Vì sao bạn luôn là 'mồi ngon' của muỗi, còn người khác thì không?

Muỗi từ lâu được xem là loài côn trùng gây phiền toái và nguy hiểm cho sức khỏe con người. Trên thế giới hiện có hơn 3.500 loài muỗi, song chỉ một số ít trong đó hút máu người. Khi đốt, muỗi dùng vòi - cấu tạo như chiếc kim siêu nhỏ - để xuyên qua da vật chủ, tạo nên những vết sưng ngứa. Đáng lo ngại hơn, tại nhiều quốc gia, muỗi còn là trung gian truyền ký sinh trùng sốt rét, virus gây bệnh sốt vàng da và sốt xuất huyết.

Tuy vậy, không phải ai cũng bị muỗi đốt. Các nhà khoa học chỉ ra rằng sự khác biệt này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mùi cơ thể, nhiệt độ, màu sắc quần áo, kết cấu da, vi khuẩn trên da, tình trạng mang thai, chế độ ăn uống, việc tiêu thụ rượu bia và đặc biệt là khí CO₂ mà con người thở ra. Đây cũng là nguyên nhân khiến một số người luôn trở thành “mồi ngon” cho muỗi, trong khi những người khác lại ít bị chú ý.

Ảnh minh họa.

Khí CO₂ là tín hiệu quan trọng nhất giúp muỗi phát hiện vật chủ từ xa. Con người sản sinh nhiều CO₂ hơn khi vận động, chẳng hạn trong lúc tập thể dục. Muỗi có khả năng phát hiện sự thay đổi nồng độ CO₂ trong môi trường và nhanh chóng di chuyển đến khu vực có tín hiệu mạnh hơn. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh các loài muỗi mang mầm bệnh đều đặc biệt bị thu hút bởi CO₂, và lượng khí thải ra càng cao thì sức hấp dẫn càng lớn. Vì vậy, những người có trọng lượng cơ thể lớn hoặc phụ nữ mang thai - vốn thở ra nhiều CO₂ hơn - thường dễ bị muỗi đốt.

Mùi cơ thể cũng là một yếu tố quan trọng. Muỗi bị lôi cuốn bởi một số hợp chất hóa học trong mồ hôi, như axit lactic và ammonia. Ngay từ năm 1968, các nhà khoa học đã xác nhận axit lactic có khả năng thu hút muỗi cái mang virus sốt vàng da. Đáng chú ý, con người tiết ra nhiều axit lactic hơn sau khi vận động mạnh, vì vậy các chuyên gia khuyến cáo nên tắm rửa sạch sẽ sau khi tập luyện để giảm nguy cơ bị muỗi cắn.

Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở mồ hôi, bản thân mùi cơ thể của mỗi người còn do di truyền và hệ vi sinh vật trên da quyết định. Nghiên cứu năm 2015 cho thấy muỗi dễ bị thu hút bởi mùi tay của các cặp song sinh cùng trứng, chứng minh yếu tố gene có ảnh hưởng lớn. Một nghiên cứu khác năm 2011 lại phát hiện rằng người có nhiều loại vi khuẩn trên da thường ít bị muỗi đốt hơn. Điều này cho thấy hệ vi sinh trên da - vốn chịu ảnh hưởng bởi di truyền, tuổi tác và hệ miễn dịch - góp phần tạo nên mùi cơ thể đặc trưng, từ đó tác động đến mức độ bị muỗi “ưa thích”.

Nhóm máu cũng được xem là một yếu tố liên quan. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng người nhóm máu O có xu hướng bị muỗi đốt nhiều hơn, trong khi nhóm máu A lại ít bị tấn công hơn. Một phân tích năm 2004 đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ cho thấy người nhóm máu A bị đốt ít hơn gần một nửa so với nhóm máu khác. Tuy nhiên, giới khoa học lưu ý rằng kết quả này chưa hoàn toàn thống nhất và cần thêm nghiên cứu để khẳng định chắc chắn.

Ngoài ra, nhiệt độ cơ thể cũng ảnh hưởng đáng kể. Muỗi thường có xu hướng bay đến gần các nguồn nhiệt phù hợp, vì vậy những người vừa vận động, phụ nữ mang thai hoặc người có cơ thể ấm hơn bình thường dễ trở thành mục tiêu. Không chỉ thế, nghiên cứu nhỏ năm 2002 còn cho thấy những người uống nhiều rượu bia thường bị muỗi đốt nhiều hơn so với người không uống, nguyên nhân có thể liên quan đến sự thay đổi mùi cơ thể và tăng thân nhiệt sau khi tiêu thụ đồ uống có cồn.

Tóm lại, việc một số người thường xuyên bị muỗi “làm phiền” không phải ngẫu nhiên mà xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố sinh học và môi trường, từ khí thở, mùi cơ thể, nhóm máu cho đến thói quen sinh hoạt. Nắm rõ cơ chế này không chỉ giúp mỗi người tự tìm cách bảo vệ bản thân khỏi muỗi mà còn góp phần quan trọng trong phòng chống các dịch bệnh nguy hiểm do muỗi truyền.

La Khê (t/h)