Vai trò của tế bào CD4 trong cơ thể và tác động của HIV

Tế bào CD4 – 'Chỉ huy' của hệ miễn dịch

Tế bào CD4, còn gọi là lympho T-CD4, giữ vai trò trung tâm trong hệ thống miễn dịch. Chúng hoạt động như "người điều phối", giúp nhận diện, cảnh báo khi có vi sinh vật lạ xâm nhập. Sau đó, tế bào CD4 kích hoạt các loại tế bào miễn dịch khác như tế bào B sản xuất kháng thể, hay tế bào T gây độc tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh.

Sự hiện diện của CD4 đảm bảo quá trình phối hợp phòng vệ trong cơ thể diễn ra nhịp nhàng. Nếu không có đủ CD4, hệ miễn dịch sẽ trở nên rời rạc và phản ứng chống lại tác nhân gây bệnh không còn hiệu quả. Đây chính là lý do mà số lượng tế bào CD4 thường được dùng như một chỉ số quan trọng để đánh giá sức khỏe miễn dịch.

Ngoài chức năng chỉ huy, CD4 còn góp phần duy trì trí nhớ miễn dịch. Khi cơ thể từng tiếp xúc với một loại virus hay vi khuẩn, CD4 sẽ giúp ghi nhớ và kích hoạt phản ứng nhanh chóng trong những lần tái nhiễm. Nhờ đó, cơ thể không phải "học lại từ đầu" mỗi khi đối diện cùng một mầm bệnh.

HIV tấn công trực tiếp vào tế bào CD4

Điểm đặc biệt của HIV là chọn CD4 làm "đích" xâm nhập và sinh sôi. Khi HIV xâm nhập, virus này sử dụng các thụ thể trên bề mặt CD4 để bám vào và đưa vật liệu di truyền vào bên trong. Sau đó, HIV nhân bản ngay trong lòng tế bào, phá hủy CD4, tiếp tục lây nhiễm sang những tế bào khác.

Virus HIV chọn tế bào CD4 làm "đích" xâm nhập và sinh sôi.

Quá trình này diễn ra âm thầm nhưng liên tục, dẫn đến số lượng CD4 giảm dần theo thời gian. Khi CD4 suy giảm, khả năng chỉ huy của hệ miễn dịch cũng bị tê liệt. Những tác nhân vốn vô hại với người khỏe mạnh, như vi khuẩn, nấm hay ký sinh trùng thông thường, lại dễ dàng gây bệnh nặng ở người nhiễm HIV.

Sự phá hủy CD4 không diễn ra tức thì mà kéo dài nhiều năm. Giai đoạn đầu, người nhiễm có thể chưa có triệu chứng rõ ràng vì cơ thể vẫn còn đủ CD4 để chống đỡ. Tuy nhiên, nếu không được điều trị bằng thuốc kháng HIV (ARV), lượng CD4 sẽ tiếp tục giảm và nguy cơ chuyển sang AIDS ngày càng cao.

Hệ quả của suy giảm CD4 và ý nghĩa trong việc theo dõi

Khi số lượng CD4 xuống quá thấp, hệ miễn dịch không còn đủ khả năng bảo vệ cơ thể.

Lúc này, người bệnh dễ mắc các nhiễm trùng cơ hội như viêm phổi do Pneumocystis jirovecii, lao, nấm candida lan tỏa, hay thậm chí là một số ung thư liên quan đến suy giảm miễn dịch. Đây là những bệnh lý thường gặp ở giai đoạn AIDS.

Chỉ số CD4 vì vậy trở thành một công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng miễn dịch của người nhiễm HIV.

Bác sĩ dựa vào kết quả xét nghiệm CD4 để quyết định thời điểm bắt đầu điều trị dự phòng nhiễm trùng cơ hội, cũng như theo dõi hiệu quả của thuốc ARV. Một người được coi là có hệ miễn dịch tương đối ổn định khi số CD4 duy trì trên 500 tế bào/mm³ máu.

Điều trị bằng ARV có thể giúp ức chế HIV, từ đó ngăn cản quá trình phá hủy CD4. Khi virus được kiểm soát tốt, số lượng CD4 có cơ hội phục hồi, giúp cơ thể lấy lại khả năng phòng vệ trước bệnh tật. Điều này cho thấy, việc duy trì điều trị liên tục, đúng phác đồ là chìa khóa để bảo vệ hệ miễn dịch, kéo dài tuổi thọ cho người nhiễm HIV.

Mời bạn đọc xem tiếp video:

Vai trò quan trọng của các nhóm cộng đồng trong phòng chống HIV/AIDS |SKĐS

BSCKI Trịnh Thị Hằng