Vận hành hồ chứa an toàn, góp phần cắt giảm lũ cho hạ du

Thủy điện Trung Sơn duy trì mực nước hồ thấp để đảm bảo dung tích phòng lũ.

Với dung tích hồ chứa 348 triệu m3, trong đó 112 triệu m3 được dành riêng cho phòng chống lũ, công trình được thiết kế với mục tiêu kép: vừa phát điện, vừa điều tiết dòng chảy. Khi có mưa lớn xuất hiện ở thượng nguồn, hồ có khả năng giữ lại lượng nước đáng kể, giúp hạ thấp mực nước sông, giảm áp lực lũ cho vùng đồng bằng Thanh Hóa.

Trong nhiều năm qua, TSHPCo luôn theo dõi chặt chẽ diễn biến mưa lũ, phối hợp thường xuyên với Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Thanh Hóa cũng như các địa phương ven sông Mã điều tiết hồ chứa một cách chủ động, khoa học, linh hoạt để cắt, giảm, làm chậm lũ về hạ du, đồng thời bảo đảm an toàn cho công trình và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành liên hồ chứa. Đặc biệt, trong đợt mưa lũ do bão số 5 (Kajiki) cuối tháng 8/2025, khi lượng mưa lớn khiến mực nước sông, suối dâng cao và nhiều xã vùng hạ du đứng trước nguy cơ ngập lụt nghiêm trọng, nhà máy đã kịp thời điều chỉnh vận hành, giảm lưu lượng xả qua tràn.

Tại đỉnh lũ với lưu lượng nước về hồ 2.611 m3/s, nhà máy chỉ xả ra 1.521 m3/s, qua đó cắt giảm hàng chục triệu m3 nước, góp phần quan trọng làm hạ thấp nguy cơ ngập lụt cho hạ du sông Mã.

Ứng phó với cơn bão số 9 và số 10, đơn vị đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu “4 tại chỗ". Ban Chỉ huy gồm 16 người, do Giám đốc Công ty làm trưởng ban, trực tiếp chỉ đạo công tác ứng phó. Đội xung kích gồm 23 người thường xuyên thường trực, ngoài ra còn huy động thêm nhân lực của nhà thầu bảo vệ, nhà thầu thi công trên địa bàn.

Về phương tiện, đơn vị trang bị đầy đủ hệ thống máy phát điện diesel dự phòng từ 60KVA đến 400KVA, hệ thống thông tin liên lạc đa dạng gồm SCADA, điện thoại vệ tinh, bộ đàm; đồng thời chuẩn bị ca nô, xe cẩu, xe xúc lật, rọ thép, đá hộc, nhiên liệu, thuốc men, biển báo an toàn...

Trưởng Phòng Kỹ thuật An toàn, TSHPCo Lê Tấn Duy cho biết: "Các phương án ứng phó cũng được xây dựng chi tiết cho 6 tình huống khẩn cấp có thể xảy ra như sạt trượt mái đập, kẹt cửa van, mất điện diện rộng, bão gây sạt lở đường giao thông hoặc mất liên lạc hoàn toàn. Công tác kiểm tra, giám sát an toàn công trình được thực hiện nghiêm ngặt. Kết quả kiểm tra cho thấy bờ hồ ổn định, không có hiện tượng sạt trượt; mặt đập bằng phẳng, không có vết nứt hoặc sụt lún; mái thượng lưu, hạ lưu đập ổn định, không thấm nước bất thường; hệ thống cửa van hoạt động tốt; đập tràn, đập sự cố, nhà máy, đường ống áp lực đều ổn định, 4 tổ máy vận hành bình thường".

Các trạm cảnh báo lũ bằng còi hụ, hệ thống loa phát thanh, biển báo an toàn đã được bảo dưỡng và hoạt động hiệu quả. Việc vệ sinh, khai thông dòng chảy, nạo vét mương rãnh quanh khu vực đập, nhà máy, khu quản lý vận hành cũng được duy trì thường xuyên, đảm bảo thoát nước tốt khi có mưa lớn. Kết quả quan trắc trước mùa mưa lũ khẳng định các hạng mục công trình đầu mối không phát hiện bất thường. Các giá trị quan trắc đều nhỏ hơn giới hạn cho phép, công trình vận hành bình thường, tin cậy, đủ điều kiện “đón” lũ lớn.

Với phương châm vận hành “an toàn - hiệu quả - bền vững”, TSHPCo đang tiếp tục nâng cao năng lực dự báo, giám sát và phối hợp điều hành, để hồ chứa thực sự phát huy vai trò kép: vừa sản xuất điện sạch, vừa bảo vệ môi trường và an toàn vùng hạ du.

Bài và ảnh: Bách Nguyên