Vai trò to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một trong những thắng lợi vĩ đại nhất của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX. Cách mạng Tháng Tám thắng lợi, ngoài những yếu tố khách quan và chủ quan, phải kể đến vai trò lãnh đạo thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với những quyết định lịch sử

Thứ nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với Trung ương Đảng từng bước hoàn chỉnh đường lối chiến lược chuẩn bị tổng khởi nghĩa

Ngày 28-1-1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về nước sau hơn 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước. Với sự nhạy bén của mình, ngay khi về nước, Người đã triệu tập Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 (từ ngày 10 đến 19-5-1941) tại Cao Bằng. Hội nghị chỉ rõ "cách mạng Đông Dương trong giai đoạn hiện nay là một cuộc cách mạng dân tộc giải phóng. Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được".

Điều này đã cho thấy sự đúng đắn, sáng tạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giải quyết mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp, giữa độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội trong điều kiện cụ thể của Việt Nam. Hội nghị đã hoàn chỉnh việc chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, vạch ra những chính sách cụ thể, sát hợp nhằm giải quyết mục tiêu số một của cách mạng là độc lập dân tộc, giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc với giai cấp, giữa độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội.

Có thể khẳng định rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người có công lao trước tiên trong việc khởi xướng, phát triển và hoàn thiện đường lối cách mạng giải phóng dân tộc, mà đây chính là nhân tố hàng đầu quyết định đến sự thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Thứ hai, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta chủ động chớp thời cơ lãnh đạo nhân dân giành chính quyền

Ngày 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp, tạo điều kiện khách quan để Đảng ta phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước và sẵn sàng chuyển qua hình thức tổng khởi nghĩa khi điều kiện cho phép. Ngày 12-3-1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta; ngày 15-3-1945, Tổng bộ Việt Minh phát Hịch kháng Nhật cứu nước. Để có thể kịp thời chỉ đạo phong trào cách mạng trong cả nước, đầu tháng 5-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định chuyển đại bản doanh từ Cao Bằng về Tuyên Quang và thành lập Khu giải phóng, căn cứ địa vững chắc về mọi mặt để làm bàn đạp tiến lên giải phóng toàn quốc.

Ngày 6-8-1945, được tin Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima (Nhật Bản), Người yêu cầu mau tổ chức Hội nghị toàn quốc của Đảng tại Tân Trào. Ngày 14-8-1945, vua Nhật tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Quân Nhật ở Đông Dương rệu rã. Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim hoang mang, tê liệt. Thực dân Pháp ráo riết quay trở lại xâm lược Đông Dương. Thời cơ tổng khởi nghĩa chín muồi. Tại Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (từ ngày 13 đến 15-8-1945) đã phát động và lãnh đạo toàn dân tổng khởi nghĩa, giành chính quyền trước khi quân đồng minh kéo vào tước vũ khí quân đội Nhật. Tiếp theo đó, ngày 16 và 17-8-1945, Quốc dân Đại hội đại biểu đã họp tại Tân Trào dưới sự chủ trì của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đại hội cử ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam (tức là Chính phủ lâm thời cách mạng Việt Nam) do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, tạo cơ sở pháp lý cho sự ra đời một chính phủ hợp pháp do nhân dân cử ra. Ngay sau Đại hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi Thư kêu gọi Tổng khởi nghĩa, Người kêu gọi "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta... Chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên!". 23 giờ cùng ngày, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1.

Như vậy, từ việc Người xác định rõ đường lối cách mạng, kẻ thù cách mạng, nhiệm vụ cách mạng đến việc xây dựng căn cứ địa, xây dựng lực lượng (chính trị, vũ trang), đặc biệt việc đánh giá đúng tình hình trong nước, quốc tế; phân tích rõ tình hình địch - ta để chớp thời cơ, phát động Tổng khởi nghĩa trên phạm vi toàn quốc với phương châm lấy sức ta mà giải phóng cho ta là một chủ trương rất đúng đắn, sáng tạo.

Thứ ba, Chủ tịch Hồ Chí Minh có vai trò lớn nhất trong việc khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ảnh tư liệu

Trong một thời gian ngắn, cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước đã thành công, chính quyền cách mạng đã về tay nhân dân. Ngày 23-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh về đến Hà Nội. Ngày 26-8-1945, Người mở phiên họp đầu tiên với Ban Thường vụ Trung ương Đảng để thảo luận các vấn đề quan trọng, đặc biệt là việc công bố danh sách thành viên Chính phủ lâm thời và soạn thảo bản Tuyên ngôn độc lập. Người yêu cầu việc tổ chức mít tinh lớn tại Hà Nội, ra mắt Chính phủ, tuyên bố Việt Nam độc lập và thiết lập chính thể dân chủ cộng hòa phải được gấp rút làm ngay, trước khi quân đồng minh vào giải giáp vũ khí quân đội Nhật. Bản Tuyên ngôn độc lập đã khẳng định "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy".

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định ý nghĩa to lớn của Cách mạng Tháng Tám năm 1945: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.

Bài học cho kỷ nguyên xây dựng phát triển của dân tộc

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám để lại nhiều bài học kinh nghiệm có thể vận dụng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay. Đó là bài học về sự kiên quyết điều chỉnh đường lối cách mạng khi cần, trên cơ sở phương hướng chiến lược cách mạng đúng đắn, mục tiêu cách mạng nhất quán. Trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, Đảng không ngừng bổ sung, phát triển, cụ thể hóa đường lối cho phù hợp với tình hình trong nước và quốc tế.

Bài học về chớp thời cơ và tận dụng thời cơ để giành thắng lợi. Nghệ thuật chớp thời cơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn luôn là bài học quý báu cho cả hiện tại và tương lai. Bài học về tập hợp, đoàn kết, lôi cuốn toàn dân tham gia sự nghiệp cách mạng, tham gia sự nghiệp xây dựng đất nước; nâng cao ý thức tự lực tự cường, phát huy mọi tiềm năng sáng tạo của dân tộc, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế.

Bài học về xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; giữ vững ổn định chính trị, xã hội, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi cho công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển của dân tộc.

Ths. HOÀNG NGỌC ĐẠO

Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa