Văn hóa Cơ Tu khởi sắc giữa đại ngàn Trường Sơn

Đồng bào Cơ Tu ở Đà Nẵng phát huy các nét đẹp văn hóa để làm du lịch. Ảnh: Tấn Thành.

Âm vang Trường Sơn

Chúng tôi may mắn được tham dự ngày hội văn hóa truyền thống Cơ Tu lần thứ nhất năm 2025 diễn ra tại xã Sông Kôn, thành phố Đà Nẵng. Sự kiện lần này có sự tham gia của hàng trăm nghệ nhân, và hàng ngàn du khách. Đây là lễ hội quy mô lớn nhất từ trước đến nay, nơi tinh hoa văn hóa đặc sắc của đồng bào được tái hiện sống động.

Ngay từ sáng sớm, già làng, thanh niên, thiếu nữ đều diện trang phục truyền thống rực rỡ. Tiếng tù và hòa cùng tiếng cồng chiêng vang vọng ngân dài giữa núi rừng mở đầu cho điệu múa quanh cây nêu. Trên sân khấu, các nghệ nhân lớn tuổi say sưa hát lý, nói lý; những nghi lễ cưới truyền thống, lễ mừng nhà mới được tái hiện sinh động, níu chân du khách. Nếu không đến đây, không tận mắt chứng kiến lễ hội, thì có có thể hình dung sự sôi động ở nơi đại ngàn Trường Sơn này.

Ông Đỗ Hữu Tùng - Chủ tịch UBND xã Sông Kôn cho biết, mỗi năm một lần, ngày hội trở thành điểm hẹn đặc sắc. Nơi những người yêu quý văn hóa Cơ Tu cùng hội tụ, lan tỏa niềm tự hào dân tộc. Từ những lễ hội ấy, du khách ngày càng muốn đến đại ngàn để được tận mắt trải nghiệm vẻ đẹp văn hóa Cơ Tu.

Ông Tùng cũng cho biết, thời gian qua, các địa phương miền núi của thành phố đã chủ động khai thác hiệu quả các nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Trong đó, Dự án 6 tập trung khôi phục không gian văn hóa đặc trưng, đào tạo cán bộ văn hóa, đầu tư cơ sở vật chất và tạo nền tảng quan trọng cho phát triển du lịch bền vững cho cộng đồng Cơ Tu nhờ đó đã bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống, văn hóa Cơ Tu giữa đại ngàn Trường Sơn này.

Bảo tồn và phát huy

Không chỉ xã Sông Kôn mà các xã vùng cao ở Đà Nẵng như sống như Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang... đã đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, mở các tuyến du lịch, khôi phục lễ hội, phát triển làng nghề, gắn với văn hóa truyền thống.

Như đến với thôn Đhrôồng ở xã Đông Giang, Tổ dệt thổ cẩm có khoảng 10 phụ nữ tham gia, vừa dệt, vừa thuyết minh cho du khách, đồng thời giới thiệu sản phẩm tại nhà trưng bày của thôn. Khách có thể thuê trang phục thổ cẩm, hoặc tự tay dệt dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân như một trải nghiệm độc đáo, đậm bản sắc.

Chị Bhling Thị Treng, Tổ trưởng Tổ hợp tác dệt thổ cẩm thôn Đhrôồng, chia sẻ: Nghề dệt giúp phụ nữ Cơ Tu có thêm thu nhập, lại giữ được nghề truyền thống. Du khách, nhất là khách nước ngoài, rất thích khi được cùng trải nghiệm dệt thổ cẩm và mang về sản phẩm của chính mình.

Còn ở Đông Giang, dự án “Làng du lịch Cơ Tu” đang được hình thành, trở thành điểm đến hấp dẫn. Đây không chỉ là cách làm du lịch dựa vào cộng đồng, mà còn là cách để văn hóa truyền thống tồn tại và phát triển hòa nhập với cuộc sống ngày nay.

Ông Coor Le - Chủ tịch UBND xã Đông Giang, cho biết: Địa phương đã ban hành đề án phát triển văn hóa gắn với du lịch giai đoạn 2023–2025, huy động nguồn lực hỗ trợ làng nghề, đồng thời nâng cấp hạ tầng để đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách.

Ở xã biên giới Tây Giang hôm nay, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh núi rừng hùng vĩ, bốn bề mây phủ trắng ngần, mà còn được hòa mình vào không gian văn hóa Cơ Tu đặc sắc.

Địa phương đã khôi phục điệu múa tâng tung da dá, các nghi lễ tạ ơn rừng, mừng lúa mới, lễ cưới truyền thống và phát triển mạnh mô hình du lịch trải nghiệm.

Ông Bhling Mia - Bí thư Đảng ủy xã Tây Giang, cho biết: Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Cơ Tu là dấu ấn đặc biệt của địa phương. Các lễ hội, nghề dệt, nghề điêu khắc được khôi phục, góp phần giữ hồn cốt văn hóa và mở hướng phát triển du lịch cộng đồng bền vững.

Từ những ngôi nhà dài chạm khắc tinh tế ở Làng truyền thống Cơ Tu, đến ruộng bậc thang Chuôr trùng điệp giữa mây trời, hay rừng pơmu nguyên sinh bạt ngàn cổ thụ – tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh du lịch sinh thái và văn hóa sống động, đậm đà bản sắc miền sơn cước.

Những gì đạt được hôm nay trong việc bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống, văn hóa Cơ Tu nó không chỉ là câu chuyện phát triển kinh tế, mà còn là hành trình gìn giữ linh hồn núi rừng, để những giá trị văn hóa Cơ Tu mãi khởi sắc giữa đại ngàn Trường Sơn.

Tấn Thành - Tấn Trường