Vấn đề đất hiếm trở nên cam go trong đàm phán Mỹ-Trung

Theo kế hoạch, cả Mỹ và Trung Quốc đều đang cố gắng quay lại đúng hướng với một thỏa thuận sơ bộ đạt được vào tháng trước tại Geneva, Thụy Sỹ. Đây được cho là động thái tạm thời hạ nhiệt căng thẳng giữa hai nước cũng như thúc đẩy tinh thần cho các nhà đầu tư vốn đã bị ảnh hưởng trong nhiều tháng, bởi "cơn bão" thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1. Dù đã có bước tiến tạm thời tại Geneva, những diễn biến gần đây cho thấy hai cường quốc vẫn chưa thực sự tìm được tiếng nói chung đặc biệt là trong một số vấn đề nhạy cảm như đất hiếm, công nghệ bán dẫn và giáo dục....

Mỏ Bayan Obo chứa khoáng chất đất hiếm ở Nội Mông, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Trước vòng đàm phán, Trung Quốc đã đồng ý cấp phép xuất khẩu đất hiếm ở mức độ nhất định. Trong một tuyên bố, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, nước này đã phê duyệt một hồ sơ xin xuất khẩu các mặt hàng liên quan đến đất hiếm, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục cải thiện quy trình xem xét và phê duyệt các hồ sơ liên quan. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng khẳng định sẵn sàng tăng cường giao tiếp và đối thoại với các nước liên quan về chính sách kiểm soát xuất khẩu đất hiếm để thúc đẩy thương mại tiện lợi và hợp quy. Điều này cũng đã được người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nhấn mạnh tại một cuộc họp báo mới đây:

Các hạn chế của Trung Quốc tuân thủ các thông lệ chung quốc tế, không phân biệt đối xử và không nhắm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Trung Quốc vẫn cam kết duy trì sự ổn định của chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu, đồng thời sẵn sàng tăng cường đối thoại và hợp tác về các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của mình.

Về phía Mỹ, trước đó, hôm 6/6 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã đồng ý khởi động lại dòng chảy các vật liệu đất hiếm quan trọng. Ông cũng xác nhận vòng đàm phán thương mại mới Mỹ - Trung sẽ được tổ chức tại Anh vào hôm nay:

"Chúng tôi đã tiến xa trong thỏa thuận với Trung Quốc. Có chút gập ghềnh ở đây. Tuy nhiên, chúng tôi đã có một cuộc nói chuyện rất tốt. Tôi đã nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong khoảng hơn 2 giờ. Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung là thỏa thuận phức tạp, nhưng đó là một thỏa thuận sẽ mang lại cho chúng tôi rất nhiều tiền và nhiều thứ khác nữa. Chủ tịch Tập Cận Bình đã đồng ý khởi động lại dòng chảy các vật liệu đất hiếm quan trọng này".

Kiểm soát xuất khẩu và các sản phẩm nhạy cảm vẫn là chủ đề nóng nhất trong đàm phán Mỹ-Trung Quốc hiện nay. Mỹ giữ vững lập trường không xuất khẩu linh kiện chip, AI hay công nghệ điện toán cho Trung Quốc nếu có nguy cơ bị sử dụng cho mục đích quân sự. Trong khi đó, Trung Quốc kiểm soát nguồn cung khoáng sản đất hiếm - nguồn vật liệu không thể thiếu cho các ngành công nghiệp công nghệ cao và quốc phòng, xem đây như một quân bài mặc cả quan trọng trong đàm phán.

Giới phân tích kỳ vọng trong vòng đàm phán Mỹ-Trung Quốc lần này, hai bên có thể đạt được một thỏa thuận kỹ thuật nhằm gỡ bỏ thuế với một số mặt hàng, khôi phục xuất khẩu đất hiếm và thiết lập cơ chế đối thoại định kỳ. Tuy nhiên, việc tồn tại nhiều rạn nứt sâu sắc giữa hai bên sẽ cần rất nhiều thời gian để hàn gắn. Bất cứ động thái cứng rắn hay một tuyên bố thiếu kiểm soát nào của các bên cũng đủ khiến tiến trình đàm phán sụp đổ.

Dù vậy, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu mong manh, việc duy trì đối thoại giữa hai siêu cường đã là một tín hiệu tích cực, bởi bất kỳ căng thẳng nào giữa hai quốc gia Mỹ-Trung Quốc cũng đều có thể gây chấn động mạnh không chỉ với hai bên, mà còn đối với toàn bộ hệ thống kinh tế thế giới.

Hồng Nhung/VOV1 (Tổng hợp)