VAMPIRE - hệ thống chống drone của Mỹ có thể bắn hạ mọi mục tiêu

Công ty công nghệ quốc phòng Mỹ L3Harris vừa công bố lộ trình mở rộng hệ thống chống drone VAMPIRE, biến một giải pháp “đặt lên xe tải là dùng được” thành thiết bị đa nền tảng, từ bệ trên xe, tháp cố định, container đến tàu không người lái và cả phương án trên trực thăng.

Phiên bản ban đầu, đã được chuyển giao cho Ukraine và lắp trên xe quân sự Humvee, dùng rocket 70mm có điều khiển bằng laser (APKWS II) làm “hiệu ứng” tiêu diệt mục tiêu. Tuy nhiên, tầm nhìn mới của L3Harris là biến VAMPIRE thành một kiến trúc chống drone linh hoạt, tích hợp thêm cảm biến AI, tác chiến điện tử và khả năng dùng nhiều loại vũ khí khác nhau tùy nhu cầu khách hàng.

Hệ thống chống drone VAMPIRE của Mỹ - Ảnh: L3Harris

VAMPIRE là một hệ thống mô đun, không phụ thuộc nền tảng, có thể đặt lên hầu hết các loại xe có thùng chở hàng. Phiên bản đầu tiên được phát triển để đáp ứng gấp yêu cầu phòng chống drone ở chiến trường Ukraine, được phát triển, thử nghiệm và triển khai nhanh chóng trong vòng chưa đến 8 tháng vào năm 2023. Theo L3Harris, các tổ hợp VAMPIRE được sử dụng ở Ukraine đã bắn hạ “hàng trăm” drone đối phương, mang lại chi phí tác động thấp hơn nhiều so với dùng tên lửa phòng không đắt tiền.

Khả năng cơ bản và vũ khí

Bản gốc sử dụng APKWS II, một bộ biến đổi cho rocket không điều khiển 70mm, gắn thiết bị dẫn laser để biến đạn trở thành vũ khí chính xác. APKWS II có độ chính xác cao, tạo sát thương điểm với rủi ro gây thiệt hại ngoài mục tiêu thấp với chi phí mỗi viên tính cả động cơ, đầu nổ và bộ dẫn vào khoảng 20.000 - 30.000 USD. Với hộp phóng cơ bản 4 rocket, VAMPIRE mang lại khả năng tấn công chính xác vào drone/UAV từ tầm xa mà vẫn giữ chi phí thấp hơn nhiều so với các hệ thống tên lửa phòng không.

Tuy nhiên, trong các phiên bản VAMPIRE mới, rocket APKWS II không còn là phương án duy nhất. L3Harris nhấn mạnh khả năng tương thích với “các hiệu ứng chính xác khác” tức là khách hàng có thể tích hợp vũ khí đã có trong kho.

Một ví dụ thực tế là việc tích hợp thành công rocket 70mm có dẫn hướng của Thales (châu Âu) lên VAMPIRE phục vụ Ukraine. Loại rocket Thales có đầu nổ phân mảnh (airburst) phóng hàng nghìn bi thép, tăng xác suất tiêu diệt mục tiêu như drone cảm tử.

Đa dạng hóa nền tảng

Điểm mạnh chiến lược của VAMPIRE là tính đa nền tảng. L3Harris đã giới thiệu nhiều biến thể khác nhau của hệ thống chống drone này.

Xe hạng nhẹ và xe tác chiến nhỏ: các hình minh họa cho thấy VAMPIRE có thể gắn trên những xe vận hành hạng nhẹ dùng tác chiến bộ binh hoặc chuyên chở trang thiết bị, kể cả loại không người lái dùng để vận chuyển vật tư. Một biến thể mang tên Stalker XR được thiết kế với 12 ống phóng thay vì 4 ống như bản tiêu chuẩn, từ đó tăng mạnh hỏa lực.

Biến thể VAMPIRE Stalker XR - Ảnh: L3Harris

Đóng trong container - VAMPIRE CASKET: Hệ thống đặt vừa trong một container tiêu chuẩn để dễ triển khai nhanh trên bến cảng, sà lan hay trên các tàu. Ý tưởng này giống các dự án đặt hệ thống phòng thủ chống drone vào container mà quân đội Mỹ đã thử nghiệm. Giải pháp container cho phép tích hợp cảm biến, trung tâm điều khiển và bệ phóng thành một khối dễ di chuyển, rất phù hợp để bảo vệ cảng biển, cơ sở quan trọng hoặc dùng làm tổ hợp phòng thủ di động.

Hệ thống VAMPIRE CASKET - Ảnh: L3Harris

Tháp cố định - VAMPIRE BAT (tháp phòng thủ điểm): dùng để bảo vệ điểm cố định như căn cứ, nhà máy hoặc sân bay. Trong cấu hình này, hệ thống có thể thay rocket bằng súng tự động để bắn liên tục, đồng thời kết hợp các biện pháp tác chiến không bắn đạn vật lý như gây nhiễu điện tử.

Hệ thống VAMPIRE BAT - Ảnh: L3Harris

Tàu không người lái trên mặt nước - “Black Wake”: lắp trên tàu mặt nước tự hành dài khoảng 13 mét, với bệ phóng đặt phía sau và tháp cảm biến trên cột ăng ten phía trước. Khái niệm này tương tự ý tưởng tàu nhỏ vũ trang đang được một số nước phát triển, phù hợp để tuần tra và bảo vệ tuyến đường hàng hải, ngăn chặn tấn công bằng drone trên không hoặc thiết bị dưới nước không người lái.

Hệ thống VAMPIRE trên tàu không người lái mặt nước - Ảnh: L3Harris

Trên không – VAMPIRE Dead Wing: Phiên bản tích hợp cho trực thăng tấn công AH-64 Apache, biến trực thăng thành tổ hợp phòng chống drone trên không. Lắp VAMPIRE lên trực thăng cho phép săn các mục tiêu nhỏ bay thấp, tận dụng lợi thế di chuyển nhanh và tầm quan sát rộng của khí tài bay để phát hiện và tiêu diệt drone.

Cảm biến, trí tuệ nhân tạo và tác chiến điện tử

Dòng VAMPIRE mới được trang bị cảm biến quang điện và hồng ngoại hiện đại, có thể được đặt trên cột nâng để quan sát quanh 360 độ. Dữ liệu từ các camera và cảm biến này sẽ được truyền về một hệ thống chỉ huy trung tâm tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo và học máy, giúp tự động phát hiện, phân loại và xếp ưu tiên mục tiêu.

Khả năng tự động hóa này đặc biệt quan trọng khi đối phó với các mối đe dọa nhỏ và cơ động nhanh như loại drone FPV (drone điều khiển trực tiếp bằng góc nhìn người lái), vì con người không thể phản ứng đủ nhanh nếu chỉ dựa vào quan sát thủ công.

Ngoài phương án dùng đạn bắn, VAMPIRE cũng hỗ trợ các biện pháp khác. Thứ nhất là gây nhiễu điện tử để làm mất điều khiển hoặc định vị của drone. Thứ hai là sóng vi ba công suất cao (HPM) - một loại vũ khí năng lượng làm hỏng hoặc vô hiệu hóa linh kiện điện tử bên trong mục tiêu mà không cần dùng đạn. L3Harris đang phát triển năng lực HPM hợp tác với công ty Epirus. Một biến thể dự kiến mang tên VAMPIRE Killcode thậm chí sẽ bỏ hoàn toàn phần vũ khí đạn, chỉ dùng tác chiến điện tử để “hạ” drone, qua đó giảm mạnh chi phí cho mỗi lần đối phó.

Biến thể VAMPIRE Killcode không trang bị vũ khí vật lý - Ảnh: L3Harris

Ứng dụng thực tiễn

Tại Ukraine, VAMPIRE chủ yếu được dùng để tiêu diệt các drone tấn công loại một chiều như Shahed và các UAV vũ trang khác của Nga, có cả báo cáo việc hệ thống này góp phần hạ vài tên lửa hành trình. Người dùng đánh giá cao tính dễ triển khai và chi phí mỗi lần tác động thấp so với việc dùng hệ thống tên lửa phòng không (SAM) vốn rất đắt. Rocket APKWS 70mm gắn trên VAMPIRE gây sát thương đủ để vô hiệu hóa drone với rủi ro thương vong ngoài mục tiêu nhỏ.

Hệ thống chống drone VAMPIRE đã phát huy hiệu quả tại Ukraine - Ảnh: TWZ

Kinh nghiệm từ Ukraine và các chiến dịch chống drone khác (ví dụ ở Trung Đông) cho thấy nhu cầu về hệ thống phòng thủ drone phải rẻ, nhanh nhân rộng và dễ tích hợp. VAMPIRE, nhờ có thể gắn lên nhiều nền tảng và hoạt động cả bằng cách bắn hoặc bằng tác chiến điện tử, đáp ứng đúng nhu cầu này. L3Harris cũng nâng công suất sản xuất, tuyên bố có thể lắp ráp 20 - 40 hệ thống mỗi tháng nếu cần, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu gia tăng trên nhiều chiến trường và khu vực có hạ tầng quan trọng.

L3Harris nhắm tới cả thị trường quân đội chính quy lẫn các lực lượng bảo vệ biên giới, hải cảng và các tổ chức tư nhân có hạ tầng quan trọng. Việc cho phép tích hợp các loại rocket sẵn có trong kho của khách hàng là lợi thế lớn về hậu cần và chi phí. Các quốc gia có thể dùng nguồn đạn nội địa thay vì phụ thuộc vào APKWS duy nhất. Song song đó, tính mô đun của VAMPIRE giảm rào cản huấn luyện và bảo dưỡng so với các hệ thống phức tạp hơn.

Dù đa năng, VAMPIRE không phải là phép màu. Hiệu quả của nó vẫn lệ thuộc vào chất lượng cảm biến, hệ thống chỉ huy-điều khiển, thông tin tình báo và đặc thù chiến trường. Các phương án tác chiến điện tử có thể gặp giới hạn pháp lý hoặc tác động không mong muốn tới thiết bị dân sự, còn phương án bắn vẫn tiêu hao đạn. Ngoài ra, đối thủ có thể thích nghi bằng cách phân tán lực lượng, giảm dấu hiệu nhận diện, hoặc tăng số lượng drone theo chiến thuật “bão hòa” để gây quá tải cho hệ thống phòng thủ. Những hạn chế này đặt ra yêu cầu liên tục cải tiến cảm biến, phần mềm và chiến thuật sử dụng VAMPIRE để duy trì hiệu quả.

Hoàng Vũ