Vì sao âm nhạc của Secret Garden bền vững theo thời gian?

Đêm nhạc với tựa đề “Secret Garden Live in Vietnam” trong dự án âm nhạc quốc tế vì cộng đồng Good Morning Vietnam do Báo Nhân Dân và IB Group Việt Nam khởi xướng diễn ra tối 18/10/2025 tại Trung tâm Hội nghị quốc Gia (Hà Nội) được xem như một cuộc hội ngộ giữa ký ức và hiện tại: người trung niên nghe nhạc từ thời trẻ và lớp khán giả hôm nay gặp nhau trên cùng một đường giai điệu.

Khi thời gian là “bài kiểm tra” tính bền vững trong âm nhạc

Bền vững, trong ngữ cảnh âm nhạc, không chỉ là tuổi thọ một bản hit. Đó là khả năng một hệ thẩm mỹ tiếp tục hoạt động hiệu quả qua thay đổi của các nền tảng âm thanh, bối cảnh văn hóa và thói quen tiếp nhận. Khi một bản nhạc có thể đi từ CD, radio, băng cassette sang nền tảng số rồi từ không gian thính phòng tới quán cà phê, lớp học, lễ tốt nghiệp hay từ playlist riêng tư đến khán phòng chung mà vẫn giữ nguyên sức chạm thì đó gọi là “bền vững”.

Secret Garden đạt điều ấy vì luôn vận hành như một “hệ thiết kế”: triết lý melody-first (đặt giai điệu lên trước), ngôn ngữ hòa âm minh bạch, tiết tấu “theo hơi thở”, phối khí ít nhưng tinh tế và một chiến lược sử dụng sự im lặng như vật liệu. Hệ thiết kế này khiến âm nhạc của họ linh hoạt tái tạo bối cảnh: có thể là nhạc nền cho điện ảnh, chất liệu luyện tập cho dàn dây trẻ hoặc bản nhạc nghi lễ cộng đồng mà không làm mất đi căn tính.

Điểm nổi bật nhất trong âm nhạc của Secret Garden là việc tạo ra giai điệu ca tính (cantabile) như những đường cong mềm dễ cất thành lời, dù không có ca từ. Về cấu trúc, phần lớn giai điệu của họ tuân thủ một logic “mở-leo-nở-hạ” rõ ràng - mở đầu bằng mô-típ ngắn, leo dần độ cao, nở ở một đỉnh cảm xúc vừa đủ rồi hạ xuống bằng một đuôi câu êm, để lại dư vị âm vang.

Âm nhạc của bộ đôi khai thác bản năng “hát theo” của người nghe. Ngay cả khi là khí nhạc, câu violin của Fionnuala Sherry vẫn mang tính hát tai dễ nhớ, miệng dễ ngân theo. Khi giai điệu đủ giàu ca tính, nó sống độc lập ngoài bản phối nguyên thủy. Nhiều bản nhạc của Secret Garden có thể được chuyển soạn cho độc tấu piano, tứ tấu dây, thậm chí hợp xướng mà vẫn nhận diện được ngay lập tức. Chính năng lực “tự cất tiếng” ấy giúp các ca khúc của họ đi qua nhiều thế hệ, nhiều thời kỳ mà không cần chống đỡ bằng “mốt” âm thanh.

Giao thoa cổ điển - Celtic: Cánh cửa mở ra chiếc bản đồ duy mỹ

Âm nhạc của Secret Garden có sự tổng hòa giữa kỹ thuật và tổ chức tư duy cổ điển (kỷ luật, cấu trúc), chất liệu dân gian Bắc Âu/Celtic và cảm quan tân thời (new age/crossover). Gốc cổ điển được đặt cho trục xương sống, lớp Celtic cung cấp “mùi hương” bản địa, tinh thần crossover đưa âm nhạc đi xa khỏi phòng hòa nhạc. Bản đồ duy mỹ này có cửa mở cho nhiều nhóm khán giả bước vào từ những ngả đường đa dạng.

Điểm mấu chốt của sự giao thoa này không “sơn màu” bề mặt, mà nội lực hóa vào giai điệu và tiết tấu. Vì thế, khi thay đổi bối cảnh (trong phim ảnh, các sự kiện cộng đồng hay lớp học), “chất Secret Garden” vẫn nhận diện được như một dạng “thương hiệu âm thanh”.

Trong nhiều bản hit nổi tiếng, Secret Garden dùng ít nhạc cụ: violin, piano, đôi khi thêm celtic whistle, harp. Cách phối này đủ để nâng giai điệu, đúng để giữ màu, đẹp ở những điểm bùng nổ. Sức bền nằm ở kỷ luật không phô trương. Khi cấu trúc âm thanh tinh gọn, bản nhạc ít bị “thời đại hóa” bởi xu hướng phối khí nhất thời. Nó sẽ đi qua năm tháng mà không lạc mốt.

Phối khí tiết chế còn tạo điều kiện cho không gian mà ở đó, mỗi nhạc cụ có chỗ để thở, để im lặng. Trong kỹ thuật sản xuất, độ vang (reverb) được dùng như một nhạc cụ: không tô vẽ quá dày mà đủ để kéo dài dư vang, tạo nên cảm giác “khán phòng trong tim người nghe”. Hướng đi này tạo nên một thứ công nghệ cảm xúc khó cũ đi.

Nhiều người nghe nhạc lâu năm còn có thể nhận ra âm nhạc của Secret Garden cho thấy im lặng cũng là một nốt nhạc. Sự ngưng nghỉ đúng lúc giúp não bộ hoàn tất câu giai điệu, kích thích trí tưởng tượng lấp vào phần còn lại. Khi người nghe được “đồng sáng tạo” bằng việc hoàn tất câu nhạc trong đầu, mối quan hệ với tác phẩm trở nên cá nhân và bền bỉ.

Trong khán phòng hòa nhạc, sự im lặng còn mang tính đồng thuận. Đó là khoảnh khắc cả cộng đồng chờ một nốt rơi chính xác để trở thành trải nghiệm khó quên. Đó cũng hứa hẹn là điểm nhấn trong đêm nhạc Good Morning Vietnam với màn trình diễn của Secret Garden năm nay: thiết lập một văn hóa nghe mà sự im lặng cũng được tôn trọng như âm thanh, để ký ức tập thể và hiện tại số gặp nhau trong kỷ luật lắng nghe.

Cuộc hội ngộ ký ức-hiện tại: Khi ba quỹ đạo nhập vào một điểm

Tại Việt Nam, album “Songs from a Secret Garden” từng là vật phẩm được chuyền tay.

Nghe Secret Garden giống xem một cảnh phim được quay chậm, mang theo những ký ức đô thị như buổi chiều quán cà-phê, con ngõ ẩm sau mưa, chuyến xe đêm rời thành phố… Khi âm nhạc cung cấp một thứ ngôn ngữ ít chữ, nhiều hình thì khán giả của các thế hệ có thể dịch chuyển nó về kho hình ảnh của riêng mình.

Sức bền đôi khi không đến từ câu chuyện cụ thể mà từ khả năng lưu trú trong sinh hoạt thường nhật: lúc đang học, đang đọc sách, đang làm việc hay cả khi lái xe. Một bản nhạc đi cùng đời sống gần gũi sẽ được nghe nhiều và lâu dần trở thành một thói quen, một giai điệu xuất hiện đầu tiên trong tâm trí.

Good Morning Vietnam không chỉ đưa Secret Garden đến với khán giả Việt Nam lần đầu tiên mà còn tạo nên một không gian mà ở đó khán giả nhiều thế hệ - từ những người từng nghe đĩa xách tay ngày trước đến lớp khán giả lớn lên cùng Playlist số - có thể ngồi chung khán phòng, đồng bộ nhịp thở, cùng chờ một nốt rơi. Sự đồng bộ này trở thành cuộc hội ngộ giữa ký ức và hiện tại khi ba quỹ đạo nhập vào một điểm.

Thế hệ từng nghe Secret Garden qua đĩa CD, qua radio ở quán cà-phê, mang theo ký ức đô thị giai đoạn thập niên 90 và 2000 tượng trưng cho một “thanh xuân vàng ấm” sẽ gặp gỡ thế hệ lớn lên với streaming, coi Secret Garden như soundtrack để tập trung học hay làm việc. Quỹ đạo thứ ba là những người chơi nhạc từ nghiệp dư đến bán chuyên đã dùng giai điệu của bộ đôi Bắc Âu như bậc thang luyện tập, như bài học phối khí tiết chế.

“Secret Garden Live in Vietnam” như điểm hội tụ nơi ba quỹ đạo cắt nhau. Ở đó, ký ức không bị đóng khung hoài niệm, hiện tại không bị trôi tuột vì vội vã.

Âm nhạc bền vững không chạy theo thời gian mà đi cùng thời gian. Secret Garden thể hiện cho tư tưởng đó bằng giai điệu ca tính, nhịp thở tự nhiên, phối khí tiết chế và sự tôn trọng im lặng. Những yếu tố này kết lại thành một ngôn ngữ âm nhạc giàu chỗ trống, đủ để thế hệ trước cất ký ức vào đó, thế hệ sau đặt đời sống số của mình vào đó mà vẫn không chật chội.

Khi Good Morning Vietnam đưa Secret Garden lên sân khấu Việt Nam, khán phòng sẽ không chỉ chờ đón một đêm diễn. Đó là khoảnh khắc cộng đồng cùng định nghĩa lại cách nghe - để giai điệu dẫn đường, để sự im lặng được tìm thấy, để ký ức và hiện tại nhìn nhau rồi mỉm cười.

Một khu vườn biết giữ nước sẽ xanh qua bốn mùa, một thứ âm nhạc biết giữ nhịp thở con người sẽ xanh qua năm tháng. Và ở khoảnh khắc violin nâng vĩ, piano chạm phím đầu tiên, có thể gọi tên điều đang xảy ra bằng hai chữ giản dị: “bền vững”.