Về Hà Nội dịp Quốc khánh, khám phá những món ăn đã thành di sản

Trong không khí rộn ràng của những ngày Quốc khánh, Hà Nội lại trở thành điểm hẹn quen thuộc của du khách. Các khách sạn dự kiến đạt công suất 80–90%, còn phố phường thì nhộn nhịp bước chân. Không chỉ những công trình lịch sử, những góc phố cổ kính thu hút người ta tìm về, mà còn chính là ẩm thực, bản giao hưởng của hương vị, ký ức và văn hóa nghìn năm.

Chỉ trong hai năm gần đây, Hà Nội liên tiếp ghi dấu ấn trên bản đồ ẩm thực quốc tế. Năm 2023, thành phố được World Culinary Awards vinh danh là “Điểm đến thành phố ẩm thực mới nổi tốt nhất châu Á”. Và năm 2024, danh hiệu “Điểm đến thành phố ẩm thực tốt nhất châu Á” tiếp tục gọi tên Thủ đô. Đó là sự ghi nhận xứng đáng cho một nền ẩm thực vừa bình dị, vừa tinh tế, vừa giàu chiều sâu văn hóa.

Với sự công nhận của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sáu tinh hoa ẩm thực, bao gồm năm món ăn và một tri thức về cỗ truyền thống, đã chính thức trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định vị thế của ẩm thực Hà thành trên bản đồ văn hóa Việt Nam.

1. Phở Hà Nội

Nhắc đến ẩm thực Thủ đô, không thể không kể đến phở. Phở Hà Nội không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa. Tri thức chế biến và thưởng thức phở được vinh danh bởi sự tinh tế trong từng công đoạn.

Nước dùng phải trong, ngọt thanh, được ninh từ xương bò và các loại gia vị tự nhiên. Sợi phở phải mềm, dai, kết hợp cùng thịt bò thái mỏng, tạo nên một hương vị hài hòa, tròn vị. Phở Hà Nội là sự kết hợp hoàn hảo của vị, hương, sắc, thể hiện sự khéo léo và cầu kỳ của người Tràng An.

2. Bánh cuốn Thanh Trì

Bánh cuốn Thanh Trì nổi tiếng với lịch sử lâu đời và hương vị riêng biệt. Khác với nhiều loại bánh cuốn có nhân, bánh cuốn Thanh Trì đặc trưng bởi lớp bánh mỏng như lụa, không nhân, được tráng từ bột gạo xay mịn.

Bánh được ăn nguội, xếp thành từng lớp, rắc thêm hành phi thơm lừng và chấm với nước mắm pha chua ngọt. Món ăn này thể hiện sự giản dị, tinh tế nhưng cũng đầy tao nhã, phản ánh nét thanh lịch của ẩm thực Hà thành.

3. Chả cá Lã Vọng

Chả cá Lã Vọng không chỉ là một món ăn mà còn là một trải nghiệm văn hóa độc đáo. Món ăn này gắn liền với gia đình họ Đoàn tại phố Chả Cá (trước đây là phố Hàng Sơn). Cá được tẩm ướp với nghệ, riềng và mắm tôm, sau đó chiên sơ.

Điều đặc biệt là khách sẽ tự tay chiên lại cá trên chảo nóng cùng hành lá và thì là, tạo nên một không gian ẩm thực sống động. Món ăn được dùng với bún, lạc rang và mắm tôm pha, mang đến một hương vị khó quên.

4. Cốm làng Vòng

Cốm làng Vòng, một đặc sản của Hà Nội, là món quà từ lúa non, mang đậm hương vị của mùa thu. Tri thức về cốm bao gồm quá trình thu hoạch lúa, rang cốm và sàng sẩy để có những hạt cốm dẻo, thơm, xanh mướt.

Cốm được gói trong lá sen để giữ trọn hương thơm đặc trưng. Món ăn này không chỉ dùng để ăn trực tiếp mà còn được chế biến thành chè cốm, bánh cốm, là một nét văn hóa không thể thiếu trong các dịp lễ, tết của người Hà Nội.

5. Xôi Phú Thượng

Nghề làm xôi ở làng Phú Thượng (Tây Hồ) đã có truyền thống hàng trăm năm. Bí quyết của xôi Phú Thượng nằm ở việc chọn nguyên liệu và kỹ thuật đồ xôi hai lần.

Gạo nếp được chọn phải là loại nếp cái hoa vàng, sau đó được ngâm và đồ bằng chõ, giúp hạt xôi vừa chín đều, vừa dẻo và giữ được hương thơm tự nhiên. Xôi Phú Thượng với nhiều loại phong phú như xôi xéo, xôi lạc, xôi vò... đã trở thành món ăn quen thuộc, gắn liền với cuộc sống hàng ngày của người dân Thủ đô.

6. Cỗ Bát Tràng

Khác với các món ăn riêng lẻ, tri thức về Cỗ Bát Tràng được công nhận là di sản bởi giá trị văn hóa tổng thể. Cỗ Bát Tràng không chỉ là mâm cỗ dâng cúng tổ tiên hay chiêu đãi khách mà còn là một nghi lễ văn hóa.

Mỗi món ăn trong mâm cỗ, từ canh măng mực, chả rươi đến nem nấm... đều được chế biến và bày biện công phu, thể hiện sự tinh tế, cầu kỳ của người dân làng nghề. Tri thức này phản ánh sự trân trọng truyền thống, sự khéo léo trong ẩm thực và mối quan hệ cộng đồng, gia đình sâu sắc.

Về Hà Nội dịp lễ Quốc khánh, du khách không chỉ được sống trong không khí tự hào dân tộc, mà còn được đắm chìm trong thế giới ẩm thực phong phú, nơi mỗi món ăn đều kể một câu chuyện về lịch sử và văn hóa ngàn năm của mảnh đất Thủ đô.

Hàn Mai