Văn hóa Cơ Tu sống động qua bước chân người trẻ

Thông qua dự án “Cơ Tu-Gether”, họ đang đưa những giá trị văn hóa ấy đến gần hơn với thế hệ mình, để văn hóa Cơ Tu không chỉ được gìn giữ, mà còn sống động, lan tỏa trong nhịp đời hôm nay.

‘Một vòng bản nhỏ, ngàn câu chuyện lớn’

Văn hóa Cơ Tu mang trong mình một kho tàng bản sắc độc đáo, nơi những nghi lễ truyền thống, âm nhạc và nghệ thuật hội tụ để kể câu chuyện về đời sống cộng đồng. Từ tiếng cồng chiêng rộn rã trong các lễ hội, những điệu múa dâng trời linh thiêng, đến các làng nghề thủ công như dệt thổ cẩm, đan lát hay chế tác đồ gỗ, tất cả đều phản ánh tinh thần đoàn kết, sự tôn trọng thiên nhiên và lòng tự hào với cội nguồn.

Giữa nhịp sống hiện đại, những giá trị văn hóa truyền thống không chỉ cần được gìn giữ mà còn cần được thổi sức sống mới để gần gũi với đời sống hôm nay. Tại Đà Nẵng, dự án Cơ Tu-Gether cùng chuỗi hoạt động mang tên “Cơ Tu-Gether: Cùng nhau dạo bản” (trong chuỗi sự kiện “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng 2025”) đã tạo ra một không gian đặc biệt: Nơi người trẻ trở thành “đại sứ văn hóa”, kết nối di sản với cộng đồng, biến những câu chuyện truyền thống thành nguồn cảm hứng sống động, đầy sáng tạo và cảm xúc.

Nhóm các bạn trẻ GenZ đến từng bản làng của đồng bào Cơ Tu tại Đà Nẵng để tìm hiểu, khám phá văn hóa.

Bạn Nguyễn Thị Phương Na, Trưởng dự án “Cơ Tu-Gether” chia sẻ: “Tại Hòa Bắc, Đà Nẵng, đồng bào Cơ Tu phát triển mạnh mô hình homestay và du lịch cộng đồng. Đây là cơ hội để chúng tôi tiếp cận, lắng nghe và thấu hiểu văn hóa. Qua những cuộc trò chuyện với các nghệ nhân, chúng tôi càng thấm thía đời sống và bản sắc của họ. Vì vậy, chúng tôi muốn đặt đồng bào Cơ Tu làm trung tâm của dự án, kể lại văn hóa bằng góc nhìn gần gũi của người trẻ Đà Nẵng”.

Với thông điệp “Một vòng bản nhỏ, ngàn câu chuyện lớn”, dự án “Cơ Tu-Gether” không chỉ là chuyến đi thực tế đến bản làng, mà còn là hành trình lan tỏa văn hóa Cơ Tu đến cộng đồng qua truyền thông, video, hình ảnh và các hoạt động trải nghiệm. Cảm xúc, sự thấu hiểu và trách nhiệm của người trẻ sau khi tiếp xúc văn hóa đã góp phần làm sống lại và gìn giữ di sản.

Nói về những thách thức khi thực hiện dự án và các sự kiện trải nghiệm văn hóa, Phương Na chia sẻ: “Điều khó nhất là làm sao thể hiện đúng và tôn trọng bản sắc văn hóa, không làm sai lệch thông tin. May mắn, chúng tôi nhận được sự hỗ trợ tận tình của chính đồng bào: Anh ALăng Như, chú ALăng Mỹ, anh Huỳnh Hạ và chị Thu Thanh… Mọi người sẵn sàng chỉ dẫn từng chi tiết nhỏ”.

Bạn Nguyễn Thị Phương Na, Trưởng dự án “Cơ Tu-Gether” (ngoài cùng, phải) check-in tại sự kiện “Cơ Tu-Gether: Cùng nhau dạo bản”.

Cùng với đó, được làm việc trực tiếp với cộng đồng mang đến cho nhóm bạn trẻ nhiều trải nghiệm đáng nhớ. Phương Na chia sẻ: “Bà con thân thiện và nhiệt tình giúp đỡ. Trong buổi thực địa, khi nghe chúng tôi trình bày mong muốn quảng bá văn hóa, mọi người rất vui và sẵn sàng hỗ trợ. Chúng tôi thực sự cảm nhận được sự ấm áp và quý mến từ họ”.

Những câu chuyện và trải nghiệm này đã trở thành ký ức đẹp trong quãng đời thanh xuân của các bạn trẻ. Trong đó, hành trình xây dựng homestay; lưu giữ, lan tỏa văn hóa của đồng bào Cơ Tu của anh ALăng Như để lại nhiều bài học, giá trị sâu sắc. Từng chùn bước, thậm chí muốn từ bỏ vì lựa chọn hướng đi khác biệt, nhưng với tình yêu văn hóa và niềm tin vào giá trị truyền thống, anh Như kiên trì chứng minh, văn hóa Cơ Tu không chỉ đẹp mà còn đáng tự hào. “Sự bền bỉ của anh khiến chúng tôi càng trân trọng văn hóa này và muốn lan tỏa nó đến nhiều người trẻ hơn”, Phương Na bày tỏ.

Điểm nhấn của dự án nằm ở tinh thần “together”, cùng nhau trải nghiệm, cùng nhau kết nối. Khi người trẻ được mặc trang phục truyền thống, tự tay làm dây buộc tóc, trò chuyện với nghệ nhân hay thưởng thức bánh sừng trâu, họ hiểu văn hóa một cách tự nhiên nhất.

Dự án được triển khai qua ba giai đoạn, kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11/2025. Giai đoạn 1 “Cùng ngồi tỉ tê” là chiến dịch truyền thông đa nền tảng với loạt nội dung trên mạng xã hội Facebook, TikTok, Instagram, YouTube, Pinterest và X... Những câu chuyện về làng nghề, nghệ thuật, nghi lễ, ẩm thực… của người Cơ Tu được kể lại qua hình ảnh thiết kế, video ngắn, clip tương tác, những định dạng quen thuộc, dễ “chạm” đến giới trẻ.

Nghệ nhân dân tộc Cơ Tu tâm huyết lưu giữ nghề đan lát truyền thống của thế hệ đi trước truyền lại.

Các bạn trẻ mong muốn lan tỏa những nét đẹp trong văn hóa Cơ Tu đến đông đảo người dân và du khách.

Giai đoạn 2 “Cùng nhau dạo bản” là trái tim của dự án. Không gian văn hóa Cơ Tu được tái hiện qua trưng bày hiện vật, giao lưu với nghệ nhân, hoạt động tương tác số và trải nghiệm ẩm thực. Người tham gia được thử diện trang phục truyền thống, quan sát nghệ nhân thao tác các kỹ thuật thủ công, tham gia workshop và thưởng thức món ăn đặc trưng.

Giai đoạn 3 “Cùng mang chuyện về” khép lại bằng sự kiện ra mắt website dự án, nơi lưu trữ tư liệu văn hóa, câu chuyện đã thu thập và những nội dung sáng tạo do nhóm thực hiện, giúp thông tin được lan tỏa lâu dài và tiếp cận rộng rãi hơn…

Trong không gian đầy sắc màu của văn hóa Cơ Tu, những người trẻ lần đầu chạm vào di sản đã tìm thấy cho mình nhiều cảm xúc mới mẻ. Bạn Nguyên Lê, sinh viên Trường Đại học Kinh tế Đà Nẵng, chia sẻ: Văn hóa dân tộc Cơ Tu hiện nay vẫn còn khá xa lạ với nhiều bạn trẻ, trong đó có bản thân tôi. Nhưng nhờ sự kiện như Cơ Tu-Gether, tôi đã biết thêm nhiều nét văn hóa và truyền thống đặc biệt của người Cơ Tu. Trong các trải nghiệm, tôi thích nhất là thử trang phục truyền thống, tự tay làm dây buộc tóc handmade và trải nghiệm ẩm thực của người Cơ Tu... Tôi mong rằng sẽ có thêm nhiều hoạt động như thế này để văn hóa Cơ Tu được tiếp cận gần hơn với giới trẻ. Nếu có cơ hội đến bản làng Cơ Tu, tôi rất sẵn lòng tham gia.

Anh Nguyễn Việt Hưng hào hứng tham gia các hoạt động tại sự kiện.

Nếu như Nguyên Lê đến với Cơ Tu-Gether bằng sự tò mò của một sinh viên trẻ thì với anh Nguyễn Việt Hưng (25 tuổi, người làm sáng tạo nội dung), dự án lại mở ra một góc nhìn khác. Anh ấn tượng với cách các bạn trẻ tổ chức sự kiện: Chỉn chu về hình ảnh, rõ ràng về thông điệp và đặc biệt là khát vọng lan tỏa bản sắc Cơ Tu theo cách gần gũi, hiện đại.

“Khi tham gia các hoạt động của ‘Cơ Tu-Gether’, tôi rất vui vì đây là lần đầu tiên được trải nghiệm những điều như thế này. Vui nhất là workshop làm dây buộc tóc với họa tiết của đồng bào Cơ Tu. Tôi cũng được thử món bánh sừng trâu, ngon và rất đặc biệt. Tôi nghĩ đây là một hoạt động ý nghĩa để tôi, cũng như các bạn trẻ, các gia đình, có thể tiếp cận thêm với văn hóa, với giá trị tinh thần và di sản của người Cơ Tu. Là người Đà Nẵng sinh sống và làm việc tại đây, chắc chắn tôi sẽ tìm đến với đồng bào Cơ Tu trong một ngày gần nhất…”, anh Việt Hưng chia sẻ.

“Tiếp lửa” văn hóa cùng người trẻ

Giữa nhịp sống hiện đại, cư dân Tà Lang - Giàn Bí vẫn gìn giữ hồn cốt văn hóa Cơ Tu và đồng hành cùng những bạn trẻ mong muốn lan tỏa nét đẹp ấy. Anh ALăng Như, Giám đốc Hợp tác xã và Du lịch cộng đồng thôn Tà Lang - Giàn Bí chia sẻ, dự án “Cơ Tu-Gether” không chỉ mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa dân tộc Cơ Tu nói chung và bản làng Tà Lang - Giàn Bí nói riêng, mà còn là cơ hội quảng bá di sản này đến bạn bè trong nước và quốc tế, góp phần bảo tồn những giá trị truyền thống. Khi các bạn trẻ đến trải nghiệm, cư dân bản làng luôn tận tình hỗ trợ, giúp họ hiểu sâu hơn về đời sống và văn hóa Cơ Tu.

Anh ALăng Như, Giám đốc Hợp tác xã và Du lịch cộng đồng thôn Tà Lang - Giàn Bí, chị Ngô Thị Bích Vân, Phó Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng (áo hồng) chụp ảnh cùng các khách mời kỷ niệm tại sự kiện.

“Văn hóa Cơ Tu giàu bản sắc, đặc biệt là nghệ thuật múa dâng trời và cồng chiêng, đậm tinh thần cộng đồng. Qua các tiết mục văn nghệ, cả người trong làng lẫn các thôn khác đều có thể tham gia, tạo nên sự gắn kết sâu sắc. Là di sản phi vật thể truyền miệng, văn hóa Cơ Tu đang đối mặt nguy cơ mai một trong bối cảnh xã hội phát triển nhanh. Vì vậy, qua các dự án, nhà trưng bày văn hóa, khu du lịch cộng đồng và các hoạt động giao lưu văn nghệ, người Cơ Tu đang nỗ lực gìn giữ, truyền dạy và quảng bá bản sắc của mình để nhiều người biết đến hơn”, anh ALăng Như chia sẻ.

Trong bối cảnh nhiều người trẻ chạy theo các giá trị hiện đại, anh ALăng Như nhấn mạnh, việc các bạn chủ động tìm về nguồn cội văn hóa là điều đáng trân quý. “Các bạn đã sưu tầm, tìm tòi từng chút một để xây dựng nên một không gian trưng bày đẹp và ý nghĩa như hôm nay. Tôi hy vọng sẽ có thêm nhiều bạn trẻ và tổ chức đồng hành, tạo động lực cho sự phát triển. Nếu mở rộng hơn nữa, chương trình sẽ giúp nhiều du khách trong và ngoài nước biết đến văn hóa Cơ Tu, từ đó khai thác tiềm năng du lịch và tạo thêm việc làm cho bà con”, anh bày tỏ niềm vui và lòng biết ơn sâu sắc.

Các nghệ nhân trăn trở lưu giữ nghề thủ công truyền thống của đồng bào Cơ Tu.

Cùng chung mong muốn lưu giữ di sản, nghệ nhân đan lát ALăng Mỹ cũng chia sẻ nỗi trăn trở của mình: “Trong đời sống người Cơ Tu xưa và nay, nếu không có đan lát thì không thể làm ăn được, ngay cả cơm gạo hàng ngày cũng gắn liền với nghề… Khó khăn lớn nhất là kinh tế hạn hẹp, người mua ít, thu nhập không ổn định. Giờ đây, ít người trẻ theo nghề nên việc duy trì gặp nhiều trở ngại. Chính vì vậy, tôi cảm thấy rất vui, vinh dự khi được tham gia sự kiện, chia sẻ và truyền lại nghề cho các bạn trẻ. Đây là cơ hội để phát triển và lan tỏa nghề đan lát đến cộng đồng”.

Âm nhạc cũng trở thành một cầu nối đặc biệt, giúp văn hóa Cơ Tu đến gần hơn với giới trẻ. Theo đuổi âm nhạc từ năm 2019 và từ 2022 bắt đầu viết những bài hát, bài rap bằng tiếng Cơ Tu, rapper Huỳnh Hạ luôn nỗ lực đưa tiếng mẹ đẻ và câu chuyện của mình vào âm nhạc, để đi đâu cũng có thể lan tỏa văn hóa dân tộc. Chia sẻ về bài rap Ma’nuih Katu, hoàn toàn bằng tiếng Cơ Tu, được công chiếu tại sự kiện “Cơ Tu-Gether: Cùng nhau dạo bản”, nam rapper bộc bạch: “Ở nhiều khu vực, người trẻ Cơ Tu đang dần quên tiếng mẹ đẻ, điều đó thật đáng tiếc. Tôi dùng âm nhạc để duy trì và bảo tồn ngôn ngữ của mình. Tôi không cố trở nên giống ai, chỉ muốn sống thật với chính mình… Điều thú vị nhất là ngôn ngữ Cơ Tu có âm sắc rất đặc biệt, khi đưa vào rap nghe rất lạ tai. Thách thức là giữ đúng tinh thần dân tộc mà vẫn hợp gu giới trẻ, hiện đại quá thì mất gốc, truyền thống quá thì khó tiếp cận. Nhưng chính việc cân bằng hai yếu tố ấy lại là điều tôi thích nhất. Thông qua âm nhạc, tôi muốn tiếng Cơ Tu được ‘sống tiếp’...”.

Mọi người hào hứng tham gia trải nghiệm nghề đan lát của đồng bào Cơ Tu.

Nam rapper cho rằng âm nhạc là cách để các bạn trẻ tiếp xúc văn hóa một cách tự nhiên, không bị ép buộc. Nghe một bài rap hay, họ sẽ tò mò tìm hiểu thêm, cảm nhận được gốc rễ của chính mình và được truyền cảm hứng giữ gìn văn hóa. Hiện tại, Huỳnh Hạ đang ấp ủ kế hoạch nghiên cứu sâu hơn về tiếng Cơ Tu, câu chuyện dân gian, nghi lễ… để đưa vào âm nhạc, đồng thời sẵn sàng hợp tác cùng sinh viên và các nghệ sĩ cùng chí hướng để lan tỏa văn hóa.

Nhiều năm đồng hành cùng các bạn trẻ trong việc lan tỏa nét đẹp văn hóa dân tộc, Ths Dương Lê Phương, Trưởng phòng Quản lý Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng, nhấn mạnh: “Điều thôi thúc tôi mạnh mẽ nhất chính là cảm nhận được sự yêu thích, háo hức rất nguyên bản của nhóm đối với văn hóa truyền thống. Đây là tín hiệu đáng mừng và tôi tin rằng đây là cơ hội để góp một phần nhỏ vào việc giữ gìn, lan tỏa những giá trị đang đứng trước nguy cơ mai một. Văn hóa Cơ Tu có những nét độc đáo riêng từ không gian làng, tiếng chiêng, điệu múa, đến mỹ thuật trên gươl hay váy thổ cẩm mà tôi muốn các bạn trẻ được ‘chạm’ tới, để thưởng thức và lan tỏa nhiều hơn nữa”.

Mỗi người trẻ là một đại sứ văn hóa

Từ những câu chuyện và trải nghiệm thực tế tại dự án Cơ Tu-Gether, có thể thấy, người trẻ không chỉ tiếp nhận di sản, mà còn thổi vào đó nhịp sống mới, biến văn hóa truyền thống thành nguồn cảm hứng sáng tạo và hành động. Họ trở thành những “đại sứ văn hóa” chân thực, đưa những giá trị của dân tộc ra cộng đồng, ra thế giới, và truyền cảm hứng cho các thế hệ tiếp nối. Khi di sản và sự sáng tạo của thế hệ trẻ gặp nhau, đó chính là lúc văn hóa trở nên sống động, gần gũi và bền vững hơn bao giờ hết.

Ths Dương Lê Phương (bên trái), Trưởng phòng Quản lý Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng tâm huyết với công tác bảo tồn, lan tỏa văn hóa truyền thống.

Ths Dương Lê Phương, Trưởng phòng Quản lý Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng chia sẻ: Hiện nay, người trẻ đang đóng vai trò như sợi chỉ đỏ kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Qua ngôn ngữ của mình, dưới sự trợ giúp của công nghệ, mạng xã hội và hơi thở thời đại, họ sẽ giúp di sản trở nên thân thiện, tiếp cận cộng đồng nhanh, rộng và đầy cảm xúc. Chính sức sáng tạo của họ là nguồn năng lượng khiến di sản bước ra khỏi khuôn khổ “gìn giữ” và trở thành “nguồn cảm hứng sống”.

Song, để các chất liệu văn hóa truyền thống như văn hóa Cơ Tu có thể chạm vào cảm xúc của giới trẻ và trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo trong đời sống đương đại, theo chị Dương Lê Phương, “chìa khóa” nằm ở cách kể chuyện và sự đồng sáng tạo. Khi di sản được kể lại bằng một ngôn ngữ (có thể là hình ảnh, âm nhạc, thiết kế, hoạt động…) mà người trẻ có thể cảm, đồng điệu thì các giá trị truyền thống lập tức trở nên gần gũi. Bên cạnh đó, sự đồng sáng tạo của các bạn trẻ dưới lăng kính của họ sẽ giúp thổi vào di sản, các giá trị truyền thống một sinh khí mới, tạo nên sản phẩm văn hóa mới, để họ thấy rằng di sản không phải “của quá khứ”, để họ cảm được họ cũng là một phần của di sản.

Từ dự án Cơ Tu- Gether, Ths Dương Lê Phương kỳ vọng sẽ giúp người trẻ chuyển từ biết sang hiểu, rồi sang yêu và hành động. Đồng thời các bạn sẽ có thái độ trân trọng bản sắc, tự hào về di sản và sẵn sàng trở thành những “đại sứ” nhỏ lan tỏa văn hóa tự nhiên, bền vững.

Các bạn trẻ tận hưởng những khoảnh khắc đáng nhớ tại sự kiên.

Chị Ngô Thị Bích Vân, Phó Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng, đánh giá cao vai trò của người trẻ trong hành trình lan tỏa văn hóa: Các bạn trẻ sẽ là những đại sứ văn hóa, đưa văn hóa Việt Nam đặc biệt là văn hóa các dân tộc thiểu số ra thế giới. Hiện nay, một bộ phận giới trẻ còn chưa thật sự quan tâm đến di sản, nên những dự án như thế này vô cùng quan trọng. Người trẻ hiểu người trẻ nhất; họ nắm được thị hiếu, nhu cầu và có cách tiếp cận mới mẻ. Những dự án như Cơ Tu-Gether vì thế có thể lan truyền mạnh mẽ các giá trị văn hóa đến cộng đồng. Chúng tôi rất trân trọng và sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ các bạn trong quá trình thực hiện dự án.

Dưới góc nhìn của người trẻ, bạn Lê Thị Thanh Trung, thành viên dự án Cơ Tu-Gether, cho rằng thế hệ Gen Z sở hữu nhiều lợi thế đặc biệt: Sự sáng tạo, năng lượng dồi dào và khả năng thích ứng nhanh trong thời kỳ chuyển đổi số. “Chúng tôi lớn lên cùng mạng xã hội nên việc sử dụng các nền tảng này để kể chuyện văn hóa trở nên gần gũi và dễ lan tỏa hơn với các bạn đồng trang lứa. Khi kết hợp thêm những hoạt động tương tác như workshop, trò chuyện với nghệ nhân hay thực hiện MV, câu chuyện văn hóa trở nên sống động, hấp dẫn và dễ tiếp cận hơn với người trẻ”, Thanh Trung chia sẻ.

Bạn Nguyễn Thị Phương Na, Trưởng dự án “Cơ Tu-Gether” cũng chia sẻ, hiện nay, người trẻ đóng vai trò rất lớn trong việc bảo tồn văn hóa dân tộc. Những người trẻ sáng tạo, năng lượng và khả năng lan tỏa rất mạnh, nhất là trong thời kỳ chuyển đổi số. Chia sẻ những mẫu chuyện văn hóa, tạo nội dung trên mạng xã hội hay trải nghiệm các hoạt động văn hóa, người trẻ đã góp phần đưa văn hóa đến gần hơn với cộng đồng.

Những sản phẩm thủ công được trưng bày tại sự kiện.

“Tôi tin rằng khi người trẻ quan tâm, văn hóa sẽ được giữ gìn và tiếp nối… Sau sự kiện, chúng tôi mong rằng văn hóa Cơ Tu sẽ trở nên quen thuộc và gần gũi hơn với nhiều bạn trẻ Đà Nẵng. Khi hiểu thêm những giá trị đẹp đẽ của đồng bào Cơ Tu, mọi người sẽ thấy Đà Nẵng không chỉ là thành phố hiện đại mà còn là một đô thị đa sắc màu văn hóa”, Phương Na chia sẻ.

Theo cô gái trẻ, khi người trẻ bắt đầu quan tâm và trân trọng di sản quanh mình, hành trình lan tỏa, gìn giữ văn hóa Cơ Tu sẽ mạnh mẽ và bền vững hơn trong tương lai. “Chúng tôi cũng muốn sự kết nối ấy không dừng lại sau sự kiện”, Phương Na nói thêm.

Nhóm dự kiến ra mắt website chính thức để cập nhật các bài blog, thông tin, tư liệu văn hóa Cơ Tu thu thập trong suốt hành trình; đồng thời giới thiệu các mô hình homestay và du lịch cộng đồng để bạn trẻ có thể tiếp tục tìm hiểu và trải nghiệm. “Chúng tôi hy vọng đây sẽ trở thành một không gian bền vững, nơi những câu chuyện văn hóa được tiếp tục lan tỏa theo cách tự nhiên và sống động nhất”, Phương Na kỳ vọng

Qua dự án Cơ Tu-Gether có thể thấy, khi di sản được trao vào tay người trẻ, nó không chỉ được giữ gìn mà còn được tiếp thêm sinh lực mới. Thế hệ trẻ không chỉ nỗ lực tìm hiểu và trân trọng bản sắc văn hóa, mà còn chủ động truyền cảm hứng, tạo ra những sản phẩm văn hóa sống động và lan tỏa rộng rãi. Trong hành trình đó, họ trở thành những ‘đại sứ nhỏ’ nhưng mạnh mẽ, gắn kết quá khứ với hiện tại, truyền lửa cho cộng đồng, viết tiếp câu chuyện sống động của văn hóa Cơ Tu trong đời sống đương đại…

Hồng Phượng/Báo Tin tức và Dân tộc