Vì sao cống Dừa A cần được bảo vệ?

Cống Dừa A đã xây dựng từ cách đây 63 năm

Xuống cấp nặng

Cống Dừa A tại km 43 + 743 đê hữu sông Thái Bình, thuộc xã Chí Minh (Tứ Kỳ) được xây dựng từ năm 1962, điều tiết nước tưới tiêu cho hơn 3.000 ha lưu vực nhiều xã, thị trấn của huyện Tứ Kỳ. Kết cấu cống cầu, rộng 4 m, cao 3,44 m, thân cống dài 13 m. Thân cống trên ngắn, thượng và hạ lưu cống bị xói.

Năm 1998, cống Dừa A được đại tu nối dài, sửa xói, chiều dài thân cống sau khi nối dài 26 m. Tường thân cống làm bằng gạch xây, cánh cống làm bằng thép gồm 6 tấm.

Từ năm 1998 đến nay, cống chưa được tu sửa lớn. Mấy năm gần đây, phần hạ lưu cống Dừa A phía trong đê đã bị xói lở nghiêm trọng, cung sạt dài từ 30 - 40 m, sạt sâu vào bờ từ 5 - 7 m, có nhiều vết nứt và khả năng tiếp tục sạt.

Máy đóng mở cánh cống thanh răng hộp kích đã lạc hậu, không có máy đóng mở thay thế, thường phải tu sửa đơn chiếc, thiếu đồng bộ, bị xuống cấp nghiêm trọng.

Anh Trịnh Đình Quyền, viên chức Hạt Quản lý đê huyện Tứ Kỳ cho biết: "Mỗi khi mở cống tiêu úng phải có hai người khỏe mạnh thay nhau quay máy thủ công và phải mượn lực kéo từ hai quả tạ bê tông nặng hàng trăm kg treo hai bên mới nâng được cánh cống lên".

Phần hạ lưu cống Dừa A phía trong đê đã bị xói lở nghiêm trọng

Năm 2022, đoạn đê từ km 42 + 370 đến km 44 + 700 được tu bổ, nâng cấp. Phần kè đá phía đồng của cống Dừa A đã được dỡ và đắp lại bằng đất, xây tường chắn đất bằng gạch dài 18 m, cao 1,85 m theo đê, đỉnh tường chắn rộng 0,35 m, móng rộng 1 m. Mái đê thượng lưu cống phần tiếp giáp với tường đầu và tường cánh dốc đứng.

Cống Dừa A nằm ở khu vực hạ lưu, thường xuyên chịu tác động, ảnh hưởng của thủy triều. Trong trường hợp xảy ra lũ lớn như năm 2024, nguy cơ xảy ra các sự cố nguy hiểm tại khu vực này không nhỏ như sạt lở mái đê khu vực mang cống, mang cống bị rò nước... Nếu không được xử lý kịp thời có thể gây vỡ đê, khiến nhiều diện tích tự nhiên của hai huyện Tứ Kỳ, Ninh Giang bị ngập, đe dọa đến sự an toàn về tính mạng và tài sản của nhân dân.

Theo tìm hiểu của phóng viên, ngày 7/3/2024, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Dự án "Quản lý tổng hợp rủi ro lũ lụt thích ứng với biến đổi khí hậu thành phần Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vay vốn Ngân hàng Phát triển châu Á", trong đó có đầu tư xây mới xây công trình cống Dừa A, thời gian thực hiện từ năm 2024 - 2028. Do đó, tỉnh không đưa việc sửa chữa, nâng cấp công trình này vào các kế hoạch đầu tư khác.

3 tình huống xử lý

Bãi lấy đất xử lý các sự cố có thể xảy ra cách khu vực cống Dừa A khoảng 150 m

Trong khi chờ dự án trên được triển khai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Dương đã xây dựng phương án bảo vệ trọng điểm cống Dừa A trong mùa mưa lũ năm nay theo 3 tình huống cụ thể, để sẵn sàng xử lý khi có sự cố xảy ra.

Các tình huống đặt ra giả thiết khi lũ cao kéo dài, khu vực mái đê thượng lưu cống và đê ngâm nước lâu ngày bị bão hòa nước nên mái bị sạt, cánh cống bị kẹt không thể xuống được, phía đồng về phía hạ lưu sông xuất hiện một số lỗ rò...

Ứng phó với từng tình huống, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng phương án xử lý, thời gian xử lý, chuẩn bị đầy đủ vật tư, phương tiện, nhân lực... theo phương châm "4 tại chỗ", thực hiện khẩn trương, kịp thời và có hiệu quả.

Theo phương án bảo vệ, Ban Chỉ huy công trường khắc phục các sự cố có thể xảy ra tại cống Dừa A trong mùa mưa lũ năm nay gồm đầy đủ các lực lượng liên quan, trong đó đồng chí Bùi Văn Thăng, Ủy viên ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường làm Trưởng Ban Chỉ huy công trường.

Bản đồ vật tư bảo vệ cống Dừa A đã được xây dựng rất cụ thể, chi tiết

Chủ tịch UBND xã Chí Minh Nguyễn Tuấn Anh cho biết thực hiện nhiệm vụ được phân công, đến nay, địa phương đã chủ động ký kết hợp đồng với các cá nhân chuẩn bị đầy đủ các loại vật tư, phương tiện như: cây tre, bao tải, đất, máy phát điện, xe ô tô, máy xúc, dây buộc... để khi cần có thể huy động được ngay.

"Chúng tôi đã bố trí bãi lấy đất xử lý sự cố cách khu vực cống Dừa A khoảng 150 m, thuận tiện cho vận chuyển bằng xe ô tô. Khi có lệnh, UBND xã sẽ huy động đầy đủ lực lượng xung kích của địa phương, cần thiết là toàn dân cùng các phương tiện tham gia xử lý sự cố", ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

Hiện nay, Hạt Quản lý đê huyện Tứ Kỳ đã cử viên chức thường xuyên trực, kiểm tra tại trọng điểm cống Dừa A. Khi có lũ, triều cường và có thông tin bão đổ bộ, lực lượng canh gác đê sẽ trực 24/24 giờ, theo dõi, báo cáo chính xác, kịp thời các sự cố với cấp trên và tham gia xử lý khi có yêu cầu ngay từ giờ đầu.

TM