Vai trò của bữa ăn học đường đối với sự phát triển toàn diện của trẻ

Tầm quan trọng của bữa ăn học đường

Bữa ăn học đường không chỉ giúp học sinh nạp năng lượng trong ngày học, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các em phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ.

Theo TS.BS. Nguyễn Đỗ Vân Anh, Khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng, bữa ăn tại trường cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết, giúp trẻ phát triển chiều cao, cân nặng cải thiện tầm vóc. Khi trẻ được ăn uống đầy đủ, cân đối ngay tại trường, các em tăng trưởng tốt hơn, ít ốm vặt hơn và phát triển khỏe mạnh hơn.

Bên cạnh lợi ích thể chất, bữa ăn học đường góp phần nâng cao chất lượng học tập. Trẻ ăn đủ chất sẽ có khả năng tập trung, ghi nhớ và tiếp thu kiến thức tốt hơn. Bác sĩ Vân Anh dẫn chứng: "Nhiều nghiên cứu cho thấy học sinh có dinh dưỡng đầy đủ thường duy trì việc đến lớp đều đặn, đạt kết quả học tập cao hơn, đặc biệt là ở các môn như toán và ngôn ngữ".

Không chỉ dừng lại ở dinh dưỡng, bữa ăn học đường còn là môi trường giáo dục thói quen ăn uống lành mạnh. Trẻ được học cách trân trọng thực phẩm, tránh lãng phí. Thông qua các bữa ăn tập thể, học sinh còn được rèn kỹ năng sống, tinh thần sẻ chia, kết nối với bạn bè và thầy cô - những yếu tố quan trọng góp phần hình thành nhân cách.

Thế nào là một bữa ăn học đường cân đối - hợp lý - phù hợp?

TS.BS. Nguyễn Đỗ Vân Anh nhấn mạnh, học sinh tham gia chương trình bữa ăn học đường có sự cải thiện rõ rệt về thể lực, ít mắc các bệnh nhiễm khuẩn hơn. Điều này đã được chỉ ra trong nhiều nghiên cứu rằng khi trẻ được ăn uống đầy đủ, cân đối ngay tại trường, các em tăng trưởng tốt hơn, ít ốm vặt hơn và phát triển khỏe mạnh hơn. Việc hạn chế những thực phẩm không lành mạnh ngay từ trong trường học cũng là cách giúp trẻ phòng ngừa thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm khác trong tương lai như tiểu đường, tim mạch.

Thực đơn bữa ăn học đường cần được thiết kế phù hợp. Ảnh: N.B

Một bữa ăn học đường được xem là cân đối và hợp lý khi đáp ứng đầy đủ các khuyến nghị về năng lượng và dưỡng chất theo độ tuổi. TS.BS. Vân Anh phân tích, bữa ăn cần có sự cân đối giữa các chất sinh năng lượng, phân bổ hợp lý giữa đạm động vật và đạm thực vật, giữa chất béo động vật và chất béo thực vật. Thực đơn hằng ngày phải đảm bảo đầy đủ bốn nhóm thực phẩm chính: nhóm cung cấp chất bột đường, nhóm cung cấp chất đạm, nhóm cung cấp chất béo, nhóm cung cấp vitamin và khoáng chất.

Sự đa dạng trong lựa chọn thực phẩm và kết hợp nguyên liệu trong bữa ăn không chỉ cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết mà còn góp phần tăng sự hấp dẫn, tạo hứng thú cho học sinh khi ăn. Bên cạnh các thực phẩm cần thiết, nhà trường cũng cần lưu ý hạn chế những loại thực phẩm chứa nhiều đường, muối và chất béo bão hòa. Chuyên gia dinh dưỡng dẫn khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) rằng, tổng chất béo trong khẩu phần không nên vượt quá 30% tổng năng lượng, trong đó chất béo bão hòa dưới 10% và chất béo trans dưới 1%. Lượng đường tự do nên dưới 10% tổng năng lượng, và lý tưởng nhất là dưới 5% để phòng ngừa nguy cơ thừa cân, béo phì và các bệnh tim mạch ở trẻ em.

Bên cạnh yếu tố khoa học, TS.BS. Vân Anh cũng lưu ý rằng thực đơn bữa ăn học đường cần được thiết kế phù hợp với văn hóa ẩm thực vùng miền, đặc điểm sinh lý của từng lứa tuổi, điều kiện kinh tế - xã hội và mức thu tiền ăn của mỗi trường. Ngoài ra, cần đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và trình bày bữa ăn bắt mắt cũng là yếu tố quan trọng giúp học sinh ăn ngon miệng và hứng thú với bữa ăn.

Chung tay tổ chức bữa ăn học đường khoa học

Tổ chức một mô hình bữa ăn học đường khoa học, phù hợp và bền vững là mục tiêu mà nhiều trường học đang hướng đến. Để đạt được điều đó, không chỉ cần sự chủ động từ phía nhà trường mà còn đòi hỏi sự đồng hành tích cực từ các bên liên quan. Bởi lẽ, mỗi trường học có điều kiện cơ sở vật chất, nguồn lực và mức thu khác nhau, dẫn đến sự chênh lệch nhất định trong việc triển khai thực đơn đạt chuẩn.

Trong bối cảnh đó, vai trò của các đơn vị giáo dục trở nên đặc biệt quan trọng. Các cơ quan quản lý giáo dục không chỉ cần định hướng chủ trương rõ ràng mà còn cần có những quy định rõ ràng về tiêu chuẩn bữa ăn, hướng dẫn chuyên môn và cơ chế hỗ trợ phù hợp để các trường có thể áp dụng linh hoạt theo điều kiện thực tế. Bên cạnh đó, ngành y tế tham gia hỗ trợ nhà trường thông qua việc tập huấn, đào tạo cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên cấp dưỡng. Việc nâng cao kiến thức và kỹ năng cho đội ngũ thực hiện bữa ăn học đường sẽ góp phần bảo đảm chất lượng dinh dưỡng, an toàn thực phẩm và tính bền vững trong quá trình triển khai.

Bên cạnh đó, việc xây dựng thực đơn học đường cũng cần được dựa trên các thông tin khoa học cập nhật, cùng với khuyến nghị mới nhất từ các tổ chức quốc tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và các cơ quan chuyên môn trong nước. Trong đó, vai trò của các nhà nghiên cứu dinh dưỡng và chuyên gia y tế là rất quan trọng để tư vấn thực đơn phù hợp theo độ tuổi và vùng miền. Đây là cơ sở quan trọng để đảm bảo bữa ăn không chỉ đủ năng lượng mà còn cân đối các nhóm chất, góp phần phòng ngừa suy dinh dưỡng, thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm từ sớm cho trẻ.

Phương Anh