Vì sao Anh đặt điều kiện để công nhận Nhà nước Palestine?

Thủ tướng Anh Keir Starmer hôm 29/7 tuyên bố, London sẽ công nhận nhà nước Palestine sớm nhất vào tháng 9, trừ khi Israel đáp ứng một số điều kiện then chốt, bao gồm việc đạt được lệnh ngừng bắn và cam kết tham gia một tiến trình hòa bình dài hạn.

Thông báo của ông Starmer đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong lập trường lâu dài của Anh, vốn trước đây chỉ ủng hộ công nhận nhà nước Palestine như một phần của tiến trình hòa bình vào thời điểm thích hợp nhất để thúc đẩy một giải pháp hai nhà nước.

Phủ Thủ tướng Anh cho biết, ông Starmer sẽ đánh giá mức độ Israel và Hamas đáp ứng các điều kiện này trước khi đưa ra quyết định vào cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9.

Đây là lần đầu tiên chính phủ Anh đưa ra những điều kiện cụ thể và một mốc thời gian rõ ràng cho việc công nhận nhà nước Palestine.

Việc công nhận nhà nước Palestine sẽ mang ý nghĩa gì?

Công nhận nhà nước Palestine là một bước đi mang tính biểu tượng, nhưng có thể gây lo ngại cho phía Israel, vốn cho rằng điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho Hamas.

Về thực chất, đây là một sự thừa nhận chính trị chính thức đối với quyền tự quyết của người Palestine, mà không cần giải quyết ngay những vấn đề gai góc như biên giới hay thủ đô của nhà nước Palestine.

Một cậu bé ngồi giữa đống đổ nát sau cuộc không kích của Israel gần Nuseirat, trung tâm Gaza, vào ngày 29/7/2025. Ảnh: Hassan Jedi / Anadolu

Việc công nhận cũng mở đường cho quan hệ ngoại giao đầy đủ, nghĩa là Palestine có thể cử đại sứ (thay vì trưởng phái bộ) tại London và Anh sẽ cử đại sứ đến Palestine. Những người ủng hộ cho rằng, đây là bước khởi đầu cho một tiến trình chính trị hướng tới giải pháp hai nhà nước.

Trong số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc, khoảng 140 quốc gia đã công nhận Palestine, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và nhiều nước châu Âu như Cộng hòa Síp, Ireland, Na Uy, Tây Ban Nha và Thụy Điển. Gần đây nhất, hôm 25/7, Pháp cũng tuyên bố sẽ công nhận Nhà nước Palestine. Paris là quốc gia đầu tiên trong nhóm G7 đưa ra cam kết như vậy.

Vì sao lại là bây giờ?

Hai yếu tố quốc tế lớn và áp lực trong nước mạnh mẽ đã góp phần quyết định thời điểm công bố của ông Keir Starmer.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã khơi mào khi tuyên bố tuần trước rằng, Pháp sẽ công nhận Palestine tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9. Ông Starmer hiện cũng đặt ra mốc thời gian tương tự, dù ông đưa thêm các điều kiện đối với Israel và Hamas, khác với Tổng thống Pháp Macron.

Theo tờ The Guardian của Anh, yếu tố quốc tế thứ hai là “đèn xanh ngầm” từ phía Tổng thống Mỹ Donald Trump. Khi được hỏi liệu Thủ tướng Anh có nên nghe theo yêu cầu từ các nghị sĩ để công nhận Palestine hay không, ông Trump trả lời: “Tôi không đưa ra lập trường gì, tôi không phiền nếu ông ấy có lập trường. Tôi đang tập trung vào việc lo cho người dân Mỹ có cái ăn”.

Trong nước, Thủ tướng Anh Keir Starmer đang chịu áp lực lớn trước hình ảnh nạn đói tại Gaza. Nhiều bộ trưởng cấp cao trong nội các của ông như Angela Rayner và Yvette Cooper ủng hộ việc công nhận ngay lập tức.

Thủ tướng Anh Keir Starmer. Ảnh: Toby Melville/Reuters

Một số bộ trưởng có ảnh hưởng như Wes Streeting và Shabana Mahmood cũng đã nêu vấn đề này trong các cuộc họp nội các. Hơn 250 nghị sĩ từ nhiều đảng phái đã ký thư kêu gọi công nhận Nhà nước Palestine, trong đó có hơn 1/3 nghị sĩ của Công đảng.

Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy, công chúng cũng ủng hộ hành động này. Theo một khảo sát do công ty Ecotricity của nhà tài trợ Công đảng Dale Vince ủy quyền, 49% người được hỏi cho rằng Anh nên công nhận Palestine là một nhà nước, trong khi chỉ 13% phản đối.

Kế hoạch cụ thể là gì?

Theo tuyên bố chính thức của chính phủ Anh công bố tối 29/7, Vương quốc Anh sẽ công nhận nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên hợp quốc, trừ khi Israel đồng ý ngừng bắn; cam kết sẽ không sáp nhập Bờ Tây; có những bước đi “thực chất” để chấm dứt khủng hoảng nhân đạo tại Gaza, bao gồm cho phép Liên hợp quốc cung cấp viện trợ. Về thực chất, điều này đòi hỏi Israel phải khôi phục triển vọng cho giải pháp hai nhà nước - một ý tưởng mà Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lâu nay đã bác bỏ.

Chính phủ Anh cũng nhắc lại yêu cầu đối với Hamas, bao gồm: lập tức trả tự do cho tất cả con tin; tham gia vào lệnh ngừng bắn ngay lập tức với Israel; cam kết giải giáp vũ khí; chấp nhận sẽ không tham gia vào chính quyền Gaza.

Người dân tập trung tại một điểm phân phát súp ở Thành phố Gaza vào Chủ Nhật. Ảnh: Omar Al-Qattaa / AFP

Vào tháng 9, ông Starmer sẽ đánh giá mức độ mà cả Israel và Hamas đáp ứng các điều kiện đó.

Ngoài việc công nhận, chính phủ Anh cho biết, họ đang hợp tác với các đồng minh để xây dựng một “kế hoạch hòa bình đáng tin cậy” nhằm thiết lập một chính quyền chuyển tiếp và các thỏa thuận an ninh tại Gaza; đảm bảo nguồn viện trợ của Liên hợp quốc; tiến tới việc rút quân Israel và loại bỏ ban lãnh đạo Hamas khỏi Gaza, hướng tới một giải pháp hai nhà nước thông qua đàm phán.

Ai khác có thể tham gia?

Tuyên bố của chính phủ Anh mở đường cho khả năng Anh và Pháp cùng công nhận nhà nước Palestine vào tháng 9.

Một số quốc gia khác cũng đang tham gia các cuộc đàm phán do Pháp và Ả rập Xê út làm trung gian tại Liên hợp quốc ở New York. Pháp kỳ vọng một số quốc gia Ả rập sẽ lần đầu tiên lên án Hamas và kêu gọi giải giáp lực lượng này, nhằm khuyến khích nhiều nước châu Âu hơn công nhận Nhà nước Palestine.

Các nước châu Âu chưa công nhận Palestine có thể sẽ xem xét lại lập trường trong vài tuần tới. Chính phủ Bỉ cũng cho biết, họ sẽ quyết định chính sách của mình vào tháng 9.

Một số quốc gia như Đức và Mỹ vẫn khẳng định họ chỉ công nhận Palestine như một phần của giải pháp chính trị lâu dài cho xung đột ở Trung Đông.

Ngọc Mai