Về Yên Sơn nghe hương trà 'kể chuyện'

Nơi đồi chè thức dậy cùng ánh bình minh

5 giờ sáng. Khi sương còn giăng trên lối mòn, chúng tôi theo chân chị Nguyễn Thị Anh ở đội 2 xóm Mố, xã Yên Sơn buộc chiếc bao tải dứa ngang hông đi lên đồi chè. Bàn tay chai sần thoăn thoắt bứt từng đọt chè non trong tiếng gió xào xạc như lời thì thầm của đất trời.

Sáng nào, chị Nguyễn Thị Anh cũng có mặt ở vườn chè từ sớm.

“Chè ở đây mình trồng lâu rồi. Ít nhất cũng phải 30 - 40 năm. Ngày trước chỉ làm manh mún, trồng rải rác, giờ chè được trồng tập trung, quy hoạch bài bản theo quy trình sản xuất sạch từ vườn chè đến bàn trà”, chị Anh chia sẻ trong khi đôi tay vẫn thoăn thoắt hái từng búp chè non “một tôm, 2 lá” tựa như lướt trên phím đàn.

Người dân ở Yên Sơn gắn bó với cây chè từ 30 - 40 năm qua.

Yên Sơn từ lâu được biết đến là một trong những cái nôi của ngành chè Việt Nam. Từng nắm đất, ngọn đồi đều lưu giữ dấu chân người trồng chè suốt nhiều thế hệ. Từ chè xanh truyền thống, người dân nơi đây đã học cách làm trà ướp hương, trà đen lên men, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của thị trường.

Đồng chí Đinh Văn Tình, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Sơn cho biết: Ở Yên Sơn, chè là cây trồng chủ lực. Do điều kiện khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng phù hợp, đặc biệt là đất feralit đỏ vàng trên đá phiến sét, chè Yên Sơn mang trong mình những đặc tính và chất lượng riêng biệt, luôn được đánh giá cao về phẩm cấp, tạo nên danh tiếng cho vùng đất này.

Những búp chè non mơn mởn đã tạo nên hương vị đặc trưng cũng như danh tiếng của chè Yên Sơn từ nhiều năm qua.

Những búp chè non mơn mởn ở đây chứa hàm lượng tanin và các hợp chất lý tưởng, tạo nên hương vị đặc trưng. Khi pha, chè Yên Sơn cho nước có màu xanh vàng trong trẻo, tựa như màu nắng ban mai. Hương chè thì thơm dịu, thanh khiết, không gắt mà thoang thoảng quyến rũ. Điều đặc biệt nhất là vị chè đượm đà, hậu ngọt sâu, lan tỏa trong khoang miệng và lưu luyến mãi về sau. Đây là kết quả của sự kết hợp hài hòa giữa điều kiện tự nhiên ưu đãi và kinh nghiệm canh tác lâu đời của người dân Yên Sơn.

Đôi tay người Yên Sơn thoăn thoắt hái từng búp chè non tựa như lướt trên phím đàn.

Đất và người đang từng ngày vươn lên

Không giống với hình ảnh nhọc nhằn, vụn vặt của ngành chè trước đây. Người Yên Sơn bây giờ bước vào nghề với tư duy mới: làm chè bền vững, sạch và an toàn. Từ những giống chè bản địa đến các giống lai chất lượng cao, người dân đều được được hỗ trợ về kỹ thuật chăm sóc cộng với kinh nghiệm thực tế truyền đời, người dân đã chọn lựa, trồng và chăm bón bằng các chế phẩm sinh học, hạn chế tối đa hóa chất độc hại. Nhiều hộ còn áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, phủ gốc giữ ẩm vào mùa khô.

Người dân Yên Sơn trồng chè với tư duy mới.

Chị Nguyễn Thị Chuyên, chủ một xưởng chế biến chè tại xã Yên Sơn cho biết: Làm chè sạch không chỉ để bán được giá cao, mà còn để bảo vệ sức khỏe cho chính mình. Trước kia, chè làm ra chủ yếu bán cho lái buôn, nay nhu cầu thị trường đòi hỏi mình phải sản xuất theo một quy trình chuẩn, có chứng nhận an toàn. Nếu mình không làm sạch là tự loại mình khỏi cuộc chơi.

Theo thống kê, hiện toàn vùng Yên Sơn có khoảng trên 300ha chè. Trong đó, Công ty Chè Yên Sơn có khoảng 218ha trồng liên kết với các hộ dân. Còn lại hơn 100ha là do người dân tự đầu tư, phát triển. Toàn bộ diện tích chè tập trung ở khu vực xã Yên Sơn (cũ) và một số xóm thuộc xã Tinh Nhuệ (cũ). Cùng với đó, toàn vùng có hơn chục cơ sở sản xuất chè đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, nhiều hộ đã tham gia chương trình OCOP cấp tỉnh. Một số xưởng tiên phong áp dụng dây chuyền sao sấy tầng sôi, ép chân không, đóng gói bao bì tái chế, tạo nên chuỗi khép kín từ vườn đến ly trà.

Cây chè góp phần giúp vùng đất Yên Sơn ngày càng trú phú.

Với người dân ở vùng Yên Sơn, chè là loại cây trồng chủ lực, mang lại cuộc sống ấm no. Qua rà soát, thống kê trong số các hộ trồng chè, hiện không có hộ nào thuộc diện nghèo và cận nghèo. Nhờ cây chè, vùng đất Yên Sơn đã từng bước vươn lên trù phú. Nhiều ngôi nhà mới kiên cố mọc lên giữa những đồi chè xanh ngút mắt như minh chứng cho sự phát triển, đi lên của vùng đất này.

Gia đình ông Nguyễn Văn Thứ ở xóm Mố có khoảng 5ha chè, mỗi lứa thu hoạch được khoảng 6 tấn, với giá bình quân từ 4 - 5 nghìn đồng/kg chè búp tươi cũng đã mang lại một nguồn thu đáng kể. Hay như nhà bà Nguyễn Thị Hợp có 2ha chè, quanh năm gia đình bà chỉ ở trên đồi chè. Bởi thu hái xong đầu này thì đầu kia cây chè cũng đã trổ búp xanh tốt...

Gia đình bà Nguyễn Thị Hợp ở xóm Mố có 2ha chè mang lại một nguồn thu đáng kể.

Dẫu còn nhiều thử thách, song người Yên Sơn vẫn vững vàng trên hành trình vươn lên từ cây chè. Những đồi chè không chỉ là sinh kế, mà đang từng ngày đưa vùng đất Yên Sơn trở thành một vùng quê đáng sống. Nơi con người gắn bó với đất đai, với nghề trồng chè truyền thống.

Cây chè đang từng bước đưa Yên Sơn trở thành một vùng quê đáng sống.

Trong nắng sớm, nhìn những tải chè đầy đặn được vác từ trên đồi về xưởng sao sấy, tôi hình dung về một tương lai của Yên Sơn không chỉ thơm mùi trà, mà còn ấm nồng niềm tin, sức sống của vùng đất trung du đang chuyển mình từng ngày. Ở nơi ấy, ngồi quây quần bên chén trà sóng sánh, hương thơm dịu mát với những người nông dân chất phác, chúng tôi nhẩn nha nghe những câu chuyện về đất và người đang từng ngày vươn lên...

Mạnh Hùng