Vì sao đột quỵ cần cấp cứu trong 'giờ vàng'

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam và trên thế giới. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời trong “giờ vàng”, tức trong khoảng 3 đến 4,5 giờ đầu kể từ khi khởi phát triệu chứng bệnh nhân có thể được cứu sống và hạn chế tối đa di chứng nặng nề.

“Giờ vàng” trong cấp cứu đột quỵ được ví như ranh giới giữa sự sống và cái chết, hoặc giữa một cuộc sống khỏe mạnh và một đời sống gắn liền với tàn phế.

Ảnh minh họa/ Nguồn internet

Đột quỵ – căn bệnh chạy đua với thời gian

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm mạnh, khiến tế bào não bị tổn thương hoặc chết trong thời gian ngắn. Trung bình, mỗi phút trôi qua khi bị đột quỵ mà không được can thiệp, khoảng 1,9 triệu tế bào thần kinh bị phá hủy. Do đó, thời gian là yếu tố quyết định hàng đầu trong việc cứu sống bệnh nhân.

“Giờ vàng” – thời gian quyết định kết quả điều trị

“Giờ vàng” trong đột quỵ là khoảng thời gian tính từ lúc bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu đầu tiên cho đến khi được can thiệp y tế phù hợp, cụ thể:

Trong vòng 3 – 4,5 giờ đối với đột quỵ nhồi máu não (chiếm khoảng 85% các ca đột quỵ), bệnh nhân có thể được sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (rtPA) để làm tan cục máu đông, tái thông mạch máu nuôi não.

Dưới 6 giờ trong một số trường hợp đột quỵ thiếu máu não cấp, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp lấy huyết khối bằng đường nội mạch.

Nếu vượt quá mốc thời gian này, hiệu quả điều trị giảm đáng kể và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết não, phù não, thậm chí tử vong, sẽ tăng cao.

Nhận biết sớm để không bỏ lỡ “giờ vàng”

Để tận dụng được “giờ vàng”, người dân cần nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ qua quy tắc FAST:

Face (khuôn mặt): Một bên mặt bị lệch, méo miệng, nhân trung lệch.

Arms (tay): Yếu hoặc liệt một bên tay, chân.

Speech (nói): Nói ngọng, khó nói, không hiểu lời nói.

Time (thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức – số 115 – khi xuất hiện các dấu hiệu trên.

Nhiều trường hợp người nhà hoặc chính bệnh nhân chủ quan, chậm trễ đưa đi bệnh viện, hoặc đưa đến cơ sở y tế không đủ điều kiện can thiệp chuyên sâu, khiến mất đi thời gian quý báu.

Theo các chuyên gia: Giống như cháy nhà mà không dập ngay thì hậu quả sẽ rất lớn, đột quỵ cũng vậy. Nếu bệnh nhân đến bệnh viện sớm trong 3 giờ đầu, cơ hội phục hồi gần như hoàn toàn có thể đạt tới 70–80%. Còn nếu đến muộn, dù có cứu được tính mạng thì di chứng như liệt nửa người, mất ngôn ngữ, mất trí nhớ là rất cao.”

Những điều không nên làm khi nghi ngờ đột quỵ

Nhiều người vì thiếu hiểu biết đã tự ý sơ cứu bằng các cách dân gian như: cạo gió, nặn máu đầu ngón tay, cho uống nước chanh hoặc thuốc huyết áp... Đây là những hành động vô cùng nguy hiểm, không những không có tác dụng mà còn làm trì hoãn việc đến bệnh viện, khiến cơ hội “giờ vàng” trôi qua vô ích.

Lời khuyên cho cộng đồng

Hãy coi mỗi phút là vàng khi gặp tình huống đột quỵ.

Trang bị kiến thức cơ bản để nhận diện dấu hiệu đột quỵ.

Gọi cấp cứu 115 ngay khi nghi ngờ đột quỵ – đừng tự di chuyển bằng xe máy hay taxi.

Thường xuyên kiểm tra sức khỏe, kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu… các yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ.

“Giờ vàng” không phải là một khái niệm y khoa xa lạ, mà là chìa khóa sống còn trong điều trị đột quỵ. Càng đến bệnh viện sớm, khả năng hồi phục càng cao. Hãy hành động nhanh, đúng cách và đúng nơi, đó là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người thân trước biến cố bất ngờ mang tên đột quỵ.

Trương Hiền