Vì một thế hệ trẻ tự tin

Cho trẻ tiếp cận sớm với ngoại ngữ đã từng được nghiên cứu và đánh giá chứng tỏ trẻ em tiếp xúc sớm với ngoại ngữ không bị cản trở bởi ngôn ngữ đầu tiên, mà thay vào đó, kích hoạt cơ chế học tập bẩm sinh tương tự, dẫn đến sự thành thạo tự nhiên và hiệu quả hơn so với người lớn.

Những quốc gia thành công trong giáo dục song ngữ như Hà Lan, Singapore, Canada hay Phần Lan đều áp dụng phương pháp "ngâm ngôn ngữ" (immersion) - cho trẻ học qua trò chơi, phim ảnh, giao tiếp thực tế. Ở Hà Lan, trẻ tiếp xúc Tiếng Anh hàng ngày qua truyền hình, bài hát, trò chơi điện tử, nên khi đến trường, ngôn ngữ không còn xa lạ. Singapore bắt buộc học song ngữ từ thập niên 1960 - tiếng Anh và một ngôn ngữ mẹ đẻ - vừa giúp hội nhập toàn cầu, vừa giữ bản sắc dân tộc. Canada và Phần Lan cũng lồng ghép ngoại ngữ vào hoạt động sáng tạo, giúp trẻ phát triển tư duy linh hoạt - nền tảng cho đổi mới và công nghệ.

Ở Việt Nam, một số trường tiên phong đã thử nghiệm mô hình tương tự, như dạy Toán, Khoa học bằng tiếng Anh kết hợp trò chơi hoặc dự án nhỏ. Khi trẻ được "chạm" vào ngôn ngữ qua hoạt động sống, thay vì chỉ học thuộc, hiệu quả rõ rệt hơn.

Trên mạng xã hội cũng xuất hiện ngày càng nhiều gia đình cho con em nói hai ngôn ngữ: Tiếng Anh và Tiếng Việt ngay từ khi bắt đầu bập bẹ. Các lớp học thêm tiếng Anh cho trẻ tại các trung tâm cũng đều có các lớp dành cho bé từ 4-5 tuổi, chứng tỏ sự quan tâm và kỳ vọng của các bậc phụ huynh về việc hình thành một thế hệ công dân toàn cầu là rất lớn.

Chính vì vậy, Đề án đưa Tiếng Anh vào giảng dạy từ lớp Một đã tạo ra một làn sóng hân hoan với phụ huynh, nhưng cũng đầy áp lực với các địa phương. Và một trong những áp lực lớn nhất là liệu có đủ giáo viên đáp ứng được yêu cầu giảng dạy hay không?

Theo thống kê, năm học 2024-2025 Tuyên Quang thiếu hơn 250 giáo viên Tiếng Anh và Tin học. Con số này của cả nước còn cao hơn nhiều, khi giáo viên tiếng Anh cần để đáp ứng đề án là gần 22 nghìn giáo viên. Vậy cách nào để khắc phục? Ngoài câu chuyện đào tạo, tuyển dụng mới và nâng chuẩn trình độ giáo viên Tiếng Anh hiện có, thì việc kết nối với các trường chất lượng cao được xem là giải pháp khắc phục trước mắt, khi câu chuyện đào tạo, tuyển dụng cần nhiều thời gian hơn.

Còn nhớ, sau Covid-19, năm 2022, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang (trước khi sáp nhập) thiếu giáo viên Tiếng Anh trầm trọng, khi cả huyện chỉ có 1 giáo viên Tiếng Anh cho khối Tiểu học cả chục ngàn học sinh. Thầy Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng trường Marie Curie khi đi công tác biết chuyện, đã tổ chức được một hệ thống học Online suốt một năm trời, giảng dạy đầy đủ chương trình.

Trường hợp Mèo Vạc không phải là cá biệt. Tính đến hết tháng 3-2025, Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng đã hỗ trợ dạy học trực tuyến cho 12 trường, 60 lớp tại tỉnh Yên Bái với trên 1 nghìn tiết học. Trường Tiểu học Đống Đa (TP. Hồ Chí Minh) đồng hành cùng Trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Tả Sìn Thàng, xã Sín Chải, tỉnh Điện Biên…

Có thể thấy, kỳ vọng của Chính phủ trong việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai chính là tạo ra sự công bằng trong tiếp cận và học tập với tất cả trẻ em, dù miền xuôi hay miền ngược.

Dẫu còn khó khăn, nhưng với chiến lược bài bản và những đầu tư ngày càng xứng tầm cho giáo dục đào tạo từ Nghị quyết 71, chúng ta hoàn toàn có thể tự tin thế hệ con cháu mình sẽ mở được cánh cửa ra thế giới một cách nhẹ nhàng và tự tin nhất – như chính cách chúng nói bằng ngôn ngữ mẹ đẻ mà vẫn không quên tự hào về nguồn cội của mình.

Trần Liên