷ, để chứng minh mình là nhà cung cấp như vậy”, ông nói.

Dù kết quả hội nghị thế nào, ông Innes vẫn nhấn mạnh: Họp thượng đỉnh không phải là “cây đũa thần” cho nguồn cung dầu mỏ. Nguyên nhân là sản lượng Nga không chỉ bị trừng phạt kìm hãm, mà còn chịu ràng buộc bởi hạn ngạch OPEC+ và nhiều năm thiếu đầu tư vào hạ tầng dầu khí.

“Thị trường không đặt cược rằng Nga sẽ bất ngờ bơm thêm hoặc cắt giảm mạnh dầu”, ông Innes nhận định. Điều giới đầu tư chờ là khi nào “phí rủi ro xung đột” biến mất, và liệu hội nghị có tạo ra một thông tin đủ mạnh để làm rung chuyển thị trường.

Sau họp thượng đỉnh, ông Innes nói với MarketWatch rằng cuộc gặp chỉ mang tính “thăm dò”: Vài lời xã giao, không khí tích cực, nhưng không có cam kết ràng buộc nào.

“Có thể một phần phí rủi ro xung đột sẽ tạm lắng, nhưng đây không phải cú hích đủ lớn để thị trường định giá lại an ninh năng lượng”, ông nhận xét.

Theo ông Innes, những nhà đầu tư vội vàng đóng vị thế bán khống trước cuối tuần để phòng rủi ro hội nghị bất ngờ “đảo chiều”, nhiều khả năng sẽ lại bán ra khi thị trường mở cửa vào thứ Hai.

Nh.Thạch

AFP