Vì sao doanh thu 501 triệu đồng phải đóng thuế, 499 triệu được miễn?

Tài liệu thẩm định dự thảo Nghị định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đã được Bộ Tài chính gửi Bộ Tư pháp lấy ý kiến. Một trong những nội dung được quan tâm nhất hiện nay là quy định về tính thuế giá trị gia tăng.

Hộ kinh doanh phải nộp thuế từ đồng doanh thu đầu tiên

Theo đó, hộ kinh doanh có hoạt động sản xuất, kinh doanh có mức doanh thu năm từ 500 triệu đồng trở xuống thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.

Hộ có hoạt động sản xuất, kinh doanh có mức doanh thu năm trên 500 triệu đồng thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng và áp dụng phương pháp tính trực tiếp theo doanh thu bằng tỷ lệ phần trăm nhân với doanh thu.

Trong đó, tỷ lệ phần trăm để tính thuế giá trị gia tăng thực hiện theo quy định tại Điều 12 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48. Cụ thể: phân phối, cung cấp hàng hóa 1%; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu 5%; sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu 3%; hoạt động kinh doanh khác 2%.

Theo dự thảo, doanh thu tính thuế là toàn bộ số tiền hộ kinh doanh thu được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa.

Như vậy, hộ kinh doanh chỉ cần có doanh thu năm từ 501 triệu đồng sẽ phải nộp thuế từ đồng doanh thu đầu tiên. Điều này khá khác biệt so với cách tính thuế thu nhập cá nhân.

Hai loại thuế khác nhau

Nói về sự khác biệt này, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho rằng thuế giá trị gia tăng là loại thuế gián thu, được tính trên toàn bộ doanh thu phát sinh từ hoạt động kinh doanh, bất kể người nộp thuế có lợi nhuận hay không.

Thực tế này có nghĩa là người tiêu dùng là người cuối cùng chi trả thuế, trong khi người kinh doanh chỉ có trách nhiệm kê khai và nộp thuế trên doanh thu. Chính vì vậy, trong cơ chế thuế giá trị gia tăng, không tồn tại khái niệm giảm trừ doanh thu hay lỗ lãi; tất cả các khoản doanh thu hợp pháp đều được tính để xác định số thuế phải nộp.

Từ 2026, hộ kinh doanh có doanh thu năm 500 triệu đồng trở xuống thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân và giá trị gia tăng. Ảnh: MINH TRÚC

Ngược lại, thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh là loại thuế trực thu, tính dựa trên thu nhập thực tế, tức doanh thu trừ đi các chi phí hợp lý. Do đó, chỉ khi hộ kinh doanh có lãi mới phát sinh nghĩa vụ nộp thuế, còn nếu lỗ thì không phải chịu thuế.

"Xét về nguyên tắc, việc xác định ngưỡng miễn, giảm đối với thuế trực thu và thuế gián thu là khác nhau", bà Cúc nhấn mạnh.

Sự khác biệt này lý giải vì sao mức 500 triệu đồng mà dự thảo Nghị định quy định để xác định đối tượng nộp thuế giá trị gia tăng là doanh thu, chứ không phải thu nhập. Trong khi đó, việc miễn thuế thu nhập cá nhân phải dựa trên thu nhập thực tế, tức lợi nhuận ròng từ doanh thu, sau khi trừ đi chi phí.

“Có ý kiến cho rằng đã hỗ trợ thì nên hỗ trợ đồng bộ, cả thuế thu nhập cá nhân lẫn thuế giá trị gia tăng. Nhưng cũng có quan điểm khác. Tôi cho rằng đây là vấn đề cần tiếp tục thảo luận, nghị định hiện đang trong quá trình dự thảo. Quy định cuối cùng cần thực sự phù hợp thực tiễn, khả thi khi đi vào cuộc sống”, bà Cúc cho hay.

Chỉ tính thuế cho doanh thu vượt ngưỡng với cả hai thuế

Còn ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas, lại kiến nghị cần có ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng và chỉ tính thuế cho phần doanh thu vượt, áp dụng cho cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng

Ông Tuấn cho rằng đối với thuế giá trị gia tăng, đó là sự thiếu công bằng giữa hộ dưới ngưỡng miễn thuế và trên ngưỡng miễn thuế. Việc phải thực hiện nghĩa vụ thuế cho toàn bộ doanh thu ngay từ đồng doanh thu đầu tiên sẽ tạo ra sự bất công giữa các nhóm đối tượng nộp thuế.

Chẳng hạn, hộ kinh doanh có doanh thu 499 triệu đồng thì được miễn thuế giá trị gia tăng, nhưng hộ có doanh thu từ 501 triệu đồng phải thực hiện nghĩa vụ thuế.

Tức là, với doanh thu 501 triệu đồng, hộ, cá nhân kinh doanh phải đóng thuế giá trị gia tăng tương ứng 5.010.000 đồng cho lĩnh vực thương mại (1%), 15.030.000 đồng cho lĩnh vực nhà hàng, sản xuất (3%); hay 25.050.000 đồng cho hoạt động dịch vụ (5%).

“Điều này có thể tạo ra nhiều vấn đề tiêu cực, bởi người dân sẽ có động lực tách nhỏ giấy phép các hộ kinh doanh ra để thực hiện nghĩa vụ thuế. Hậu quả là tăng chi phí tuân thủ, cũng như giảm sự trung thực và tự nguyện của người dân khi thực hiện chính sách thuế”, ông Tuấn nhấn mạnh và cho rằng chính sách thuế cần hướng đến sự công bằng, đơn giản và dễ thực hiện.

MINH TRÚC