Ván cược tỷ đô của Meta sau phi vụ đầu tư vào startup trí tuệ nhân tạo

Giá trị thực sự mà Meta hướng tới là anh Alexandr Wang – vị tỷ phú trẻ đứng sau công ty khởi nghiệp Scale AI. Ảnh: Financial Times

Ông Mark Zuckerberg – nhà đồng sáng lập của Meta, người sở hữu mạng xã hội Facebook – hiện đang đặt cược hơn 14 tỷ USD vào một chàng trai 28 tuổi, kỳ vọng rằng đây sẽ là nhân tố giúp doanh nghiệp này bắt kịp cuộc đua phát triển và thương mại hóa trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng nhanh hơn.

Thông tin từ Reuters ngày 16/6 cho biết, ông Zuckerberg đã đầu tư 14,8 tỷ USD vào Scale AI – một doanh nghiệp chuyên cung cấp dữ liệu chất lượng cao cho các hệ thống AI và học máy. Đây là thỏa thuận lớn thứ hai của Meta, trao cho người đứng đầu 49% cổ phần không có quyền biểu quyết trong Scale AI.

Thế nhưng, quyền sở hữu không phải là yếu tố quan trọng nhất. Giá trị thực sự mà ông Zuckerberg đang hướng tới chính là anh Alexandr Wang – vị tỷ phú trẻ đứng sau công ty khởi nghiệp, theo tờ Financial Times. Chàng trai trẻ này được xem như một “CEO thời chiến” mà ông Zuckerberg cần cho phòng thí nghiệm siêu trí tuệ của Meta trong bối cảnh doanh nghiệp này đang bị các đối thủ cạnh tranh khác bỏ khá xa giữa cuộc chạy đua AI.

LÁ BÀI CỦA META

Alexandr Wang – một thần đồng toán học, con trai của hai nhà vật lý người Trung Quốc – không phải là một nhà nghiên cứu AI lừng danh hay một kỹ sư hàng đầu. Vấn đề nằm ở sự vận hành cực kỳ hiệu quả và mạng lưới quan hệ rộng khắp trải rộng Thung lũng Silicon của anh.

Ông Dan Levine, đối tác tại quỹ đầu tư mạo hiểm Accel – một trong những nhà đầu tư đầu tiên vào Scale và hiện vẫn đang ngồi trong hội đồng quản trị công ty, cho rằng, “hiện có rất ít công ty duy trì được mối quan hệ sâu sát với các nhóm nghiên cứu hàng đầu: chỉ có Scale và Nvidia mà thôi, mà ông Jensen Huang – CEO Nvidia thì chắc chắn sẽ không nhận công việc này”.

Zuckerberg kỳ vọng, sức hút của Wang sẽ kéo được những nhân tài xuất sắc nhất từ các đối thủ như OpenAI, Anthropic, Google và Safe Superintelligence (SSI) – công ty khởi nghiệp do cựu giám đốc khoa học của OpenAI – ông Ilya Sutskever sáng lập.

Meta hiện đang đàm phán để tuyển dụng thêm ông Dan Gross – một trong những đồng sáng lập SSI – và đối tác đầu tư của ông là ông Nat Friedman, theo một nguồn tin am hiểu vấn đề chia sẻ với Financial Times. Các cuộc thảo luận, được tờ The Information đưa tin đầu tiên, đã ở giai đoạn sau và nếu chiêu mộ thành công, đây sẽ là một thắng lợi lớn cho bộ phận AI mới được tái cơ cấu của Meta.

Ông Gross và ông Friedman không phản hồi yêu cầu bình luận từ Financial Times.

Vụ đầu tư vào startup AI với mức giá đắt đỏ được Meta kỳ vọng sẽ giúp gã công nghệ này tiến nhanh hơn trong cuộc chơi AI. Ảnh: Shutterstock

Điểm mạnh thực sự của Alexandr Wang, theo nhiều người từng làm việc cùng anh, là khả năng xây dựng đồng minh quyền lực cả trong và ngoài Thung lũng Silicon. Lịch trình xã giao của anh là sự đan xen giữa các cuộc gặp với các lãnh đạo thế giới như thủ tướng Anh, tổng thống Pháp, thủ tướng Ấn Độ với các chuyến đi khác.

Danh sách những người quen thân với Wang còn bao gồm cả CEO của OpenAI – bạn cùng nhà một thời, cựu giám đốc công nghệ của OpenAI và thậm chí là cả cựu cố vấn công nghệ cho Tổng thống Donald Trump.

Theo một nguồn tin quen thuộc với vấn đề này, tờ Financial Times cho biết, anh Wang từ lâu đã coi ông Zuckerberg là thần tượng, và Scale từng tìm kiếm vốn đầu tư từ Accel một phần vì quỹ này từng là nhà đầu tư sớm của Facebook.

Với các nhân viên tại Scale – những người trước nay vẫn hay đùa rằng công ty sẽ mất nhiều năm nữa mới IPO được vì mức định giá quá cao, thương vụ này mang đến một món tiền thưởng bất ngờ. Trong khi đó, nhân viên của bộ phận AI sáng tạo của Meta lại tỏ ra kém hào hứng bởi hoài nghi về năng lực kỹ thuật thật sự của anh Wang.

PHI VỤ KHÔNG CHẮC CHẮN?

Meta rõ ràng không phải là một bên trung lập trong cuộc đua AI, và khả năng “kéo quan hệ” từ phía anh Wang có thể sẽ không kéo dài lâu. Vai trò mới sau khi nhận khoản đầu tư từ Meta sẽ đẩy anh Wang vào cuộc chiến giành nhân tài với những cái tên như ông Altman – Giám đốc điều hành của OpenAI và bà Murati – cựu Giám đốc Công nghệ của OpenAI – người năm ngoái đã sáng lập công ty AI riêng có tên Thinking Machines.

Ông Altman từng tiết lộ rằng, Meta đã cố lôi kéo các lập trình viên của OpenAI bằng các khoản thưởng ký hợp đồng lên đến 100 triệu USD, kèm mức lương hậu hĩnh hơn nữa.

Việc chi đậm để tuyển nhân sự mới là bằng chứng thừa nhận rằng chiến lược AI hiện tại của Meta đang gặp trục trặc. Phiên bản mới nhất của công ty, Llama 4, đã gây thất vọng trên một số bảng xếp hạng đánh giá hiệu suất độc lập.

Theo Meta, chức danh của anh Wang cũng như mối quan hệ giữa anh với ông Yann LeCun, nhà khoa học máy tính dẫn đầu các nỗ lực nghiên cứu AI cơ bản của AI, vẫn chưa được quyết định.

“Đây là một canh bạc lớn: Điều quan trọng nhất trước mắt là đội ngũ nghiên cứu cần được tập hợp càng sớm càng tốt”, một người thân cận với Scale cho biết với Financial Times. “Họ đang đưa ra những đề nghị không thể từ chối và cố gắng tuyển dụng một đội tài năng thật nhanh. Anh Wang quen biết hết những người đó… gần như giống một phi vụ vậy”.

Điều quan trọng sau thương vụ của Meta với Scale là kiện toàn đội ngũ càng sớm càng tốt. Ảnh: Shutterstock

Những người khác từng quen biết Wang lại cho rằng, động cơ đằng sau việc xây dựng mạng lưới quan hệ không ngừng nghỉ này là chủ nghĩa cơ hội. “Wang là một người vận hành. Cậu ấy muốn kiếm càng nhiều tiền càng tốt và tạo dựng tên tuổi thật lớn cho bản thân”, một cựu nhân viên nhận xét.

“Mọi thứ đều phải gắn tên cậu ấy, dù cậu ấy không trực tiếp tham gia hay làm việc đó”, một người từng cộng tác với anh Wang trong nhiều dự án khác nhau cho biết.

Tuy nhiên, Scale phủ nhận nhận định này và mô tả anh Wang là người chăm chỉ và tận tâm.

Tại Scale, Wang từng cho thấy sự nhạy bén trong việc đọc vị thị trường và bối cảnh chính trị. Công ty khởi nghiệp này ban đầu tập trung phục vụ các doanh nghiệp phát triển xe tự lái, nhưng đến năm 2019 đã chuyển hướng sang lĩnh vực AI. Scale từ đó nhanh chóng trở thành cái tên nổi bật nhất trong nhóm các công ty chuyên làm công việc thầm lặng: gán nhãn và phân loại dữ liệu dùng để huấn luyện các công cụ AI như ChatGPT của OpenAI.

Công ty này đã thuê hơn 100.000 lao động thời vụ, phần lớn ở các nước đang phát triển, thông qua một công ty con có tên Remotasks. Gần đây, công ty bắt đầu sử dụng các chuyên gia chuyên ngành để đào tạo và kiểm thử các mô hình trong những lĩnh vực đặc thù cao.

Scale cho biết, hiện phần lớn cộng tác viên của họ làm việc tại Mỹ.

Scale cũng theo đuổi các hợp đồng mới với chính phủ Mỹ và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển ứng dụng AI. Theo một nguồn tin thân cận, mảng kinh doanh này đang tăng trưởng nhanh, nhưng phần lớn trong tổng doanh thu 870 triệu USD năm ngoái vẫn đến từ việc gán nhãn dữ liệu cho các công ty AI sáng tạo lớn nhất, bao gồm cả Meta.

“Wang lúc nào cũng không hài lòng với đội ngũ của mình, cũng chẳng hài lòng với bản thân. Khi tôi gặp cậu ấy năm 19 tuổi, tôi nhận thấy cậu ấy thông minh, nhưng lại bỏ lỡ mất sự bền bỉ không mệt mỏi của cậu ấy”, một nhà đầu tư sớm của Scale nhớ lại.

TƯƠNG LAI CỦA SCALE

Wang đã trở thành người truyền đạt đáng tin cậy tại Washington nhờ các lập trường chính sách khéo léo, chẳng hạn thái độ cứng rắn với Trung Quốc và ủng hộ tuyển dụng dựa trên năng lực thay vì đa dạng hóa.

Thế nhưng, tương lai của Scale giờ đây dường như đang trở nên bất định. CEO mới của công ty này, Jason Droege cho biết, thỏa thuận với Meta với mức định giá Scale 29 tỷ USD là sự xác nhận cho cách tiếp cận của công ty và “không phải một bước ngoặt hay dấu hiệu xuống dốc.”

“Chúng tôi có một đội ngũ xuất sắc, một tầm nhìn rõ ràng và nguồn lực để đạt được những kết quả thực sự đáng kể”, ông nói.

Trước mắt, Scale đang phải chiến đấu để giữ chân các khách hàng lớn nhất và trấn an họ rằng, dữ liệu của họ sẽ được tách biệt hoàn toàn khỏi Meta. OpenAI và Google đã từng phát tín hiệu rằng họ sẽ sớm dừng hợp tác với Scale.

“Hoạt động kinh doanh của Scale sẽ sụp đổ thôi. Không ai muốn làm việc với một công ty mà Meta sở hữu 49%, vì vậy Meta đã phải trả mức giá mà các nhà đầu tư từng định giá toàn bộ công ty này ở vòng gọi vốn gần nhất”, một trong các nhà đầu tư của Scale nhận xét.

Scale cho biết, mối quan hệ của công ty với các khách hàng chủ chốt vẫn rất vững chắc, đồng thời khẳng định, khoản đầu tư của Meta cho thấy phần còn lại của công ty vẫn rất có giá trị. OpenAI thì cho biết họ đã lên kế hoạch rút khỏi Scale từ vài tháng trước còn Google từ chối bình luận.

Một người thân cận với công ty thì lạc quan hơn về tương lai của Scale khi không còn Wang. “Khách hàng của chúng tôi thực ra không dễ rời đi”, người này nói. “Chúng tôi đang ở trong một cuộc chiến, và Scale chính là nhà buôn vũ khí”.

Mai Anh