VĐV marathon nào có thể thay Kiptum chinh phục mốc 2 giờ?

Sawe vô địch giải marathon Valencia 2024.

Cú sốc mang tên Kelvin Kiptum và khoảng trống để lại

Ngày 11/2/2024, cả thế giới điền kinh bàng hoàng khi hay tin Kelvin Kiptum, nhà vô địch marathon thế giới, qua đời ở tuổi 24 sau một vụ tai nạn giao thông. Cái chết của Kiptum không chỉ cướp đi một tài năng kiệt xuất, mà còn để lại nỗi tiếc nuối khôn nguôi, bởi anh là người được kỳ vọng sẽ làm nên cuộc cách mạng lớn nhất lịch sử marathon, phá vỡ cột mốc 2 giờ trong một cuộc thi chính thức.

Kiptum sinh ra ở Kenya, một quốc gia vốn là cái nôi của những VĐV chạy đường dài vĩ đại nhất thế giới. Ngay trong những bước đi đầu tiên trên đường chạy chuyên nghiệp, anh lập tức gây kinh ngạc khi chinh phục marathon với những thành tích siêu hạng.

Chỉ trong hai năm, Kiptum không chỉ đánh bại kỷ lục gia lừng danh như Eliud Kipchoge, mà còn thiết lập kỷ lục thế giới mới với thời gian 2 giờ 0 phút và 35 giây tại Chicago Marathon 2023. Tất cả đều tin rằng chỉ cần thêm một năm nữa, anh sẽ đưa nhân loại vượt qua giới hạn tưởng chừng bất khả thi, đó là chạy marathon dưới 2 giờ.

Thế nhưng, định mệnh phũ phàng chặn đứng giấc mơ ấy. Cái chết của Kiptum là nỗi mất mát của đất nước Kenya, và toàn bộ thế giới thể thao. Nó để lại một câu hỏi lớn rằng ai sẽ là người tiếp bước anh để viết tiếp giấc mơ dang dở?

Sau Kiptum, một số gương mặt lập tức được giới chuyên môn nhắc đến. Người đầu tiên dĩ nhiên là Eliud Kipchoge, "người đàn ông vĩ đại nhất lịch sử marathon", chủ nhân của vô số chiến thắng tại Berlin và London, từng phá kỷ lục thế giới trước khi Kiptum xuất hiện. Tuy nhiên, Kipchoge đã bước sang tuổi 40, độ bền bỉ còn đó nhưng sức trẻ và tốc độ khó có thể duy trì lâu dài.

Một vài tài năng khác như John Korir – nhà vô địch Chicago Marathon 2024 với thành tích 2 giờ 2 phút và 44 giây, hay Sisay Lemma – từng có thành tích thuộc nhóm nhanh nhất lịch sử, cũng được đặt nhiều kỳ vọng. Song, sự ổn định và tính bứt phá để trở thành "người mở ra kỷ nguyên mới" vẫn là câu hỏi lớn. Và trong khoảng trống ấy, một cái tên nổi lên như ứng viên sáng giá nhất: Sabastian Kimaru Sawe.

Xuất thân khổ hạnh và ôm giấc mơ của mẹ

Sinh ngày 16/31996, Sabastian Sawe chào đời trong một gia đình nông dân ở vùng Nandi, Kenya. Cha anh là nông dân trồng ngô, còn mẹ từng là một vận động viên điền kinh có triển vọng nhưng buộc phải từ bỏ sự nghiệp vì mang thai sớm.

Bà từng giành HCV toàn quốc ở nội dung chạy ngắn cấp tiểu học, nhưng giấc mơ thể thao sớm tan vỡ. Chính giấc mơ dang dở ấy, cộng với nếp sống khổ hạnh của gia đình nông dân, đã khắc sâu trong Sawe sự thôi thúc phải chạy để vượt ra khỏi làng quê nghèo khó.

Sawe vô địch giải Marathon London.

Người có ảnh hưởng lớn nhất trong tuổi thơ của Sawe chính là bà ngoại Esther. Trong ngôi nhà vách đất, nền đất và không có điện, bà nuôi dạy anh bằng đức tin và kỷ luật. Bà thường nói với Sawe: "Rồi mọi chuyện sẽ ổn thôi". Những lời động viên ấy trở thành điểm tựa tinh thần trong suốt hành trình nhiều gian khó sau này.

Ngay từ nhỏ, Sawe nổi bật bởi niềm say mê chạy bộ. Dù chỉ là quãng đường ngắn đến trường tiểu học Cheukta, cậu bé cũng luôn chọn chạy thay vì đi bộ. Thầy giáo Julius Kemei là người đầu tiên nhận ra tốc độ tự nhiên của Sawe. Ông từng kể: "Cậu bé rất nhút nhát, nhiều lần còn trốn tránh khi bị bắt thi đấu. Nhưng tôi kiên quyết bắt Sawe phải ra đường chạy, vì tôi biết chạy bộ chính là số phận và tương lai của cậu ấy".

Một người truyền cảm hứng khác là người chú Abraham Chepkirwok, VĐV từng đại diện Uganda tham dự Olympic và giữ kỷ lục quốc gia 800 m với thành tích 1 phút 43 giây 72. Sawe nhớ như in những lần nhìn thấy chú thi đấu trên chiếc tivi cũ chạy bằng máy phát điện trong kho thóc của gia đình. Hình ảnh ấy đã gieo vào anh khát vọng lớn rằng một ngày nào đó, chính anh sẽ đứng trên đường chạy Olympic.

Chuyển sang chạy đường trường

Năm 2017, Sawe quyết định rời làng quê để tới Iten, thủ phủ marathon của thế giới, nơi những huyền thoại như David Rudisha từng được phát hiện. Cuộc sống ở đây cực kỳ khắc nghiệt khi hàng trăm VĐV chen chúc trong những buổi tập, nhiều người mang giày rách, ăn uống kham khổ nhưng vẫn nuôi giấc mơ thành công. Sawe cũng không ngoại lệ, nhưng may mắn hơn chút ít khi có sự hỗ trợ từ người chú Abraham.

Ban đầu, Sawe thử sức ở cự ly trung bình (800 m, 1500 m), nhưng cạnh tranh ở Kenya quá khốc liệt. Một lần lỡ giờ thi, anh buộc phải chạy thử 5000 m – và bất ngờ giành chiến thắng với thời gian 13 phút 56 giây. Kể từ đó, anh nhận ra sức mạnh thực sự của bản thân nằm ở những cự ly dài.

Thế nhưng, con đường không hề bằng phẳng. Sawe gặp chấn thương gân, rồi đại dịch COVID-19 ập đến khiến mọi giải đấu bị đình trệ. Trong lúc nhiều người khuyên anh từ bỏ để đi làm cảnh sát – một công việc ổn định và danh giá ở Kenya – Sawe vẫn kiên quyết bám trụ. "Tôi muốn chạy", anh nói, bất chấp tất cả áp lực gia đình.

Sawe vô địch giải Marathon Berlin 2025.

Bước ngoặt đến khi Sawe gia nhập CLB 2Running do HLV người Italy Claudio Berardelli dẫn dắt. Đây là nơi quy tụ những tài năng hàng đầu, được huấn luyện bài bản với chế độ phục hồi, trị liệu hiện đại. Claudio không bỏ rơi Sawe ngay cả khi chấn thương tái phát, mà luôn động viên anh kiên nhẫn. Chính sự tin tưởng ấy giúp Sawe vượt qua khủng hoảng và dần lấy lại phong độ.

Vì sao Sawe là niềm hy vọng lớn nhất hiện nay?

Khi Kelvin Kiptum qua đời, Sabastian Sawe bước ra ánh sáng đúng lúc. Chỉ trong vòng chưa đầy một năm, anh tạo ra một loạt thành tích kinh ngạc:

Tại Valencia Marathon 2024, Sawe chạy 2 giờ 2 phút và 5 giây – một trong những màn ra mắt nhanh nhất lịch sử. Tại London Marathon 2025, Sawe tiếp tục chứng minh bản lĩnh khi giành chiến thắng với thời gian 2 giờ 2 phút và 27 giây. Tại Berlin Marathon 2025, anh lại đăng quang, lần này với 2 giờ 2 phút và 16 giây – thành tích nhanh nhất năm, và chỉ kém kỷ lục thế giới của Kiptum hơn một phút.

Điều đặc biệt, Sawe toàn thắng cả 3 cuộc đua marathon chuyên nghiệp đầu tiên trong sự nghiệp – điều hiếm thấy ở bất kỳ VĐV nào. Anh cũng hiện diện trong top 5 VĐV chạy marathon nhanh nhất lịch sử, cùng với Kiptum, Kipchoge, Bekele và Lemma.

Không chỉ tốc độ, Sawe còn thể hiện sự ổn định hiếm có. Anh chiến thắng với cách biệt lớn, áp đảo các đối thủ trong nhóm tinh hoa. Phong cách chạy của Sawe là sự kết hợp giữa sức bền thể lực – được tôi luyện từ tuổi thơ lam lũ – và khát khao bùng cháy để vươn khỏi số phận.

Trong khi Kipchoge qua thời kỳ đỉnh cao, John Korir và Sisay Lemma thiếu sự ổn định, thì Sawe nổi bật như người duy nhất hội tụ cả hai yếu tố gồm thành tích cụ thể lẫn tiềm năng vượt giới hạn. Nếu có ai có thể nối bước Kiptum và một ngày nào đó phá vỡ mốc 2 giờ, Sawe chính là cái tên xứng đáng nhất.

Tú Anh